VOV4.Xơ Đăng - A hneăng hôp má 2, Kuô̆k hô̆i hneăng má 15 pơla hdrối kố nah hiăng pơkâ hên tơdroăng ki kal dêi tơnêi têa, tung mê ai hên tơdroăng ki tơdjâk troh kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă peăng kong ngo. Mâu kăn Kuô̆k hô̆i ƀă kuăn pơlê tung lâp tơnêi têa ƀă Tây Nguyên loi tơngah kố cho Tơdroăng pêi pro ki kal ăm hnoăng cheăng hdroâng kuăn ngo ƀă troăng hơlâ tŏng kum hdroâng kuăn ngo hneăng hơnăm 2021 – 2030.

Tơdế khế 10 hơnăm 2021 kố nah, pôa Phạm Bình Minh, ngế pro xiâm phŏ hnê ngăn tơnêi têa kĭ Pơkâ kơxô̆ 1719/QĐ-TTg kĭ Tơdroăng pơkâ tơnêi têa mơnhông cheăng kâ rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo pơla hơnăm 2021-2030, pơla rôh má 1: sap hơnăm 2021 troh hơnăm 2025.  A rôh hôp má 2 (Kuô̆k hô̆i hneăng 15) tơkŭm po tung khế 11/2021 kố nah xuân hiăng tơpui hên tơdroăng ki kal mê. Mâu kăn Kuô̆k hô̆i tối púi vâ Chin phuh hnê mơhno mâu khu xiâm, kơvâ cheăng rĕng tơbleăng pro mâu hlá mơ-éa ki tơdjâk, vâ ing mê, mâu kong pơlê ai pơkâ nhên pêi pro; pro tơ’lêi vâ kum kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo kơpong hơngế hơngo, mơ-eăm.

Kố xuân cho tơdroăng púi vâ dêi kuăn pơlê ƀă mâu kong pơlê kong ngo. Pôa Y Thi Niê, Kăn phŏ ƀơrô ngăn Kuăn ngo tơring Krông Pač, kong pơlê Dak Lak tối tiah kố:

“Chin phuh, Kuô̆k hô̆i hiăng pơkâ hên tơdroăng tơkêa bro mơnhông tơ-ƀrê kơpong hdroâng kuăn ngo - kong ngo. Tơring Krông Pač xuân pâ thế kong pơlê, Tíu xiâm tơmâng khât, pro tơ’lêi hlâu vâ mơdêk rêm râ ‘mâi rơnêu pơla mâu troăng ki hiăng tơ’nhiê tung tơring  kâng pro rơchôa vâ hdoăng têa vâ ai têa mơ’no tôh báu klâng, tơnêi pêi klâng chiâk, mơjiâng pro mâu kơpong hngêi kơmăi, tăng cheăng pêi lơ hnê cheăng pêi ăm kuăn pơlê akố vâ kuăn pơlê mơngế Rơđế rơtế ƀă mâu kuăn ngo ki ê ai tơdroăng cheăng pêi, châ xo tơ’mot kơxô̆ liăn vâ rêh ối”.

Rôh hôp má péa Kuô̆k hô̆i hneăng 15

Mơ’nui khế 11/2021, Vi ƀan kong pơlê Dak Lak hiăng pơkâ ‘na tơdroăng mơnhông cheăng kâ rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo pơla hơnăm 2021-2030. Ing mê, Vi ƀan kong pơlê Dak Lak pơkâ thế mâu tíu pêi cheăng, kơvâ cheăng, pơlê, cheăm, tơring tơkŭm pêi tơdrêng, vâ tơ-ƀrê Tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ‘na mơnhông cheăng kâ rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo pơla hơnăm 2021-2030; ôh tá la lâi pơtê mơdêk tơdroăng rêh ối tơmeăm khoăng tuăn tơmiât dêi hdroâng kuăn ngo.

Tơmâng khât tơdroăng mê, pôa Y Lươm Knul, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Krông Na, tơring Ƀuôn Đôn, tối:

“Vâ pâ thế Kuô̆k hô̆i xúa pêi pro tung rêh ối dêi troăng kuăn ngo a kơpong kố, pakĭng mơnhông ‘na ôm hyô a kơpong kố, tiô á púi vâ pro ti lâi châ tơmâng, pơtih mơnhông mơdêk ôm hyô tung kuăn pơlê - “Home Stay”, rak vế khôi túa tơlá ki lĕm tro vâ tơdah tơmối, tơbleăng khôi túa, vêa vong lĕm tro mâu tơmeăm pêi lo ki xua mơngế kuăn ngo pêi lo. Kal veăng hnê tối hnê ăm mâu kuăn ngo vâ mơdêk ki hlê plĕng ‘na ‘tơdah tơmối mot ôm hyô pêi pro môi tiah lâi vâ ai kơxô̆ liăn pêi lo’’.

