Tiô tối tơbleăng dêi Tíu xiâm ngăn pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng kong pơlê Dak lak, nôkố lâp tung kong pơlê ai 28 ngế tâ tú lo xêi mê tơring {uôn Đôn ai 25 ngế. Pơreăng tâ tú ki hên a vâi ‘ne\ng sap ing 9 khế troh pa xôp 5 hơnăm. Tung mê, kong pơlê ki ai hên ngế tâ pơreăng má môi cho cheăm Ea Wer, ai 12 ngế. Kố xuân cho cheăm ki ai ngế tâ pơreăng lo xêi apoăng dêi tơring. Tung 25 ngế lo xêi ai 3 ngế hâi tro hơnăm pâk pơkeăng vaccine lo xêi (vâi ‘ne\ng pá xôp 9 khế), kơxo# ki ê to mâu ngế ki ôh tá pâk pơkeăng vaccine kố.

O ku\n kơdrâi, H’Nga Niê Kdăm (3 hơnăm) ối a cheăm Ea Wer tro tâ tú pơreăng lo xêi thế pơtê hriâm hên hâi vâ pơlât a hngêi pơkeăng kân tơring {uôn Đôn. Nâ H’Leng Niê Kdăm, nôu o H’Nga ăm ‘nâi, kuăn nâ hâi châ pâk pơkeăng vaccine hbrâ mơdât pơreăng lo xêi. Nâ H’Leng Niê Kdăm tối:

‘’Drêng hiăng châ 9 khế, o ku\n tơngê hmân mê hiăng pơtê pâk rôh kơ’nâi, á ôh tá ‘nâi xếo, ôh tá hlo mâu ngế tung pơlê tối thế lăm pâk, xua á lăm a chêk rêm hâi ôh tá ‘nâi pâ, mê chiâng ôh tá châ lăm pâk  pơkeăng’’.

Môi tiah nâ H’Leng, nâ H’Yăo {uôn Krông, cheăm Ea Huar, tơring Buôn Đôn xuân ai kuăn kơnốu 3 hơnăm tro tâ pơreăng lo xêi. Nâ H’Yăo {uôn Krông tối;

‘’Drêng hiăng tro hơnăm pâk pơkeăng mê kuăn á tơngê mê á pơtê pâk, troh nôkố hâi châ pâk roh ki lâi. A hngêi ga tơngê, châi klêa, lo têa môh, ko o. A tâng vâi tối ‘na pơreăng lo xêi la xuân ôh tá hlê nhên’’.

Ôh tá pâ hâi pơkâ pâk pơkeăng ăm dêi kuăn ‘ne\ng ôh tá xê tơdroăng ki môi ngế nâ H’Leng prế nâ H’Yăo tê ôh, mê ối hên mâu nôu pâ ki ê ôh tá pâ tung tuăn. Tiô [ok thái pơkeăng Ngô Hồng Sơn, cheăng tung Kơvâ Nội- Nhi - Nhiễm, Hngêi pơkeăng kân tơring {uôn Đôn, tâi tâng mâu vâi ‘ne\ng ki lo xêi lơ tơngê drêng lo xêi pơlât a Kơvâ ki kố to mâu ngế tá hâi pâk pơkeăng vaccine mơdât pơreăng.

Pak^ng mê, mâu pơreăng ki xiâm lo xêi cho tơngê, ki tơngê mê vâ môi tiah tơngê êi troăng krôk, tung pơla mê hên ngế nôu pâ ôh tá hlê pơreăng kố hiăng pro tơ’lêi ăm virus châ mot pro lo xêi tâ tú re\ng tung pơlê pơla.

{ok thái pơkeăng Ngô Hồng Sơn ăm ‘nâi :

‘’Lo xêi cho môi tung mâu túa pơreăng ki tâ tú xua virus lo xêi. Ăm ‘nâi hdrối, tơngê, êi troăng hiâm a tơxui kơpêng. La mâu tơdroăng châi mê pro hên ngế nhôm [ă tơngê kơ o kơ ôk ki hmâ tro. Tơdroăng kố pro pơreăng tơ’lêi tâ tú tung kuăn pơlê’’.

