Pôa Đinh Gác, kuăn ngo Bơhnéa, a pơlê Quái, cheăm Bờ Ngoong, tơring Chư Sê, kong pơlê Gia Lai, hơnăm kố hiăng lối 80 hơnăm. Pôa Tro pơreăng hơbá jâi hiăng lối tơdế chal hdrối nah [ă tro kuăn pơlê pơrah, ôh tá khên achê, tung to lâi chât hơnăm hlối. Klêi hâi tơnêi têa châ tơleăng le\m, mâu hơnăm tro kuăn pơlê pơrah ôh tá khên ối achê nếo tâi tơdroăng ki pôa châ mâu [ok thái pơkeăng cheăm tơring khăm pơlât prêi tơdroăng châi ki ‘mêi mê.

Mơhé ki pro châi xua ing tơdroăng pơreăng ki mê pro xuân u ối la pôa hiăng châ rêh ối sôk ro, châ rêh ối tơru\m [ă kuăn pơlê, châ xo on veăng, mơjiâng kuăn ‘ne\ng. Troh nôkố, pôa xuân đi đo châ mâu [ok thái pơkeăng dêi cheăm [ă tơring troh lăm khăm, ăm pơkeăng tê kơtê, mê mơhé hơnăm hiăng hên la ivá pôa xuân ối rơdêi:

‘’A mơnê kơ [ok thái pơkeăng hên ‘nâng. Kơnôm ai [ok thái pơkeăng pơlât ăm á prêi tơdroăng châi kố, [ă châ khăm pơlât đi đo, ôu pơkeăng rêm hâi há. Tơnêi têa xuân pơkâ to\ng kum liăn rêm khế, tơdroăng rêh ối tung mâu hơnăm hdrối kố nah á hlo tơniăn, ivá hiăng chía prêi há. {ă pói vâ châ hngêi pơkeăng kum hên ‘na pơkeăng pơlât’’.

Pơlê Jri, cheăm Bờ Ngoong ối châ tối cho pơlê tro hơbá jâi xua tung pơlê ai hên ngế tro pơreăng kố. Xuân môi tiah hên mâu pơlê ki ê, hdrối nah kuăn pơlê tro vâi hjăm dría, ôh tá vâ ối achê, la nôkố rêm ngế hiăng châ rêh ối tơchoâm [ă, hiăng châ pơlât prêi pơreăng hơbá jâi. Lối chât ngế vâi kơdrâi hơnăm hiăng hên tung pơlê xuân ối hlo ai tơdroăng ki mơhno ăm hlo ing pơreăng ki mê, ai ngế ki ‘nâ tơpôe tâi mâu hơ’ngrăng ko\ng, hơ’ngrăng chêng, ‘nâ hía chiâng ôh tá ai môh, maluâ ti mê tơdroăng tơmâng to\ng kum ing mâu kăn, khu râ kơvâ cheăng [ă kuăn pơlê, vâi xuân rêh ối sôk ro, oh tá tơmiât klâi hên.

Jâ Đinh Hok, ối a pơlê Jri ăm ‘nâi mâu tơdroăng pơkâ to\ng kum dêi tơnêi têa ăm kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, ăm mâu ngế ki chó chêng tơvê ko\ng, mâu ngế tro hơbá jâi hiăng kum ăm kuăn pơlê tơniăn tung rêh ối:

 ‘’A tro hơbá jâi sap ối tơx^n [ă hlối râ há, klêi mê châ mâu [ok thái pơkeăng pơlât ăm, pơlât tê kơtê, ôh tá tâi hí môi xu khếi. Troh nôkố pơreăng hơbá jâi mê hiăng prêi, thăm nếo châ tơnêi têa pơkâ troăng hơlâ to\ng kum ‘na cheăng kâ, ngin xuân châ rêh ối tơniăn. Mơnê kơ [ok thái pơkeăng, mơnê kô tơnêi têa hiăng kum pơlât prêi tơdroăng châi ăm ngin’’.

Pôa Phạm Đình Liện, Ngế pơkuâ hngêi pơkeăng cheăm Bờ Ngoong, tơring }ư\ Sê, kong pơlê Gia Lai ăm ‘nâi, pơreăng hơbá jâi a cheăm hiăng châ pơlât prêi. Mơhé tiah mê, kơvâ ngăn pơkeăng xuân tơtro\ng. A 2 pơlê tro hơbá jâi a cheăm, tơdroăng hnê tối [ă khăm ngăn xuân ối châ tơku\m po đi đo vâ re\ng châ ‘nâi [ă teăm pơlât prêi ăm mâu ngế ki tro hơbá jâi:

‘’Ngin hnê mơhno ‘na tơdroăng cheăng kal kí dêi thôn, mê cho hnê ăm kăn thôn, krâ pơlê, mâu ngế ki cheăng ngăn pơkeăng mâu ngế cheăng ngăn pơ’leăng cheăm ‘nâi nhên xiâm vâ chiâng pơreăng hơbá jâi vâ hbrâ mơdât tơtro hlối pơlât prêi. Ngin xuân tơru\m [ă khu xiâm ngăn hbrâ mơdât pơreăng pơlê pơla dêi kong pơlê [ă hngêi pơkeăng Tuy Hòa, rêm hơnăm xuân chêh inâi khăm ngăn apoăng vâ châ ‘nâi ngế ki lâi tro pơreăng ki mê vâ re\ng teăm pơlât ngế ki tro hơbá jâi’’.

Tiô pôa Nguyễn Thanh Đức Bảy, Kăn pho\ pơkuâ hngêi pơkeăng tơring }ư\ Sê, kong pơlê Gia Lai ing mâu rôh khăm rah ngăn apoăng, rêm hơnăm tơring kố châ ‘nâi ai péa pái ngế ki tro pơreăng hơbá jâi. ’Nâi hbrâ rơnáu hdrối, mơ-eăm pơlât krâu khât mâu ngế ki xuân châ re\ng ‘nâi pơreăng hơbá jâi kố, pro tơ’lêi ăm mơngế ki hmâ tro hdrối nah kô châ rêh ối tơru\m môi tiah mâu nho\ng  o ki ê.

‘’Mâu hơnăm 80, 90 tơngi hdrối nah hlo hên ngế tro hơbá jâi tro vâi pơrah, ôh tá khên ối [ă, tá khên tơpui [ăng, troh ‘no vâi ối pá gong, ‘nâ hía ăm ối tung kong ôh tá chê môi tiah nôkố, la nôkố hiăng tơniăn. Ing mâu tơdroăng hnê tối ăm hlê ple\ng ‘na pơreăng hơbá jâi, cho pơreăng ki kâi pơlât prêi, tơpá châ tâ tú, iâ tâ tú, ki khât gá pá vâ châ tâ tú tơdrêng ing ngế ki kố troh ngế ki tá ki ối achê [ă ngế ki dế tro hơbá jâi, xua mê ối tơpui [ă ngế ki tro hơbá jâi nôkố mơhé vâ tung pơlê lơ rơpo\ng hngêi xuân chiâng tơpui ối a chê môi tiah mâu ngế ki ê há’’.

Tơdroăng hbrâ mơdat pơreăng hơbá jâi a tơring }ư\ Sê, kong pơlê Gia Lai hiăng châ pêi pro tro sap ing apoăng ing cheăm. Ngế ki tro hơbá jâi rêh ối ôh tá hmôu pơ xâu xếo [ă mâu pơlê ki tro hơbá jâi xuân rế chiâng tíu ki le\m vâ rêm ngế châ rêh ối [ă mơjiâng tơdroăng cheăng kâ.

Kuăn ‘ne\ng a mâu pơlê ki tro hơbá jâi châ hriâm [ă châ pêi cheăng môi tiah mâu ngế ki ê tung pơlê pơla há.

Công Bắc chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng