Lối 1 khế kố, a 19 chôu rêm hâi, hngêi khôi túa lĕm pơlê Huổi Van, cheăm Nậm Hàng, tơring Nậm Nhùn, kong pơlê Lai Châu pơ’lok pơ’lâ rơkong tơpui tó. Mơhé lâm hnê kih thuât pro um a ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo Mảng nếo tơkŭm po, laga hiăng mơhnhôk kơdrâm kuăn pơlê veăng pêi, troh ngăn. Ing to lâi ngế hriâm apoăng, troh nôkố lâm hriâm hiăng mơhnhôk châ vâ chê 30 ngế, tung mê, ki hên cho vâi nâ o kơdrâi sap ing 16 troh 40 hơnăm. Kơbố pơrá hâk vâ, pêi tâi ivá, ƀă pói vâ rak ki lĕm khôi túa lĕm hdroâng kuăn ngo tơná.

Ngế hriâm Phường Thị Hẹ, 18 hơnăm, ối a pơlê Hổi Van, cheăm Nậm Hàng tối: tơdroăng rêh ối pá puât xua mê kuăn pơlê hmâ lăm chiâk deăng, rak khôi túa lĕm hdroâng kuăn ngo tơná. Troh drêng veăng lâm hriâm, châ mâu giảng viên, ngê̆ nhân tối troh chư ‘’khôi túa lĕm’’, kuăn pơlê nếo hlê plĕng khôi túa lĕm tro cho kal môi tiah lâi ƀă hdroâng kuăn ngo tơná.

‘’Á o cho mơngế hdroâng kuăn ngo Mảng, á hâk vâ ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Á veăng lâm hriâm ƀă pói vâ ti tăng plĕng ƀă rơneăm chiâng mâu reăng, chêm a ếo pơtâk vâ la ngiâ chiâng pro xêh ếo pơtâk ăm dêi tơná, veăng gum rak vế khôi túa lĕm tro hdroâng kuăn ngo Mảng’’.

Xuân môi tiah kuăn pơlê Mảng, ing kơxô̆ liăn tŏng gum dêi tơdroăng xiâm tơnêi têa ‘na mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo, mâu lâm hriâm hnê khôi túa lĕm tro hiăng châ tơkŭm po tung kuăn pơlê Thái. Ing mâu lâm hnê, troh nôkố kuăn pơlê Thái a tơring Nậm Nhùn hiăng rak hên ki lĕm khôi túa lĕm krê. Kơnôm mê, ki chuât prôa tĭnh, tơdrá khắp, xuăng xòe, kên  piêu... đi đo ai a rêm roh leh, têt lơ drêng pơlê ai leh, tơkŭm xah hêi.

Pơlê Chang cho tíu rak ‘măn, rak vế khôi túa lĕm tro hdroâng kuăn ngo Thái dêi cheăm Lê Lợi. Mâu ngế tung khu rơhdruê xuăng tíu kố a hên rơxông phá tơ-ê dêi pó laga rơtế tơdjuôm tơdroăng hâk vâ ƀă khôi túa lĕm hdroâng kuăn ngo Thái. Mơhé tơvâ ƀă tơdroăng cheăng klâng, chiâk laga rêm hâi mâu ngế tung khu rơhdruê pơrá hâk vâ rah, vêh pro, pơtâp mâu tơdrá rơhdruê, xuăng, tơdrá tiô khôi vâi krâ nah, ƀă pói vâ khôi túa lĕm hdroâng kuăn ngo Thái rế hía rế châ hên ngế ‘nâi troh.

Nâ Lù Thị Kiều Thúy, kăn pơkuâ khu rơhdruê xoâng Bản Chang, cheăm Lê Lợi, tơring Nậm Nhùn hơ’muăn:

“Khu rơdruê xuăng Bản Chang ngin mơjiâng sap hơnăm 2019 ƀă rak troh nôkố. Khu rak pơtâp đi đo rêm khế sap ing 1 troh 2 xôh. Châ tơdroăng tơmâng dêi tơring tŏng kum mâu tơmeăm xah môi tiah prôa tĭnh, xoỏng vâ kơhnhon xuăng, muâk vâ xuăng xua mê hiăng pro tơ’lêi hlâu ăm nâ o vâi kơdrâi, xuân môi tiah khu rơhdruê xuăng dêi pơlê pêi cheăng tơ’lêi hlâu tâ. Ing mê, khu thăm veăng trâm mâ ƀă mâu khu rơhduê xuăng mâu pơlê vâ hriâm hên tâ ‘na mâu tơdrá dêi hdroâng kuăn ngo, ing mê vâ rak vế khôi túa lĕm dêi hdroâng kuăn ngo Thái tơná’’.

Pêi pro tơdroăng tơkêa bro 6 dêi tơdroăng pơkâ xiâm tơnêi têa ‘na rak vế, mơnhông ki kơnâ khôi túa lĕm vâi krâ nah dêi hdroâng kuăn ngo ƀă mơnhông ôm hyô, lối 2 hơnăm hiăng hluâ, ing kơxô̆ liăn châ xing xoăng, hên pơlê a Nậm Nhùn hiăng tŏng gum mơjiâng hngêi trăng, mơ’no pro tơmeăm khôi túa lĕm, vêh pro mâu leh mơdĭng. Troh nôkố, tơring hiăng châ tŏng gum vâ chê 4 rơtal liăn mơjiâng 5 toăng hngêi khôi túa lĕm, tŏng gum tơdroăng ăm mâu khu rơhdruê ƀă tŏng gum kế tơmeăm gum tung mâu tơdroăng mơhno khôi túa lĕm a 7 pơlê kơpong hdroâng kuăn ngo.

       Pôa Hà Văn Ruệ, Kăn pơkuâ Ƀơrô Khôi túa lĕm tro – Tối tơbleăng tơdroăng kal Nậm Nhùn, kong pơlê Lai Châu tối ăm ‘nâi: tơring nôkố ai 11 hdroâng kuăn ngo, ƀă lối 95% pơ’leăng mâ mơngế cho kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo. Sap hơnăm 2021 troh nôkố, tơring hiăng tơkŭm po vêh pro hên leh mơdĭng dêi hdroâng kuăn ngo Khơ Mú, Cống, Mảng, Mông, môi tiah leh mơdĭng: Mìn Loóng Phạt ƀă leh mơdĭng Khèn Mông, leh mơdĭng phiu ro kâ báu nếo... Pakĭng mê, mâu kâu lăk ƀô̆ khôi túa lĕm vâi krâ nah mâu hdroâng kuăn ngo, mâu khu rơhdruê kuăn pơlê a thôn, pơlê xuân dế rak đi đo ƀă pêi cheăng châ tơƀrê.

“Tơdroăng rak vế, mơnhông khôi túa lĕm tro mâu hdroâng kuăn ngo tung tơring hiăng châ mâu khu râ, mâu kơvâ cheăng veăng. Ing mê, hlê plĕng dêi kuăn pơlê tung tơdroăng rak vế khôi túa lĕm tro mâu ki kơnâ khôi túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná hiăng châ mơdêk. Tơdroăng hnê mâu kih thuât pro ếo pơtâk xuân môi tiah mâu kih thuât teăn mê tơdroăng ‘na troăng pêi xuân môi tiah hlê plĕng dêi kuăn pơlê rế hía rế lĕm tro tâ. Ki rơhêng vâ tối cho mâu muăn hok tro tung mâu hngêi trung xuân hiăng hlê plĕng ƀă ‘nâi ki kal dêi tơdroăng rak vế khôi túa lĕm vâ pêi cheăng hriâm tâp châ tơƀrê’’.

Ƀă tơdroăng cheăng rêh ối hiăng ton hơnăm tíu ngo kong Tây Bắc, kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo a Lai Châu tối tơdjuôm ƀă tơring Nậm Nhùn tối krê hiăng chiâng hên khôi túa lĕm ki má môi. Rơtế ƀă prôk hluâ dêi hâi khế, hên khôi túa lĕm tro tung kuăn pơlê tíu kô hiăng chôa ‘lâng hía lôi ƀă rơtế chiâng tơ-ê. Laga troăng hơlâ tŏng gum ‘na rak vế, mơnhông ki kơnâ khôi túa lĕm tro dêi mâu hdroâng kuăn ngo ƀă mơnhông ôm hyô hiăng gum khu râ kăn pơkuâ ƀă kuăn pơlê rak ‘măn, rak vế ki kơnâ khôi túa lĕm a tơring.