VOV4.Sêdang - Tung măng tĭng hdrối kố nah, pôa Vương Đình Huệ, kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i hiăng pơkuâ po rôh hôp tơpui tơno tăng ‘nâi ki rơkê ‘na cheăng kâ rêh ối pơlê pơla, ƀă tơdroăng ki veăng hôp ai 80 ngế kăn teăng mâ ăm mâu Khu xiâm kơvâ cheăng, khu tơrŭm kong têa ê, khu ki rơkê ‘na cheăng kâ. Rôh hôp tơpui tơno cho tíu tơbleăng tơdroăng kal vâ Kuô̆k hô̆i pơkâ mâu tơdroăng ki kal dêi tơnêi têa ‘na cheăng kâ rêh ối pơlê pơla la ngiâ kố, malối, mơnhên hlo mâu tơdroăng ki pơloăng mơnúa vâ tơbleăng pêi pro túa pơkâ mâu khế mơ’nui hơnăm 2021 ƀă mơjiâng túa pơkâ 2022; tơdrêng mơ’no mâu hnoăng cheăng ƀă troăng hơlâ vâ tơkâ luâ mâu tơdroăng pơloăng mơ’núa mê.

A rôh hôp tơpui tơno, Tiê̆n sih Trần Thị Hồng Minh, Viện Trưởng, Viện tí tăng ‘nâi plĕng rak ngăn cheăng kâ xiâm tơnêi têa tối tiah kố, tung pơla tâ pơreăng COVID-19  ton, má lối ing mơ’nui khế 4 troh nôkố, pro Chin phuh ƀă mâu kong pơlê tro tơdjâk hên thế pơtối pơkâ klâ kơtăn pơlê pơla ƀă kơdroh mơngế prôk lăm. Chin phuh xuân mơhno troăng pêi pro “Tơpéa tơdroăng’’, la xuân tơmâng, hbrâ rơnáu ƀă tơdroăng po rơdâ tâ ƀă mâu tơdroăng pơkâ ki nếo môi tiah tơbleăng ăm phêp mâu hngêi kơmăi tung kơpong pơtối rak vế pêi pro tung tơdroăng pro tơniăn hbrâ mơdât pơreăng, tối ăm phêp lôu péa nếo vâ mơnhông cheăng kâ, pêi pro troh tơdroăng ‘mâi mơnhông cheăng kâ tung pơla tơdroăng rêh ối tiah hmâ.

‘Na Kuô̆k hô̆i xuân hiăng hlo tơdroăng dế pêi pro tơdrêng vâ rơtế ƀă Chin phuh:

‘’Kuô̆k hô̆i hiăng rơtế ƀă, veăng môi tuăn mâu pơkâ tŏng kum dêi Chin phuh ‘na hbrâ mơdât pơreăng xuân môi tiah kơdroh ki xơpá ăm mâu tơdroăng pêi cheăng tê mơdró. Mê nếo achê kố, Kuô̆k hô̆i hiăng tơbleăng Pơkâ 30 tung mê ki hên tơdroăng cheăng cho pêi mâu troăng rơhlâ ki hâi hlo ai pơcháu ăm Chin phuh mơdêk ‘na tơdroăng ăm phêp Chin phuh pơkâ ai 1 tơdroăng phá ki ê ƀă pơkâ dêi Luât vâ ai tiô púi vâ hbrâ mơdât pơreăng.

Achê pơla kố, hâi pơtăm măng tĭng hdrối kô nah, Vi ƀan pơkuâ cheăng Kuô̆k hô̆i hiăng pơkâ 03 kum mơngế pêi cheăng ƀă ngế xiâm ki xo mơngế pêi cheăng ki tro tơdjâk  xua pơreăng ing kơxô̆ rơlối dêi liăn ‘măn kơdĭng Bảo hiêm ôh ta ai cheăng pêi’’.

Kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i pơkuâ hneăng hôp tơpui tơno

Ngế rơkê pơkuâ ‘na cheăng kâ, Hngêi rak liăn lâp plâi tơnêi a Việt Nam pôa Jacques Morisset, tối  4 tơdroăng hriâm vâ mơdêk ‘mâi mơnhông cheăng kâ kum Việt Nam châ pêi cheăng tiah hmâ nếo tâng lơ ai  pơreăng COVID pơtối tâ tú tung 1 troh 2 hơnăm nếo:

‘’ Má môi, mê cho, pâk pơkeăng mât pơreăng (hlối khăm ngăn) ai pơxúa kal khât vâ tăng ngăn vâ kâi mơdât pơreăng, ƀă xuân vâ kơdroh ki tro lŭp ‘na cheăng kâ; Má 2, xuân ai mâu tơdroăng ki kơdroh prôk lăm thế rơkê tâ; Má 3, tăng ‘nâi plĕng tíu tơdâng tơ’mô ăm tơtro pơla luât pơkâ liăn ngân dêi hneăng ƀă luât pơkâ ‘na liăn; Má 4, mơdêk tŏng kum kuăn pơlê vâ mơdât tơdroăng ki pá puât ‘na liăn ngân a mâu khu tơ’lêi trâm pá ƀă kơdroh ki lơ rế ôh tá tơrŭm dêi rơpó’’.

Pôa Võ Trí Thành, Ngế ki rơkê ‘na cheăng kâ tối nhên troh kơxô̆ liăn tŏng kum má 2 dêi Chin phuh kal thế hên tâ, thế tơleăng klêi mâu tơdroăng. Pôa Thành tơbleăng 3 tơdroăng tối pơchân, mê cho tơkâ luâ xơpá, teăm pêi cheăng mơnhông dêi lâp plâi tơnêi bbă mâu tơdroăng ‘na ‘mâi pơ’lêh ‘na tơdroăng pơkâ cheăng kâ, ‘mâi pơ’lêh ‘na mơjiâng tơmeăm khoăng tơnêi têa, hnê mơngế pêi cheăng, hnê ki rơkê, hơ’lêh kơxô̆ vâ teăm ƀă tơdroăng cheăng pêi dêi lâp plâi tơnêi tung mâu tơdroăng xúa tơmeăm, pơ’lêh cheăng tiô túa nếo ƀă kơmăi kơmok, rak ngăn  tơdroăng ki lơ ôh tá mơhúa. Pakĭng mê, pôa Võ Trí Thành xuân pâ thế Kuô̆k hô̆i:

“A púi vâ Kuô̆k hô̆i séa ngăn nhên ‘na tơdroăng pro luât tung 2,3 hơnăm la ngiâ. Khu apoăng cho vâ  pro xiâm xing xoăng tơ-ƀrê kơxô̆ liăn ki hiăng ai hlâu, nôkố cho tro pin dế tơpui ‘na tơnêi tơníu. Khu má péa ‘na mơdêk ki hriă plĕng, ngin púi vâ ai luât ‘na chêh ‘măn mâu tơdroăng ƀă xiâm tơmeăm khoăng ki kơnía git, ai hên tơdroăng ‘na pa rŏng môi tiah hnoăng chiâng xúa tơmeăm khoăng ƀă mâu tơmeăm chêh ‘măn, pro hnoăng mơhá, klêi mê pơ’lêh ing tíu tơkăng kong, mâu tơdroăng chêh ‘măn mê môi tiah lâi.

Vâ tối, kố cho mâu tơdroăng ki kân ƀă hlối pá khât ƀă lâp plâi tơnêi, tâng ôh mê 4.0 bú ối pá rŏng tê. Khu má pái nếo, ngin tơmâng khât, tơkéa vâ tối ƀă luât kŏng chưk. Nôkô pin hiăng ai pơkâ dêi Đảng ‘na kring vế kŏng chưk, tối vâi môi tiah lâi vâ khên pêi.  Khu má mơ’nui luât pơkâ ‘na tơdroăng pêi pro tơdrêng  tung tơdroăng mê cho pơcháu hnoăng ăm Chin phuh hbrâ rơnáu môi tiah lâi, luât pơkâ tiah lâi ăm tơtro”.

Hneăng hôp tơpui tơno ‘na cheăng kâ-rêh ối

Tơmâng troh tơdroăng pơkâ tŏng kum liăn ngân, Thái hnê râ ki kân Đại học Fullbright Việt Nam cho Tiê̆n sih Vũ Thành Tự Anh tối nhên, mơhé kơxô̆ liăn tŏng kum ăm liăn ngân tung hơnăm hiăng châ pơkâ, la ki vâ tối mê ối kŭn ƀă ki xêt ối iâ. Xua mê, ki kum pêi ahdrối pái khế mơ’nui hơnăm kố ƀă tung hơnăm 2022 mê cho pro ti lâi vâ xo liăn ngân mê pêi cheăng châ tơ-ƀrê má môi xúa tung tơdroăng rêh ối pơlê pơla, mâu kơxô̆ liăn tŏng kum, kĭ tơhrâ ƀă tơbleăng tơdrêng kơxô̆ liăn tŏng kum, kĭ ƀă tơbleăng tơdrêng kơxô̆ liăn kơdroh pro hnoăng mơhá Kuô̆k hô̆i hiăng tơpui tơno hdrối nah, hlối pơxiâm po pêi nếo mâu tơdroăng tơkêa ‘no liăn mơjiâng tơmeăm khoăng tơnêi têa:

“A hơnăm 2022, liăn ngân kal khât, á tơmiât, Kuô̆k hô̆i thế pơkâ tung tơdroăng vâ ai mâu kơxô̆ liăn tŏng kum ‘mâi mơnhông cheăng kâ ƀă tơdroăng kal vâ hên tâ tâng vâ pơchông ƀă hơnăm 2021 ƀă vâ môi kơxô̆ liăn ki ‘no dêi liăn ngân hên tâ, tung pơla liăn rơkâ dế chu kơdroh, liăn rơkâ ki tê phĭu liăn xuân dế chu kơdroh, kơxô̆ liăn ‘no hrê dêi liăn ngân tơnêi têa pin xuân dế tung pơla séa ngăn. Tung pơla dế ai tơdroăng phá tơviah kal thế ai môi tơdroăng mơ-eăm ki ê. Mê cho thế vâ ƀă kơxô̆ liăn xing xoăng hrê liăn ngân hên tâ’’.

Tơpui mơgêi a hneăng hôp, pôa Vương Đình Huệ, Kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i tối, Kuô̆k hô̆i tơmâng mâu tơdroăng veăng hnê tối dêi mâu ngế rơkê, mâu khu xiâm kơvâ cheăng tối tơdroăng mơnhông cheăng kâ-rêh ối, liăn ngân, liăn ki ‘no mơjiâng tơmeăm khoăng tơnêi têa hơnăm 2021 vâ ngăn ing mê ăm tro tiô khoa hok, pơkâ mâu tơdroăng tơdjâk troh cheăng kâ rêh ối , liăn ngân hơnăm 2022, pơtối ‘no xúa ăm rôh hôp má 2 dêi Kuô̆k hô̆i. Việt Nam kal thế tơtrŏng mâu luât pơkâ, pêi pro tiô pơkâ tơpéa tơdroăng la kal thế pêi ahdrối tơdroăng pêi pro tơrêm hơnăm pơkâ ki nhên. Ki hdrối tơkŭm hên ăm tơdroăng plâ mơdât pơreăng ƀă pơkâ ivá kuăn pơlê ki ahdrối.

Pôa Vương Đình Huệ môi tuăn ƀă mâu troăng rơhlâ ki mâu kăn tối tơbleăng ‘na hbrâ mơdât pơreăng, tung mê tối nhên: pơtối kum tá luât pơkâ liăn ngân tiô troăng rơhlâ tơdâng tơ’mô tâ. Tiô tối hdrối, Kuô̆k hô̆i kô tơkŭm po hneăng hôp tơpui tơdroăng cheăng kâ - rêh ối tiah hmâ rêm hơnăm tung pái khế apoăng hơnăm 2022 ƀă tơdroăng pơxá, ‘mâi mơnhông cheăng kâ klêi hiăng tâi pơreăng.

Pôa Vương Đình Huệ loi khât, mâu tơdroăng xơpá bú cho ‘na ngiâ ƀă pơtân tê. Xua tơnêi têa xuân ai tơdroăng cheăng ki tro tơ-ƀrê, vâ rĕng mơnhông tơnêi têa vêh tơniăn môi tiah hmê, pơtối râk kơlo pêi lo tơmeăm môi tiah tơdroăng púi vâ.

Gương tơplôu ƀă tơbleăng