VOV4.Sêdang - Pơkâ ‘na troăng hơlâ ‘no liăn cheăng dêi Tơdroăng pơkâ tơnêi têa Kơdroh kơtiê krá ton hneăng hơnăm 2021 – 2025 hiăng châ tơbleăng a hneăng hôp má môi Kuô̆k hô̆i hneăng má 15 kố nah. Tơpui ‘na tơdroăng kố a hneăng hôp, ki hên rơkong tơpui tối dêi mâu kăn ai tối tiah kố, Chin phuh kal mơjiâng troăng hơlâ pơkâ ki trâu rơdâ, ai troăng hơlâ pơkâ krê ăm mâu kong pơlê kơdroh kơtiê.

Veăng hbrâ hồ sơ, séa ngăn tơdroăng rơtế ƀă khu xiâm ngăn cheăng pêi Mố đô̆i rong ƀă pơlê pơla hneăng má 14, pôa Bùi Sỹ Lợi, Kăn phŏ pơkuâ Vi ƀan mâu cheăm ‘na tơdroăng rêh ối dêi Kuô̆k hô̆i           ăm ‘nâi: Mơngế ki châ xúa dêi Tơdroăng mê cho mâu rơpŏng kơtiê, rơpŏng vâ chê kơtiê, rơpŏng nếo hluăn ing kơtiê tung lâp tơnêi têa; kuăn pơlê ki rêh ối a mâu tơring kơtiê, cheăm kơtiê xơpá kơpong ‘núa prêi têa kơxĭ, kĭng têa kơxĭ ƀă a chuăn têa kơxĭ.

Tơdroăng ki pôa Bùi Sỹ Lợi tô tuăn cho mâu tơdroăng tơkêa pro tung tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ki môi tiah troh tơdroăng ôh tá ai liăn ngân:

‘’Xut tah hrâ mơnguâ kơtiê ƀă xăm kơtiê krá ton pơla kố cho  tơkŭm ai hiâm mơno, ki kal ƀă prôk tiô troăng rơhlâ ki tơ’lêi hlâu, ôh tá chiâng mơdâng mơgăn mê thế tơkŭm a xiâm tơdroăng ki kơtiê dêi tơnêi têa pro ti lâi vâ châ pêi pro tơdroăng pơkâ kơdroh ki kơtăn hơngế pơla ki kro mơdrŏng pơla mâu kơpong kong ngo, hdroâng kuăn ngo. Tơdroăng kố ai pơxúa ƀă kal khât tơdroăng xăm kơtiê dêi tơnêi têa pơla kố’’.

Tiô veăng hnê tối dêi mâu kăn, vâ pêi pro tơdroăng xăm kơtiê krá ton, pin thế klâ xoăng tiô túa tá mâu rơpŏng kơtiê, mâu ngế kơtiê, vâ ing mê ai troăng rơhlâ tơtro. Pôa nguyễn Đắc Vinh, khu kăn kong pơlê Hà Tĩnh tối:

‘’Tối cho ngế kơtiê cho ngế ki lâi ki ôh tá ai ivá pêi cheăng, ôh tá ai ivá kâi vâ hluăn ing kơtiê thế chêh phá. Ngế ki lâi ai ivá pêi cheăng kal thế kum ki klâi, ai ngế ki kum ‘na cheăng pêi, ai ngế kum ‘na liăn, ai ngế kum ‘na tơnêi thế chêh tiô túa hleăng nhên. Ing mê klâ tiô túa mâu rơpŏng kơtiê ƀă thế ‘nâi nhên inâi mâu ngế ki dế tro hơnăm pêi cheăng mê tơdroăng veăng kum ‘na hnê cheăng pêi kum ‘na tơrŭm tơdjêp tăng cheăng pêi, tơbleăng cheăng pêi, kum ‘na mơngế lăm pêi cheăng a kong têa ê thế tơmâng kum a mâu kơtiê tung inâi chêh mâu kơtiê mê’’.

Môi tuăn ƀă tơdroăng mê, jâ Mai Thị Thúy, khu kăn kong pơlê Tuyên Quang ai tối tơ’nôm tơdroăng kal ‘na pơkâ mơ-eăm châ 30% xô̆ rơpŏng kơtiê, 30% xô̆ cheăm kơtiê xơpá kơpong ‘núa prêi kĭng têa kơxĭ ƀă chuăn rơlố hluăn ing kơtiê xơpá kal thế nếo ‘mâi riân ngăn.

“Kố ngin hlo kơpong hdroâng kuăn ngo mê cho xiâm kơtiê xơpá tung lâp tơnêi têa. Tâng pin tơbleăng pơkâ hên môi tiah mê ki khât gá rêm hơnăm ai tơbleăng la ai hluăn kơtiê ôh tá ai khât ki krá tơniăn ton mê lơ ôh. Ví tơdroăng ki pơcháu kơxô̆ pơkâ ăm mâu cheăm tơring pro ti lâi pin vâ tơbleăng pơkâ mê ăm tơtro, malối ƀă  kơpong hdroâng kuăn ngo pro ti lâi vâ hluăn ing kơtiê krá tơniăn ton’’.

