VOV4.Xơ Đăng - Tiô séa ngăn dêi Vi ƀan hdroâng kuăn ngo, kơxô̆ rơpŏng kơtiê a kơpong hdroâng kuăn ngo peăng kong ngo tâk 2,5 xôh tâng vâ pơchông ƀă tiah hmâ dêi lâp tơnêi têa. Pêi lo liăn rêm ngế dêi hdroâng kuăn ngo xuân bu tơ’mô 1/3 tâng vâ pơchông ƀă kơlo pêi lo liăn tiah hmâ dêi lâp tơnêi têa. Môi tung mâu troăng hơlâ pơkâ mơ’no vâ ‘mâi rơnêu xơpá a kơpong hdroâng kuăn ngo, mê cho tơdroăng rak tơniăn liăn ngân pêi pro mâu troăng hơlâ ‘no liăn cheăng ăm kơpong ki kố.

Pêi pro mâu troăng rơhlâ, luât pơkâ tŏng kum dêi Đảng ƀă tơnêi têa ‘na tŏng kum, ‘no liăn cheăng a kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo, mâu hdroâng kuăn ngo dế châ xúa mâu khu tŏng kum luât pơkâ kum hdroâng  kuăn ngo môi tiah luât pơkâ ki krê ăm kuăn ngo ƀă khu hdroâng kuăn ngo; luât pơkâ tŏng kum mơnhông cheăng cheăng kâ-rêh ối tiô kơpong; luât pơkâ mơnhông mơdêk cheăng kâ rêh ối tiô kơvâ cheăng.

Tung mê ai 2 tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa têa (‘na xăm kơtiê krá tơniăn ton ƀă Tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo) ƀă mâu tơdroăng ai pơkâ. Vâ tơkŭm pêi pro, rêm râ, mâu kơvâ cheăng hiăng pơkâ hên hlá mơ-éa hnê mơhno, hnê ƀă tơbleăng pêi, châ hlo tơ-ƀrê veăng mơdêk hlê plĕng dêi kuăn pơlê, vâ rế hên mơngế pêi cheăng, hnê tơ’nôm vâ ai mâu ngế rơkê, xuân môi tiah mơnhông cheăng kâ-rêh ối, kring tơniăn kal kí, tơniăn pơlê pơla tung mâu kơpong hdroâng kuăn ngo.

Tơdroăng rêh ối tơmeăm khoăng, tuăn ngôa dêi kuăn pơlê, malối cho hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế rế châ mơnhông tơ-ƀrê.

La xiâm dêi tơdroăng pêi pro, tơkéa vâ tối cho tơdroăng rêh kâ dêi kuăn pơlê vâ tơmiât troh tơdroăng pêi cheăng hluăn kơtiê krá ton mê hâi châ ‘no liăn pêi cheăng tơxâng. Xua ti mê, kơxô̆ rơpŏng kơtiê a kơpong hdroâng kuăn ngo đi đo a kơlo ki hên. Oh tá ai ngế hnê mơhno, ôh tá ai vâi tŏng kum tung pêi chiâk deăng, mâu rơpŏng kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ki kơtiê xơpá ó tô tuăn ‘na liăn mung. Nôkố ki hrâ mơnguâ đi đo nah hiăng kơdroh la vâ ăm tơná mâu rơpŏng mê ‘nâi hriăn tăng xêh kê kâ, ‘nâi hriăn pêi chiâk deăng vâ tối cho tơdroăng ki pá.

Jâ Hồ Thị Minh- Kăn phŏ pơkuâ ngăn hdroâng kuăn ngo tung kong pơlê Quảng Trị tối tiah kố, troăng rơhlâ ki xiâm cho tơdroăng kuăn pơlê thế ‘nâi pơ’lêh thế  ‘nâi hlê plĕng xêh.

“Nôkố thế pơ’lêh tai tâng, pơ’lêh vâ rế ki hnê plĕng, thế pơ’lêh tuăn tơchĕng tơmiêt. Tâng ai mê ăm kuăn pơlê ki mê ôh tá chiâng. Ki kal nôkố pin thế rah xo hdrê loăng ki lâi, păn mơnăn ki lâi, thế ngăn tơnêi dêi tơnó tơtro pêt hdrê loăng ki lâi?’’.