Ngăn tíu ki lĕm kơpong hdroâng kuăn ngo a Dak Nông

A Dak Nông, tíu ki ai lối 40 hdroâng kuăn ngo nhŏng o rêh ối, kơxô̆ rơpŏng kơtiê cho hdroâng kuăn ngo ối hên luâ péa hdroh tâng pơchông ƀă kơxô̆ rơpŏng kơtiê tơchoâm dêi kong pơlê. Vâ pêi tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa mơnhông cheăng kâ rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo, kong ngo kong pơlê Dak Nông pơla hơnăm 2021-2025, kong pơlê hiăng pâ tíu xiâm mơhno xoăng lối 3.511 rơtal liăn, tung mê liăn ngân xiâm tơnêi têa tŏng kum lối 2.600 rơtal liăn, ki u ối cho liăn ngân kong pơlê, liăn mung ƀă liăn tăng mơhnhôk tăng ing mâu khu ki ê.

Kong pơlê pơkâ thế tăng liăn pêi tơdroăng tơkêa bro pơkâ xoăng tơniăn kuăn pơlê ối ƀă tơdroăng tơkêa bro mơnhông cheăng kâ pêi chiâk deăng, pêt loăng kong rơtế ƀă rak ngăn kong ƀă mơdêk châ xo tơ’mot liăn ăm kuăn pơlê.

Jâ Thị Djrong (kuăn ngo M’nông) kuăn pơlê a ƀon Srê 1, cheăm Dak Ru, tơring Dak Rlâp, kong pơlê Dak Nông ăm ‘nâi, nôkố kuăn pơlê ai tơnêi, la ôh tá ai liăn vâ ’no pêi cheăng, ôh tá hlê ‘na khoa hok kih thuât mê Tơnêi têa kal thế ’no liăn kum ‘na tơdroăng mê.

“Apoăng tơnêi mê pin hiăng ai, pin ai ivá vâ pêi. La kal ai phon vâ rơvât, ƀă liăn vâ pêi cheăng. Tâng hiăng ai liăn mê pro ti lâi vâ châ tơ-ƀrê. Liăn thế ai hngêi rak liăn kum apoăng ăm kuăn pơlê mung. ‘Na hdrê loăng plâi thế ai khu ngăn kuăn pơlê pêi chiâk veăng kum. Tâng ai tiah mê ngin hak phiu yoh, mơnê hên’’.

Troăng rơhlâ, Dak Nông kô tơkŭm tơleăng mơnhên tơdroăng ‘na tơnêi pêi kâ; tơkŭm tah hngêi ối pơtân, xing xoăng ngăn vâ tơniăn tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê ôh tá tiô pơkâ; mơdêk ‘no liăn mơjiâng tơmeăm khoăng ki pơxúa tung pêi chiâk, rêh ối ăm kuăn pơlê; mơdêk mâu túa pêi chiâk pêi klâk, pro tơmeăm, tơkŭm tơtro ƀă khôi túa, vêa vong, túa tơlá hmâ pêi ki lĕm tro vâ kuăn pơlê mơdêk châ xo tơ’mot liăn, mơnhông tung rêh ối; mơdêk hnoăng cheăng hnê cheăng pêi, rak ngăn khăm pơlât xuân kum ‘na hnê hriâm ăm kuăn pơlê, kuăn ‘nĕng mâu rơpŏng hdroâng kuăn ngo.

Ing tơdroăng ki ai khât a kong pơlê, pôa Điểu Minh - Kăn hnê ngăn Chi ƀô̆ ƀon Bu Bir, cheăm Quảng Tín, tơring Dak Rlâp tối:

“ ‘Na peăng râ kơpêng kal thế hnê mơhno, má môi cho hnê kih thuât ăm kuăn pơlê. Kuăn pơlê ai ngế ‘nâi ngế ôh tá ‘nâi pro kơdrum. Ƀă mâu ngế ôh tá ‘nâi thế đi đo hnê ăm kuăn pơlê. Kuăn pơlê pin ai kơdrum loăng plâi la lôi chúa; pêt kơphế, pêt loăng plâi hôt la ôh tá ai plâi hên, ai mâu ki ‘nâ xua ôh tá hlê rak ngăn, ôh tá xôh pơkeăng, ôh tá rơvât phon mê loăng plâi ôh tá xông dâi lĕm”.

Tung tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ‘na mơnhông cheăng kâ rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo, kong ngo kong pơlê Dak Nông pơkâ mâu tơdroăng pêi nhên troh hơnăm 2025 mê cho kơxô̆ liăn pêi lo rêm ngế kuăn ngo tâk ki iâ gá 1,5 hdroh tâng vâ pơchông ƀă hơnăm 2020; kơxô̆ rơpŏng kơtiê kơdroh sap 3% tơngi klêng/hơnăm; tơleăng mơnhên 90% ‘na mơngế kal vâ tơnêi pro hngêi ối, tơnêi pêi kâ; lối 95% ngế kuăn ngo châ xúa têa krúa.

Quốc Học chêh

Gương tơplôu tơbleăng