VOV4.Sêdang - Hnoăng rak tơniăn krê tung prôk lăm [ă tíu rêh ối tung tơnêi tơníu tơnêi têa dêi rêm ngế kuăn pơlê đi đo châ luât mơnhên [ă rak vế. Tơdroăng kố châ mơhno tối tơdroăng ki môi tuăn rơkê ple\ng [ă pêi pro dêi Đảng [ă Tơnêi têa tơnêi têa pin, tung troăng hơlâ luât rak vế rế hía rế tro tâ tơdroăng pêi pro hnoăng ki kal kố.

Sap mâu hơnăm apoăng chal 20, tuăn tơmiât ‘na tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê hiăng châ Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh tối ‘na tơdroăng mê tung hâi pơchuât tơbleăng hâi Mơjiâng tơnêi têa dêi môi hdroâng mơngế ki tro khu xâ ‘nêk mơ’nêa [ă lâp plâi tơnêi púi vâ châ tơniăn, ôh tá pơrah dêi rơpó [ă hnoăng ki châ xúa tơniăn xua ôh tá pơrah ‘nâi tơru\m mê. Tung mê, tơdroăng rak tơniăn châ tơpui hên má môi, mê cho mâu tơdroăng châ tơniăn ‘na chêh hlá tơbeăng [ă chêh tơdroăng púi vâ dêi kuăn pơlê, tơniăn châ mơjiâng khu [ă po hneăng hôp, tơniăn châ hriâm tâp… [ă hnoăng chiâng tơniăn ăm rêh ối.

Klêi châ mâu kăn, Đảng [ă Tơnêi têa pin hlê nhên tro, mơdêk [ă tơniăn mâu hnoăng rêh ối dêi kuăn mơngế, hnoăng pêi pro dêi kuăn pơlê [ă mơnhên hnoăng lăm rêh ối dêi kuăn pơlê cho châ tơniăn, kuăn pơlê kô châ tơná rah xo tíu tơná rêh ối tơtro [ă tơdroăng rêh ối ai khât tơná.

Pơtối [ă mơnhông mâu tơdroăng tơmiât ‘na hnoăng rêh ối kuăn mơngế, roh hôp má 6 Kuo#k ho#i hneăng 14 hiăng tơbleăng Luât hơnăm 2013, mâu hnoăng rêh ối dêi kuăn mơngế, hnoăng rêh ối dêi kuăn pơlê pơtối rak vế pêi pro [ă mơnhông mơdêk tơtro [ă tơdroăng cheăng kâ-rêh ối dêi tơnêi têa. Ing mê, hnoăng rêh ối dêi kuăn mơngế, hnoăng [ă tơdroăng cheăng ki kal dêi kuăn pơlê châ pơkâ a Chương 2 (teăng Chương 5 Luât hơnăm 1992)  [ă 36 tơdroăng.

Hnoăng tơniăn lăm rêh ối dêi kuăn pơlê châ pơkâ a Tơdroăng 23: ‘’Kuăn pơlê [ă hnoăng rêh ối tơniăn prôk lăm [ă lăm rêh ối a tung tơnêi têa, chiâng prôk kong têa ê [ă ing kong têa ê vêh tơnêi têa. Tơdroăng pêi pro mâu hnoăng rêh ối mê xua luât pơkâ’’.

Tơdroăng lăm rêh ối xuân châ tiô pơkâ [ă tơdroăng môi tiah Luât pơkâ hơnăm 1992. Tơdroăng mê mơhno ki môi tuăn tung tơdroăng hlê ple\ng dêi Đảng, Tơnêi têa pin [ă hnoăng rêh ối dêi kuăn mơngế tối tơchoâm [ă hnoăng ki tơniăn lăm rêh ối dêi kuăn pơlê tối krê. Mâu hnoăng ki mê châ pro klêi tung luât pơkâ, châ Tơnêi têa nhoăm [ă tơbleăng mâu luât pơkâ vâ kuăn pơlê pêi pro hnoăng lăm rêh ối dêi tơná. Tơnêi têa bú kơdroh pơkâ mâu hnoăng ki mê tâng drêng kal [ă ing mâu tơdroăng pơkâ dêi luât.

Vâ châ lăm rêh ối u ê dêi kuăn pơlê tơdroăng chêh pơkâ tung Luât hơnăm 2013 teăm tơdrêng vâ xúa tung rêh ối pơlê pơla, Khu luât pơkâ pơkâ hơnăm 2015 hiăng ai chêh krê xêh tơdroăng pơkâ ‘na tíu ối dêi ngế ki pro hlá mơ-éa tro tiô tơdroăng pơkâ vâ kring vế hnoăng ki tơniăn lăm rêh ối dêi kuăn pơlê. Luât lăm rêh ối hơnăm 2006 xuân châ ‘mâi hơ’leh, tơ’nôm a hơnăm 2013 [ă mâu tơdroăng ki nếo vâ răk ngăn lăm rêh ối tơ-[rê tâ.

Pơtối pêi pro tiô troăng hơlâ dêi Đảng, Luât tơnêi têa hơnăm 2013 ‘na hnoăng tơniăn lăm rêh ối dêi kuăn pơlê, pro xiâm ki tro tơniăn le\m tâ tơdroăng tơniăn lăm rêh ối dêi kuăn pơlê, Chin phuh hiăng pơtroh luât lăm rêh ối (‘mâi hơ’leh) pâ Kuo#k ho#i hneăng má 14 a rôh hôp má 9 [ă 10. Hên tơdroăng ki kal dêi luât mê châ mâu kăn Kuo#k ho#i tơmâng tơpui tơno. Môi tiah pơkâ ‘na luât pro hlá mơ-éa chêh inâi ối pơtân.

Pôa Triệu Thanh Dung, tung khu kăn kong pơlê Cao Bằng tối;

‘’Pơkâ ối pơtân ôh tá hơ’leh ‘na tơnêi tíu ối pơtân hiăng chêh inâi hdrối mê, mê bú pro ton tơ’nôm hâi khế hnăm ối pơtân. Xua mê a tơmiât tiah kố tơdroăng pơkâ pro hlá mơ-éa pơkâ hâi khế hơnăm ối pơtân môi tiah pro hlá mơ-éa ối pơtân cho ôh tá kal to lâi. A pâ thế tơdroăng chêh ‘na luât mê kal thế séa ngăn, tí tăng ngăn, pơkâ tiô tơdroăng pro hlá mơ-éa pơkâ hâi khế hơnăm ăm tơ’lêi hlâu tâ pro hlá mơ-éa ối pơtân. Pơtih bú kal ai ph^u pơkâ hâi khế ối pơtân lơ krếo phôn tơdrêng, tơdroăng pêi pro [ă đie#n tưh vâ tơniăn re\ng, hlâu, tơ’lêi tâ ăm kuăn pơlê drêng pro hlá mơ-éa mê’’.

Mâu tơdroăng pơkâ dêi luât lăm rêh ối (‘mâi hơ’leh) hiăng châ pơtối pro [ă mơdêk tơ-[rê mâu pơkâ dêi luât nôkố, pro tơniăn tơtro [ă tơdroăng pơkâ, troăng hơlâ, luât dêi Đảng, Tơnêi têa ‘na rak ngăn lăm rêh ối [ă troăng hơlâ tơ’lêi hlâu ‘na pro hlá mơ-éa dêi kuăn pơlê. Pak^ng mê, tơdroăng pêi pro, pơkâ luât Lăm rêh ối ki (‘mâi hơ’leh) vâ pro tơniăn tâ hnoăng rêh ối tơniăn ki lăm rêh ối dêi kuăn pơlê xuân môi tiah veăng mơdêk tơ-[rê tâ hnoăng ki tơniăn lăm rêh ối dêi kuăn pơlê xuân môi tiah veăng mơdêk ki tơ-[rê tơdroăng rak ngăn tơnêi têa ‘na kring tơniăn tung tơdroăng rêh ối nôkố .

Klêi kơ koan rah chêh pơtối tơmâng xo [ă ‘mâi hơ’leh, kong xêi lơ 13/11/2020, Kuo#k ho#i hiăng têk ko\ng tơbleăng luât lăm rêh ối ki (‘mâi hơ’leh), mê ai 7 chương [ă 28 tơdroăng. Luât mê kô xêt sap hâi lơ 1/7/2021, [ă ai hên tíu ki nếo tiô troăng hơlâ tơniăn hnoăng rêh ối dêi kuăn mơngế, hnoăng dêi kuăn pơlê, hlối veăng mơdêk tâ nếo ki tơ-[rê tơdroăng cheăng rak ngăn tơnêi têa ‘na kring tơniăn, tung tơdroăng rêh ối nếo. Malối riân sap hâi Luât lăm rêh ối ki (‘mâi hơ’leh) xêt khât, hlá mơ-éa chêh inâi rơpo\ng hngêi, hlá mơ-éa chêh ối pơtân hiăng châ ăm, xuân châ xúa [ă ai pơxúa môi tiah hlá mơ-éa, ki kal chêh mơnhên ‘na tíu ối tiô pơkâ dêi Luât mê ta troh tâi hâi lơ 31/12/2022.

Hnoăng ki rak tơniăn lăm rêh ối rơtế [ă hnoăng ki tơniăn prôk lăm dêi kuăn pơlê, châ chêh ‘mot tung luât dêi tơnêi têa [ă luât lâp plâi tơnêi. Rêm ngế kuăn pơlê kô châ Luât tơnêi têa kring vế vâ pêi pro hnoăng ki mê tu\m tâi tâng, tâng ôh tá pro xôi mâu luât pơkâ dêi luât tơnêi têa xuân môi tiah luât lâp plâi tơnêi.

 Thanh Tâm –VOV4

Gương tơplôu [ă tơbleăng