Pôa Quàng Văn Hương- Kăn phŏ hnê ngăn Hô̆i đong kuăn ngo dêi Kuô̆k hô̆i tối tiah kố, mâu kong pơlê kal thế hriâm hên hdrôh, xuân kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, rơtế môi tuăn tơmiât, rơtế cho liăn thế xúa ti lâi ăm tơtrro ƀă tơdroăng hlo ai khât. Thăm nếo pin chiâng vâ djâ kuăn pơlê hriâm ngăn pêi cheăng lăm troh a klâng, a chiâk ngăn mâu túa pêi cheăng kâ, vâ hnê ăm kuăn pơlê hlê túa cheăng kâ, ôh tá xê thế tơkŭm tŭm to tung hngêi hôp tơpui to ƀă rơkong’’.

“Luât pơkâ tŏng kum mơnhông cheăng kâ, kuăn pơlê hmâ pêi cheăng tiô troăng rơhlâ ki ton, pêi cheăng tiô túa ton nah, vâ mơnhông mơdêk tiô túa nếo mê kal thế rơkong tơpui kŏng hlối hnê pêi. Kuăn pơlê vâ pơ’lêh hdrê pêt, troăng prôk pá puât, hlối oh tá hlê plĕng klâi mê thế prôk chôa lâng. Kuăn pơlê vâ pơtối vâ hriâm la ôh tá ai liăn. Xua pin hâi pơtối rak vế pêi pro tâi ivá dêi tơná. Mê thế ai pơkâ luât tŏng kum mê gá tro, nếo châ mơhnhôk kuăn pơlê, xua tơdroăng ki tơkôm tơngah cho xúa luât pơkâ tŏng kum pin hâi teăm nhên ’’.

Tung pơla hdrối kố nah, Hô̆i đong hdroâng kuăn ngo dêi Kuô̆k hô̆i hiăng tối thế Chin phuh tơbleăng pơkâ mơdêk kơxô̆ liăn ăm mung ung hngêi Rak liăn kum mâu kơtiê; mơdêk kơlo ăm mung ing 8 rơtuh liăn/rơpŏng tâk troh 15-20 rơtuh liăn/rơpŏng; mơdêk kơlo tŏng kum tơdrêng tơnêi pêi kâ, kum pơ’lêh tơdroăng cheăng ing 15 rơtuh tâk troh 20 -30 rơtuh liăn; po rơdâ túa pêi cheăng tung kong pơlê pêi pa kong kơpong xơpá, ki xơpá ó (tiô pơkâ 54).

Pakĭng mê, mơdêk tâk tơ’nôm liăn chĕn ki ăm mâu rơpŏng kuăn pơlê kơtiê mung, po rơdâ ăm mơngế châ mung liăn dêi hngêi rak liăn kum mâu  rơpŏng vâ chê kơtiê hluăn ing kơtiê, vâ mâu ki mê kô châ hluăn kơtiê krá tơniăn.

‘Na peăng kơ koan tơnêi têa, Vi ƀan ngăn Kuăn ngo xuân mơjiâng luât pơkâ  ki krê tiô troăng rơhlâ tơtro ƀă mâu luât pơkâ  ăm xêt khât, séa ngăn mâu ngế ki châ xúa kơxô̆ liăn tŏng kum vâ pôi tá ai tơdroăng tơvâ tơvân. Mâu khu xiâm, kơvâ cheăng drêng mơjiâng mâu luât pơkâ tŏng kum mê vâ mơdêk ki mơnhông cheăng kâ rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo, kal athế pro tơniăn tơrŭm bă séa ngăn dêi Vi ƀan Kuăn ngo.

Tơdroăng xing xoăng liăn ngân ăm mâu kong pơlê kal thế kum ahdrối cho kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kơpong ối kơtiê xơpá ki ai kơxô̆ rơpŏng kơtiê hên, xoăng liăn ăm tơtro, ôh tá lôi ăm kuăn pơlê ki kơtiê thế veăng tơlo.

VOV4

Gương tơplôu ƀă tơbleăng