Nâ Triệu Thị Thanh (45 hơnăm) ối a cheăm Ea M’Nang, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak tro u\m tôu [ă hiăng thế pâ tah môi pâ tôu kơtăn kố lối 7 khế. Hdrối mê, drêng hlo tôu peăng pá hơ-ếo mơ-êi, châi, pê ngăn ai po pom, kơtô la ôh tá vâ lăm khăm nâ Thanh tăng pơkeăng nhâ loăng pân a tíu ki êi môi tiah vâi hnê. Mơ’nui ngăn tíu ki châi mê pá kâi hlo prêi thăm rế châi ó nếo. Nâ lăm troh a hngêi pơkeăng pơlât Ung bướu pơlê kong kân Hồ Chí Minh drêng pơreăng ki u\m mê hiăng châi troh râ má péa. Kơ’nâi 7 khế pơlât, nâ troh a hngêi pokeăng kân kơpong Tây Nguyên khăm nếo xua tíu ki pâ ton nah hlo ai êi po pom ki ê nếo.

Nâ Triệu Thị Thanh tối:

‘’Pê tiê a tôu tâ kơtô môi tiah kơtâ í, kơtô hlối châi. Mê a xo pơkeăng nhâ loăng pân, pân mê tâ tơhe\n lâp châ hlối ôh tá kâi prêi mê a ôh tá pân xếo lăm chu a Sai Gòn khăm. Drêng khăm [ok thai pơkeăng tối êi ki ‘mêi, thế pâ tah’’.

Môi tung mâu ngế ki ê cho jâ H’A|im H’Wy (60 hơnăm) ối a cheăm buôn Tría, tơring Lak, kong pơlê Dak Lak. Châ ‘nâi môi pâ tôu tâ châi hiăng ton há la xua tơngôu ôh tá vâ re\ng tơmâng, troh drêng tôu hiăng êi khêi, hiăng châi hên jâ nếo lăm pôu hngêi pơkeăng khăm.

Jâ H’Ăim H’Wy ăm ‘nâi:  

‘’A hlo tiah kố gá kơtô, la ôh tá tâ châi klâi. Hiăng ton la á ôh tá vâ re\ng tơmâng, tơngôu, ôh tá tâ châi mê chiâng ôh tá vâ lăm khăm ‘’.

{ok thái pơkeăng chuyên khoa 1 Nguyễn Trường Thi, Ngế pơkuâ kơvâ tí tăng ‘nâi mâu tơdroăng châi, Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên ăm ‘nâi: tâi tâng mâu ngế ki châi u\m tôu troh pơlât a hngêi pơkeăng kố to mâu ki hiăng châi râ, ki hrá ‘nâi, tơkéa vâ tối to mâu ki tơmiât dêi tơná ôh tá khên lăm khăm, ôh tá vâ lăm khăm tiô rơnó bú tâ dêi tung châ tơviah, thăm nếo châi êi a tôu hiăng ton mê nếo lăm khăm.

Drêng kố, hmâ hlo pơreăng u\m hiăng châi ó râ ki má péa, má pái. Ngế ki châi thế pâ tah tíu ki u\m tôu lơ bú pơlât vâ ăm rêh ton tơ’nôm to lâi khế lơ to lâi hơnăm. Nôkố, ai hên tuá khăm vâ re\ng châ ‘nâi u\m tôu môi tiah khăm dei tôu, xup  um MRI tôu, siêu âm troăng têa tôu. Tung mê, ai siêu âm troăng têa tôu châ tối cho tơdroăng pêi pro ki tro. {ok thái pơkeăng Nguyễn Trường Thi ăm ‘nâi:

‘’Siêu âm cho troăng hơlâ tơ’lêi pro má môi [ă kô chiâng vâ tơbleăng siêu âm a tâi tâng mâu hngêi pơkeăng [ă xuân tro troăng hơlâ khăm re\ng châ ‘nâi má môi. Tung um ki xup siêu âm mê kô mơhno ăm mâu [ok thái pơkeăng khăm apoăng hlo [ă mâu [ok thái pơkeăng ki pâ ‘na pơreăng kố châ ‘nâi tíu ki po pom mê gá râ ó to kéa lâi, hôm tâ tú rế kân há lơ ôh, ing mê kô ai pơkâ tơdroăng pơlât ăm tơtro ăm ngế ki châi’’.