Xiâm dêi pơreăng lo xêi cho tơngê, êi tung troăng krôk, troăng hiâm kơpêng, châi klêa, êi tung krôk hlối lo tum hbri hbríu tung châ. A kong pơlê Dak Lak, pơreăng kố hmâ hlo tâ tú a rơnó xeăng tô, malối cho mâu khế dêi mơ’nui hơnăm. Tiô khu xiâm ngăn pơkeăng mơdât pơreăng kong pơlê, kơ’nâi lối 4 hơnăm lo xêi nếo hlo tâ tú hên nếo, a kố ki pro kuăn pơlê oh tá vâ re\ng tơmâng ‘na pâk pơkeăng mơdât pơreăng tu\m ăm dêi kuăn ‘ne\ng, pro kuăn ‘ne\ng tơ’lêi tâ tú pơreăng.

Nôkố rêm râ mâu kăn [ă kơvâ cheăng ngăn pơkeăng tơring {uôn Đôn dế thâ tối tơbleăng hên troăng hơlâ pêi pro vâ kơdroh tâ tú pơreăng lo xêi, tung mê ai tơku\m hên a pâk tơ’nôm pơkeăng vaccine xêi rubela ăm tâi tâng mâu vâi ‘ne\ng sap ing 1-5 hơnăm tung kong pơlê [ă mâu ki hiăng tu\m 15 hơnăm tơngi iâ tâng mâu kơnốu. 40 hơnăm tơngi iâ [ă vâi kơdrâi a mâu kơpong ki tâ pơreăng. Mơngế Ngế xiâm ngăn pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi,  tơdroăng mơhnhôk hên ngế pâk pơkeăng vaccine lo xêi a môi rôh môi tiah mê pro pá tơdroăng ki tăng hên vaccine lo xêi a môi rôh tiah mê, pro pá tơdroăng cheăng. Xua mê, tơdroăng hnê tối dêi [ok thái pơkeăng mê nôu pâ thế djâ dêi kuăn ‘ne\ng lăm pâk pơkeăng vaccine tung tơdroăng pâk pơkeăng po rơdâ, pâk tu\m roh [ă tro hâi khế pơkâ. {ă pơreăng lo xêi, nôkố hiăng ai vaccine 3 tung 1 pâk hbrâ mơdât lo xêi, êi po\m, rubella. Vâi ‘ne\ng hiăng tu\m 9 khế tơngi klêng pơxiâm pâk rôh má môi [ă pâk rôh má péa sap ing vâi ‘ne\ng hiăng tu\m 18 khế. Pâk tu\m roh vaccine lo xêi kô rak vế vâ kâi mơdât pơreăng lo xêi.  

Vâ ‘nâi tơ’nôm ‘na pơrea\ng lo xêi tung kong pơlê Dak Lak [a\ mâu tơdroăng hnê pơchân tung hbrâ mơdât pơrea\ng kố, khu chêh hlá tơbeăng hiăng ai roh tơpui tơno [a\ [ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào, Kăn pơkuâ Tíu xiâm ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât kong pơlê Dak Lak

Êng: Ô [ok thái pơkeăng! Tơdroăng pơrea\ng lo xêi tung kong pơlê Dak Lak nôkố môi tiah lâi?

{ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào: Troh hâi kố, tung kong pơlê Dak Lak ai 91 ngế lo khêi tung châ nhôm cho tro pơrea\ng lo xêi, tung mê ai 28 ngế nhôm tro virus lo xêi [a\ môi ngế tro pơrea\ng rubella. Pơrea\ng ôh tá tâ tú a tâi tâng tơring tung kong pơlê mê ki hên a mâu tơring {uôn Đôn, Ea Súp, [a\ tơngê lo khêi tung châ hlo a pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột [a\ hâi kố hlo tơ’nôm a tơring Krông {úc môi ngế tro pơrea\ng lo xêi.

Êng: Ô [ok thái pơkeăng! {ok thái pơkeăng hôm chiâng ăm ‘nâi xiâm kối ki lâi pro pơrea\ng lo xêi xông tâ tú a tơring {uôn Đôn?

{ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào: A tơring {uôn Đôn, dâng a khế 9/2018 hlo ngế ki apoăng tâ pơrea\ng kố, ing mê troh nôkố hiăng châ hlo, châ mơnhên ai 25 ngế tro pơrea\ng lo xêi. {a\ tơring {uôn Đôn, ai mâu xiâm kối pro chiâng pơrea\ng xông tâ tú. Má môi, mơngế pâk ôh tá pâk tu\m, tơdâng tơ’mô a mâu pơlê. Ma luâ kơxo# mơngế pâk pơkeăng vaccine tơdjuôm dêi tơring châ lối 90% laga a mâu pơlê, kơxo# mơngế lăm pâk bu iâ. Ai mâu pơlê bu châ 60 – 70%, thăm nếo ai pơlê bu châ pá kơdâm 50%. Kố cho môi tung mâu xiâm kối pro pơrea\ng lo xêi xông tâ tú re\ng. Má péa,  ki hlê ple\ng dêi kuăn pơlê, ki má lối cho mâu  tíu iâ mơngế lăm pâk pơkeăng vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng, mê tơdroăng ăm ối hơngế, mơgrúa kơbong ối, tâ tá drêng pơrea\ng xông tâ tú cho ối iâ. Má pái, pơrea\ng lo xêi cho pơrea\ng tơ’lêi tâ tú, tơ’lêi tâ, xua mê tung môi pơla, mâu ngế ối achê [a\ mâu ngế tro tâ pơrea\ng ki hdrối mê tá hâi châ pâk pơkeăng vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng kô tơ’lêi tâ. A {uôn Đôn, hlo nhên khât hiăng ai ngế 55 hơnăm ai tơngê lo khêi tung châ.

Êng: Ô [ok thái pơkeăng! Pơrea\ng lo xêi rơ-iô môi tiah lâi?

{ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào: Pơrea\ng lo xêi cho môi pơrea\ng ki ôh tá rơ-iô troh châ chăn. Laga gá kô chiâng pro rơ-iô, ki má lối [a\ mâu vâi hdrêng ối ku\n. Vâi hdrêng rế ối ku\n mê kô tơlêi chiâng rơ-iô tâng tro pơrea\ng kố. Ki hên cho pơrea\ng pro chiâng hrế kr^n, châi klêa, êi troăng hiâm, ki phá tơ-ê cho ai ngế tro tâ pơrea\ng pro tơdjâk troăng hveăn, ngôa. Trâm tơdroăng tro pơrea\ng lo xêi tiah mê kô pro vâi hdrêng hlâ.

Êng: {ok thái pơkeăng ai pơchân tối ki klâi ăm kuăn pơlê a mâu kơpong ki ai pơrea\ng [a\ pơlê pơla tung tơdroăng hbrâ mơdât pơrea\ng lo xêi há?

{ok thái pơkeăng Phạm Văn Lào: Ki phiu ro nôkố hiăng ai pơkeăng vaccine hbrâ mơdât pơrea\ng lo xêi. Mê cho pơkeăng vaccine 3 tung 1 hbrâ mơdât 3 pơrea\ng cho lo xêi – êi po\m – rubella. {a\ vâi hdrêng ối ku\n pá kơdâm 5 hơnăm mê pơkeăng vaccine kố hiăng châ kơvâ cheăng tơku\m pâk pơkeăng po rơdâ lâp lu.

{a\ vâi hdrêng sap 5 hơnăm tơngi klêng [a\ mơngế kân mê pin xuân hiăng ai tíu pâk pơkeăng xo liăn, xuân hiăng hbrâ mơdât pơrea\ng. Pak^ng mê, tâng môi ngế tro tâ pơkeăng lo xêi mê kal ăm ối klâ. A hngêi pơkeăng mê kal djâ ăm ối kơpong ki hơngế mâu ngế ki ôh tá tro pơrea\ng, [a\ a hngêi xuân athế kơdroh lo pakong, kơdroh trâm hên ngế. Thăm nếo, kơbong koi, hngêi trăng rêh ối thế krúa le\m.

Mơnê kơ [ok thái pơkeăng.

Gương prế A Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng