Plông kân tíu xiâm Dak Mil, Dak Nông, eăng bâ lĕm. Hlá cơ khêi hơlŏng trĭng kơneăng tung khía. Tơdroăng ki hâk phiu rơnó Hơngui, hâk phiu tơnêi têa pơhlêh nếo xuân ối ƀriê tung hiâm mơno pơla mâu hâi tơbâ 50 hơnăm ƀlêi trâng Đức Lập (Dak Mil), rôh ki ƀlêi trâng po ăm rôh tơplâ Tây Nguyên, vâ troh ƀlêi trâng rơnó Hơngui 1975, pro tơnêi têa tơrŭm chiâng môi.

Mố đô̆i hneăng hdrối Nguyễn Văn Thí (73 hơnăm, pơlê xiâm a kong pơlê Nam Định), nôkố dế rêh ối a cheăm Dak N’Drot, tơring Dak Mil chôu vế, apoăng hơnăm 2975, Trung đoân 28 ối tung Sư đoàn 10 hiăng kơtoâ pơtroh lêng a Tây Nguyên. Rôh plâ kơdrâ dêi tíu cheăng kố dêi pôa cho tung Đức Lập a kơxo má hâi lơ 9/3 hiăng pro tơ’nhiê tíu ki hbrâ mơdât peăng Hdroh dêi Ƀuôn Ma Thuột, mơdât troăng prôk chêng tơdjêp a Đông Nam Bộ. Pôa Nguyễn Văn Thí hâk tơngăm tối:

“Klăng a 6 chôu 5 phut hâi lơ 9/3, Trung đoân 28 pĕng pháu, kanŏng pơxiâm pĕng a mâu đông Tiêuh đoàn Bảo An khu xâ. Rêm rôh plâ ƀâ cho môi tiêuh đoân pin ƀă Tiêuh đoân 1 a troăng peăng mâ hâi lâ ‘na kơnhŏng pĕng plâ; Tiêuh đoân 3 a tíu ki mơ’nui lui Đông Nam vâi tâk plâ. Troh 9 chôu 30 phut mê pin hiăng châ pơkuâ tíu pơkuâ Đức Lập. Drêng plâ klêi, tung kong măng lơ 9/3, pin pơtối pơtroh lêng tơrŭm ƀă mâu khu lêng ki ê lăm plâ xo Ƀuôn Ma Thuột”.

Mố đô̆i hneăng hdrối Y Mới, 82 hơnăm, a cheăm Đức Minh, tơring Dak Mil, ngế ki veăng tơplâ a ngo 722, troăng ví peăng mâ hâi lo ‘na hdroh kơpong Đức Lập, chôu vế: tung pơla mê nah, ki kal kơdrâ dêi khu lêng pin hiăng pro ăm khu xâ ôh tá teăm tuăn:

“Rôh plâ a tíu hơkôp Đức Lập khu lêng tơleăng lĕm châ ƀlêi trâng kân. Khu lêng pin hiăng kơdê ƀă tơklâ khu xâ akố, rup ối rêh lối 100 ngế lêng, rup xo hên mâu pháu hnêa ƀă 20 toăng rơxế kom ƀa dêi khu xâ rơtế ƀă hên rơxế ca dêi khu xâ. Ai to lâi rup xo tâi to mê. Hâi lơ 10/3 cho lăm plâ a Ƀuôn Ma Thuột mê nếo khu lêng tơleăng lĕm pin plâ ƀlêi trâng tâi tâng tíu tơplâ Tây Nguyên”.

Kơpong Đức Lập ối tung kong pơlê Quảng Đức ton nah (nôkố cho tơring Dak Mil, kong pơlê Dak Nông). Akố, xâ pro 5 to tíu cheăng lêng ki kân, ai mâu ngế ki tŏng veăng, klôh tung kơdâm tơnêi ƀă hên ki ê ƀă mâu khu lêng chía rơdêi, mê cho: khu pơkuâ khu lêng Kuân đoân 23, 2 tiêuh đoân ƀô̆ ƀinh, 3 khu pĕng răng kơnŏng 105 mm, 1 chi đoân rơxế kom ƀa, rơxế krâ meăm thep, 5 khu ki rak vế tơniăn ƀă hên ki ê.

Ƀlêi trâng Đức Lập hâi lơ 9/3 cho ƀlêi trâng po troăng, veăng gum kal khât tung rôh ƀlêi trâng Ƀuôn Ma Thuột, ƀlêi trâng Tây Nguyên rơnó Hơngui 1975. Ƀă tơdroăng ki ƀlêi trâng rơkê mê tung rôh tơplâ xâ Mih tŏng xo tơnêi têa, lêng ƀă kuăn pơlê tơring Dak Mil hiăng hâk tơngăm châ diâp inâi “Ngoh khên tơnôu khu lêng kring vế kuăn pơlê”.

Pôa Lê Văn Hoàng, Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Dak Mil, ăm ‘nâi, mơnhông khôi hmâ ngoh khên tơnôu, khu kăn ƀă kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo dế tơdjuôm ivá mơjiâng tơring cho môi ivá thăm mơnhông dêi kong pơlê Dak Nông.

“Tơring pơtối mơhnhôk tơlo mâu kơxô̆ liăn vâ pêi pro klêi mâu tơdroăng pơkâ pêi, vâ pêi pro troh chiâng tơring thôn pơlê nếo a mơ’nui hơnăm 2025; rak vế gâk kring, tơdroăng cheăng lêng châ rak krá rơdêi; mơjiâng khu tơrŭm Đảng ƀă khu pơkuâ tơdroăng kal kí krá rơdêi tŭm têk; plâ mơdât tơdroăng ki kâ kơluâ liăn ngân, pro mơhrê liăn ngân, mơdât mâu tơdroăng pêi pro ôh tá tro. Mơ-eăm mơjiâng, ăm Dak Mil chiâng kơphô̆ túa III hdrối hơnăm 2030”.

Tơdế chal hơnăm hiăng tơkâ luâ, Đức Lập nah ƀă nôkố hiăng pơhlêh ngiâ méa, cho môi tung mâu kơpong cheăng kâ mơnhông chía tơniăn dêi kong pơlê Dak Nông. Tơbâ 50 hơnăm Hâi tơleăng lĕm Đức Lập, hâk tơngăm khôi hmâ ngoh khên tơnôu, mâu rơxông hâi kố pơtối pơtó pâ ngoh, mơjiâng pơlê cheăm rế hía rế kro lĕm, rơkê plĕng.