Vâ pê klêi tơdroăng xăm kơtiê tiô pơkâ krá tơniăn ton, pôa Đỗ Mạnh Hiến, khu kăn pơkuâ ngăn pơlê kong kân Hải Phòng thế mơjiâng môi khu ki phá xêh lơ luât krê ăm mâu cheăm bêng ki vâ hluăn ing kơtiê:

 “Ƀă mâu tíu pêi cheăng, tơring cheăm môi tiah mâu vâi pú tối mê pin thế mơ-eăm ki lĕm tâ mê nếo mê kô mơhno tơdroăng mơjiâng môi kơlo ki má môi la xuân ai tíu pêi cheăng vâi kô riân a kơlo ki hên tâ mê ai mâu luât pơkâ ƀă thăm nếo ai pơkâ nôkố pin hâi riân tâi ôh mê hiăng mơhnhôk hriăn plĕng ki nếo tung tơdroăng xăm kơtiê xuân môi tiah tơdroăng mơjiâng thôn pơlê  nếo, mê pin nếo châ mơhnhôk mâu tíu pêi cheăng xua vâi mơjiâng mâu pơkâ ki ê, hên drêng ki ‘nâ pin tiâ vâ môi tuăn dêi rơpó, pơlê cheăm ki lâi xuân môi tiah pơlê cheăm ki mê,  ah pin hmôu pơ ối rah toi djâ dêi rơpó pro ti mê chôa iâ troh mơ’nui tơ’nôm ƀă ôh tá ai ngế ki lâi, pơlê cheăm ki lâi châ djâ ngế ki lâi’’.

Tơdroăng pơkâ Tơnêi têa xăm kơtiê pơla hơnăm 2021-2025 ai pơkâ xăm kơxô̆ rơpŏng kơtiê tung lâp tơnêi têa tâng riân sap 1- 1,5% tung hơnăm. Kum rơkŏng kơtiê ‘na pơkeăng khăm pơlât, hnê hriâm, ‘na têa ôu kâ, ‘na mơgrúa ƀă ‘na ăm ‘nâi tơdroăng nếo ai.  Mơdêk ki tơ-ƀrê tung rêh ối; kum mâu pơlê cheăm kơtiê hluăn  ing tơdroăng kơtiê xơpá. Jâ Trương Thị Ngọc Ánh, khu kăn pơkuâ ngăn pơlê kong kân Cần Thơ tối tiah kố:

“Kuô̆k hô̆i ăm veăng hnê tối a Tơdroăng pơkâ tơnêi têa xăm kơtiê krá ton pơla hơnăm 2021-2026. Ing mê, rơtế ƀă lâp tơnêi têa  ‘na mơnhông cheăng kâ-rêh ối  kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo tơkŭm, tơrŭm pêi tơdrêng mâu tơdroăng pơkâ vâ pêi mâu tơdroăng cheăng mơnhông ‘na cheăng kâ-rêh ối dêi tơnêi têa’’.

Tiô tối tơbleăng dêi mâu kăn, pêi pro Tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa xăm kơtiê krá ton xŏn pơla hơnăm 2016-2020 hiăng châ tơ-ƀrê, veăng pê klêi mâu tơdroăng pơkâ, kơxô̆ pơkâ dêi Đảng, Kuô̆k hô̆i, Chin phuh ai pơkâ. Tung mê, kơxô̆ rơpŏng kơtiê hiăng kơdroh ai 9,88% a hơnăm 2015 chu ối 2,75% tung hơnăm 2020, kơxô̆ rơpŏng kơtiê hdroâng kuăn ngo xăm 4%/năm, ai lối 8 rơtuh ngế hluăn ing kơtiê.  Malối,  rôh apoăng Việt Nam cho môi tung 30 to kong têa xúa tơdroăng pơkâ kơtiê hên troăng, tơniăn kơlo tơdroăng rêh ối rơtế ƀă tơdroăng pơkâ krá tơniăn. Việt Nam xuân hiăng pê klêi tiô pơkâ Chât hơnăm dêi Khu lâp kong ‘na kơdroh kơklêa xăm kơtiê, châ mâu kong têa tung lâp plâi tơnêi khĕn kơdeăn cho tíu ki pêi tơ-ƀrê ‘na kơdroh kơtiê xăm kơtiê tung lâp plâi tơnêi.

Vâ xăm kơtiê hên troăng vâ châ tơniăn ton thế xăm kơxô̆ mâu rơpŏng ki hiăng xăm kơtiê pôi tá vêh kơtiê nếo, pa kĭng xăm kơtiê ‘na pêi lo liăn tơmeăm khoăng kal thế tơkŭm tơleăng mơnhên ‘na ki rế ôh tá ai tơdroăng mơdró ‘na cheăng kâ rêh ối. Xua mê, Tơdroăng pơkâ mâu tơdroăng thế pêi pro dêi mâu tơdroăng tơkêa bro, troăng rơhlâ vâ hluăn kơtiê krá ton, ai tŭm ivá kâi trâng, tơkâ luâ mâu pơloăng mơnúa xua kong prâi pro ôh tá tơniăn, pơreăng tâ tú môi tiah pơreăng COVID-19…, tơdroăng tối tơbleăng ‘na ki hiăng pêi pro ki pơtối rak vế mâu pơkâ, kơxô̆ pơkâ drêng Tơdroăng pơkâ mê hiăng pê klêi kô chiâng vâ tối ki tơniăn ton ta ah.

Gương tơplôu ƀă tơbleăng