Tung mâu hâi ki kố, ngế ki meăn pro hngêi Y Knap, hdroâng M’Nông, rơtế ƀă mâu nhŏng o tung pơlê Ea M’Droh pro klêi vâ chê  chât toăng hngêi nếo vâ teăm pơcháu ăm vâi krâ kuăn pơlê hdrối leh mơjiâng tơnêi têa. Rơtế ƀă lối chât tơdroăng têa tah hngêi tơ’nhiê, xi kơchoh hiăng têa tah klêi hdrối mê, la toăng hngêi pro tung rôh kố rế veăng gum tung tơdroăng tơniăn tíu ối vâ vâi krâ kuăn pơlê hmiân tuăn mơnhông cheăng kâ.

Ngoh Y Knap tối, tơdroăng mơnhông dêi pơlê cheăm xuân cho tơdroăng cheăng, pêi lo liăn ƀă tơdroăng hơniâp ro dêi ngoh.

“Hlo vâi krâ nhŏng o pêt mơjiâng mâu kế tơmeăm tâ, rơhêng vâ pêi cheăng kâ tâ. Tơdroăng rêh ối dêi vâi krâ nhŏng o nôkố xuân hiăng hlo pơhlêh khât. Sap ing tơdroăng pơhlêh mê vâi krâ nhŏng o ai liăn ngân vâ pro ‘mêng pro hngêi, tăng cheăng pêi ăm nhŏng o tung pơlê, veăng pêi mâu tơdroăng cheăng mơjiâng pro hngêi, pro mâu kế tơmeăm, ai tơ’nôm cheăng pêi lo liăn”.

Ƀuôn Ea M’Droh ối ai inâi khĕn ki ê cho Ƀuôn Cháy, cho inâi tối tơbâ troh rôh ki tơplâ tơplong, drêng pơlê tro Mih - Ngŭi chôu tâi vâ mơdât vâi krâ prôk tiô kăch măng, păn roăng kơtoâ kăn ƀô̆. Klêi kơ’nâi hâi tơnêi têa tơrŭm môi, pơlê bu ai dâng 30 toăng mơnât pro ƀă phêa. Troh hơnăm 1994, mố đô̆i kong pơlê Dak Lak rơtế ƀă kăn pơkuâ pơlê hiăng pro 60 toăng hngêi trá xŏn diâp ăm kuăn pơlê.

Ing mê troh nôkố, ƀă tơdroăng tŏng gum sap ing mâu tơdroăng pơkâ tơnêi têa, kuăn pơlê rế hía rế xúa khoa hok kih thuât tung pêi cheăng kâ, păn mơnăn mơnoâ, pơhlêh pêt mâu hdrê loăng. Ngiâ méa pơlê cheăm rế hía rế mơnhông. Pơlê nôkố ai lối 300 rơpŏng ƀă vâ chê 1.100 pơ’leăng mâ, tung mê, ki hên cho mơngế hdroâng kuăn ngo. Rêh ối ƀă pơlê cheăm ing hên rôh ki tơplâ, jâ krâ H’Rit Ksor phiu ro ăm ‘nâi.

“Nôkố prôk lăm a troăng ki pá xôp maluâ prôk chêng xuân ôh tá tôu tuăn ‘na tro ilá xếo, troăng prôk rơxế kơtâu rế hía rế hên, a kong măng mê ai on têk bâ eăng, kuăn pơlê rêh ối tơdjuôm hơniâp ro, tơrŭm ƀă dêi rơpó”.

Kơnôm ing mâu troăng hơlâ tŏng gum, hên rơpŏng tung pơlê hiăng khên tơnôu mung liăn ing mâu tíu ăm mung kơjo vâ mơnhông cheăng kâ. Vâi hdrêng châ troh hngêi trung, droh rơtăm ai cheăng pêi, hên ngế lăm pêi cheăng hngế kơdĭng liăn mê ah vêh pêi cheăng mơjiâng pơlê cheăm rế hía rế mơnhông.

Ôh ti xê to pơhlêh to cheăng kâ, túa lĕm tro khôi hmâ ƀă ki kơnía tơdroăng ton nah xuân châ kuăn pơlê rak vế, mơnhông. Sap ing hơnăm 2024, Kơpong chôu pâ tíu pro kăch măng Čư̆ Mgar hiăng châ pro a pơlê Ea MDroh, a ƀăng tơnêi 1ha. Jâ La Thị Tình, Kăn pơkuâ Chi ƀô̆ ƀuôn Ea M’Droh, ăm ‘nâi: Tơmeăm pro cho Hngêi mơđah tơbleăng, um meăn tơbâ, rơtế ƀă hngêi trăng troăng klông, chiâng tíu ki xiâm ‘na tơdroăng hnê hriâm khôi hmâ ăm kuăn pơlê, malối cho mâu rơxông nếo.

“Klêi kơ’nâi ai hngêi chôu vế mê kuăn pơlê ƀuôn Ea M’Droh hâk tơngăm khât, hdrối nah akố cho pơlê kăch măng, rak vế túa lĕm tro hdroâng kuăn ngo. Tung mâu hâi leh, hâi mơdĭng mê pơlê xuân ối rak vế xâp ếo pơtâk chal krâ. Tơdroăng rêh ối kuăn pơlê châ pơhlêh khât, cheăng kâ rế hía rế mơnhông. Hơnăm kố mê tung 6 khế apoăng hiăng ai 8 rơpŏng pro hngêi nếo krá kâk, lĕm”.

Ƀuôn Ea M’Droh cho môi tung pái to pơlê ối tung cheăm Ea M’Droh, cheăm nếo mơjiâng tung tơdroăng tơkŭm 3 to cheăm Quảng Hiệp, Ea M’Droh ƀă Ea M’nang dêi tơring Čư̆ Mgar hdrối nah. Túa cheăng kâ tung lâp cheăm hơnăm 2025 tiô riân châ lối 2 rơpâu rơtal, ki hên cho pêi chiâk deăng. Pêi lo liăn rêm ngế hơnăm hdrối châ 57 rơtuh liăn. Hdrối ‘mot tơkŭm, Quảng Hiệp ƀă Ea M’nang hiăng pêi klêi thôn pơlê nếo, krê Ea M’Droh hdrối nah bu nếo châ 12 tơdroăng pơkâ. Xua mê, ki vâ pêi châ kân dêi Đảng ƀô̆ ƀă kuăn pơlê cheăm pơkâ cho mơ-eăm pêi klêi thôn pơlê nếo a hơnăm 2030.

Jâ Nguyễn Thị Thu Hồng, cheăm Ea M’Droh, ăm ‘nâi, mâu pơkâ ki u ối trâm hên xơpá xua tơdjâk troh mâu liăn ngân vâ pro hngêi trăng troăng klông, kơxô̆ rơpŏng kơtiê. Tung hơnăm kố, cheăm mơ-eăm pro klêi 2 tơdroăng pơkâ ‘na kế tơmeăm ki lĕm cho túa lĕm tro ƀă troăng prôk.

“Pơkâ dêi Hneăng hôp hiăng tối troh hơnăm 2030 kô pêi pro klêi cheăm pêi klêi thôn pơlê nếo, tung 6 khế mơ’nui hơnăm kố kô mơ-eăm pêi châ tơ’nôm 2 tơdroăng pơkâ. Cheăm xuân mơnhên kô tơkŭm tung mâu liăn ngân rế mơhnhôk veăng tơlo tơbleăng pro mâu tơdroăng pơkâ tơnêi têa vâ gum hên má môi ăm mâu pơlê, tŏng gum vâi krâ kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo mơnhông cheăng kâ, rak vế tơdroăng rêh ối pơlê pơla, gâk kring kal kí, tơniăn tung pơlê cheăm”.

Sap ing kơpong pro kăch măng ki pá puât nah, Ea M’Droh nôkố hiăng mơ-eăm pơhlêh nếo. Mâu troăng prôk hiăng châ ok ƀê tong tơdjêp xŏn, mâu toăng hngêi nếo châ pro lĕm kâk, kơpong chôu vế kăch măng châ tâp hlá cơ rơ-eăng lĕm ƀă hên ki ê tâi tâng dế bâ eăng tơdroăng loi, tơbêng hiâm mơno tơrŭm, vâ Đảng ƀô̆, kăn pơkuâ ƀă kuăn pơlê Ea M’Droh kâi chân krá rơdêi prôk tung mơjiâng thôn pơlê nếo, veăng gum tung pơhlêh dêi kơpong tơnêi Dak Lak.