Siêu âm tôu cho kih thuât xúa hyôh siêu âm vâ séa ngăn drô troăng têa tôu, kum ăm re\ng châ ’mâi mâu tơdroăng ki tơviah ‘na u\m a troăng têa tôu. Ta troh nôkố, siêu âm troăng têa tôu xuân châ tối cho troăng hơlâ pêi pro ki xêt má môi tung tơdroăng séa ngăn, bâ re\ng châ ‘nâi mâu tơdroăng ki tơviah a tôu, malối cho u\m tôu xua ki tơniăn, ôh tá rế lân kâ, ôh tá châi, ăm re\ng ‘nâi, kơxo# liăn pơlât iâ la ki khăm ngăn gá nhên, hlối tro. Khăm ngăn dêi tôu cho troăng hơlâ châ hên ngế pêi pro la tiô mâu [ok thái pơkeăng kơvâ pơlât ‘na u\m tối, tơdoăng khăm mê xuân hâi nhên xua rêm ngế ôh tá vâ re\ng tơmâng mê ôh tá tro to lâi ôh há, xua mê, siêu âm troăng têa tôu xuân cho tơdroăng pêi pro ki châ mâu [ok thái pơkeăng hnê tối thế vâi nâ o lăm siêu âm.

Xuân tiô [ok thái pơkeăng Thi, pa k^ng mâu tơdroăng pêi pro ki nếo tối kơpêng mê, siêu âm troăng têa tôu ối cho troăng hơlâ pêi pro ki tơ’lêi hlâu, a hngêi pơkeăng cheăm xuân chiâng vâ khăm siêu âm, tơdroăng kố kô kum pro tâk ki re\ng châ ‘nâi kơxo# mơngế tro u\m tôu tung kuăn pơlê, malối a mâu kơpong hơngế hơngo, cho tíu mâu ngế kơdrâi ôh tá hlê ‘na pơreăng kố. {ok thái pơkeăng Nguyễn Trường Thi hnê tối:

‘’U|m tôu kô tơ’lêi tro u\m a mâu ngế sap ôi ku\n troh hiăng kân. Vâi kơdrâi ki dế tro hơnăm ai kuăn, vâi kơdrâi ki hiăng troh hơnăm hiăng tâi ai khế [ă kô tơ’lêi tro a tâi tâng mâu kơdrâi hlâ hên tâ, lơ hlo dêi tôu tơviah, nhôm hlo thế re\ng lăm khăm siêu âm. Tâng hâi khế lăm khăm séa ngăn, tiô hnê tối dâng 6 khế troh 1 hơnăm thế lăm khăm séa ngăn môi hdroh. Châ khât gá, kơxo# liăn ‘no ăm môi hdroh siêu âm tôu ai [aoh hiêm khăm pơlât gá rơpâ tê, dâng 39.000 liăn tơkéa vâ tối tơnêi têa hiăng ‘no ăm, lơ siêu âm a pa kong bu tâi 80.000 liăn tê, mê pin hiăng châ tơniăn vâ khăm ngăn tiô kih thuâ#t siêu âm’’.

Tiô châ ‘nâi rôh apoăng châ ngăn cho ki xiâm mêa tung pơlât u\m tôu, [ă kơxo# ki rêh sap ing 5 hơnăm tơngi klêng châ 80%. Xua mê, mâu [ok thái pơkeăng hnê tối vâi kơdrâi ki tro hơnăm dế ai vâi ‘ne\ng (sap 15-44 hơnăm) thế lăm khăm, vâ châ séa ngăn hôm ai tơdroăng u\m tôu, khăm tiô rơnó, tơ’lêi hlối tơ-[rê cho siêu âm tôu, malối mâu kơdrâi kơpêng 30 hơnăm, ing rơpo\ng hngêi ai nôu lơ nâ o kơdrâi tro pơreăng châi u\m tôu. Drêng tâ tơviah a tôu  môi tiah châi a troăng tôu đi đo, tôu kân hmâng vâ, êi po pom a troăng tôu, po pom a dik bli, kéa tơviah tâ tá tơxui tôu thế lăm khăm a mâu hngêi pơkeăng vâ châ khăm séa ngăn nhên tâ tro vâ re\ng teăm pơlât.

Hâi khế pâk pơkeăng vaccine pơklât tung tơdroăng pâk po rơdâ

(Tiô Pơkâ kơxo# 38/2017/TT-BYT hâi lơ 17/10/2017 dêi Khu xiâm khăm pơlât)

* {a\ vâi hdrêng ối ngá

1.Vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng chai kliâm virus B: Pâk ăm vâi hdrêng tung pơla 24 chôu klêi kơ’nâi mơhum

2.Vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng kơ-o lo mơheăm: Pâk môi xôh ăm vâi hdrêng tung pơla 1 khế apoăng klêi kơ’nâi mơhum

*{a\  Vâi hdrêng pá kơdâm 1 hơnăm

3.Vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng êi rơtốu krôk (pâk 3 klo\ng):

Roh má môi: drêng vâi hdrêng tu\m 2 khế;

Roh má 2: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi pâk roh má 1;

Roh má 3: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi pâk roh má 2;

4. Vaccine hbrâ mơdât kơ-o hie#n (Pâk 3 klo\ng):

Roh má 1: drêng vâi hdrêng tu\m 2 khế;

Roh má 2: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi pâk roh má 1;

Roh má 3: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi pâk roh má 2;

5.Vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng châi hrê (Pâk 3 klo\ng pơkeăng):

Roh má 1: drêng vâi hdrêng tu\m 2 khế;

Roh má 2: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi roh má 1;

Roh má 3: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi roh má 2

*Hâi khế pâk pơkeăng hbrâ mơdât châi hrê ăm kơdrâi dế mơ-êa:

-{a\ mơngế tá hâi pâk lơ ôh tá ‘nâi xiâm kối pâk pơkeăng vaccine lơ tá hâi pâk tu\m 3 klo\ng pơkeăng vaccine tá hâi ai pâk pơkeăng hbrâ mơdât pơrea\ng châi hrê:

Roh má 1: re\ng pâk drêng mơ-êa apoăng

Roh má 2: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi roh má 1

Roh má 3: ki vâ iâ 6 khế klêi kơ’nâi roh pâk má péa lơ hneăng ai mơ-êa kơ’nâi

Roh má 4: Ki vâ iâ 1 hơnăm kơ’nâi klêi kơ’nâi pâk roh pâk má 3 lơ hneăng ai mơ-êa kơ’nâi

Roh má 5: Ki vâ iâ 1 hơnăm kơ’nâi pâk roh má 4 lơ hneăng ai mơ-êa kơ’nâi

{a\ mâu ngế hiăng pâk tu\m 3 trum vaccine ai pơkeăng hbrâ mơdât châi hrê:

Roh má 1: pâk re\ng drêng ai mơ-êa roh apoăng

Roh má 2: pâk ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi roh má 1

Roh má 3: ki vâ iâ 1 hơnăm klêi kơ’nâi roh pâk má 2

{a\ mơngế hiăng pâk tu\m 3 trum vaccine ai pơkeăng hbrâ mơdât châi hrê [a\ 1 klo\ng vêh pâk nếo:

Roh má 1: pâk re\ng tâ drêng ai mơ-êa roh apoăng

Roh má 2: ki vâ iâ 1 hơnăm kơ’nâi roh má 1

*

6.Vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng chó (Ôu 3 hdroh):

Roh má 1: drêng vâi hdrêng châ 2 khế;

Roh má 2: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi ôu roh má 1;

Roh má 3: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi ôu roh má 2;

Vêh pâk pơtối nếo 1 xôh drêng vâi hdrêng châ 5 khế

*

7.Vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng xua vi khuân Haemophilus influenzace tuýp B (Hib):

Pâk 3 hdroh:

Roh má 1: drêng vâi hdrêng châ 2 khế;

Roh má 2: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi roh má 1;

Roh má 3: ki vâ iâ 1 khế klêi kơ’nâi ôu roh má 2

8.Vaccine hbrâ mơdât lo xêi: Pâk drêng vâi hdrêng tu\m 9 khế

*

III. VÂI HDRÊNG SAP 1 – 5 HƠNĂM

9.Vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng êi ngôa Nhuk (ăm vâi hdrêng sap 1 troh 5 hơnăm): Pâk 3 hdroh

Roh 1: Drêng vâi hdrêng châ 1 hơnăm;

Roh 2: 1 – 2 măng t^ng klêi kơ’nâi pâk roh má 1;

Roh má 3: 1 hơnăm klêi kơ’nâi pâk roh má 2

*

IV.VÂI HDRÊNG PÁ KƠDÂM 2 HƠNĂM

10.Vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng Rubella: Pâk drêng vâi hdrêng châ 18 khế

Drêng vâi hdrêng châ 18 khế kal pâk môi klo\ng nếo vaccine hbrâ mơdât mâu pơrea\ng: Êi rơtốu krôk, kơ-o hie#n, châi hrê, lo xêi.

                        Thu Huế - Quang Nhật rah chêh

            Gương - A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng