VOV4.Xơ Đăng - Túa pơkâ tơlo liăn kum dêi rơpó tơkâ luâ xơpá dêi Khu pơkuâ ngăn lêng kuăn pơlê cheăm Hòa Phú, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak a mâu hơnăm hdrối mê hía nah hiăng mơdêk tơƀrê păng ‘nâng. Sap ing khu râng liăn kố, mâu lêng ‘’ki djâ troăng ahdrối’’ hiăng veăng kum tơdroăng ki pâ nhuô̆m dêi rơpó tung mơnhông cheăng kâ rơpŏng hngêi, tơniăn tơdroăng rêh ối, hmiân tuăn pêi cheăng, rak vế dêi hnoăng cheăng tơná.

Cho kuăn pơlê pêi kơphế ƀă tiu, ôh tá ‘nâi pro tiah lâi xua loăng kơphế, tiu hiăng krâ, yă chu rơpâ, ngoh Phan Sự ối a thôn 1, cheăm Hòa Phú tơmiât vâ tê hngêi lăm Bình Dương pro kŏng nhân. Laga, kơxô̆ liăn mung 20 rơtuh liăn ing kơxô̆ liăn khu lêng kuăn pơlê cheăm a hơnăm 2016 hiăng diâp ăm ngoh tơ’lêi vâ vêh pêi pêt mơjiâng tơmeăm a kơdrum lối 1 ha dêi rơpŏng.

Ngoh Sự khên tơnôu lâk tah xiâm kơphế ƀă tiu, pơ’lêh pêt plâi tuâk siam, plâi mít siam; mơjiâng pro kơdroăng păn chu kong lai ai kuăn. Tơdroăng păn mơnăn mơnôa tơ’lêi hlâu, loăng plâi xông ngiât lĕm, xua mê tơdroăng cheăng kâ rơpŏng xông tơtêk chôa ‘lâng:

‘’Nhŏng o pro tơ’lêi hlâu ăm mung châ 20 rơtuh liăn, ing kơxô̆ liăn mê á rôe to lâi to chu hdrê păn klêi mê chôa ‘lâng mơnhông păn tơ’nôm. Ing păn chu kuăn chiâng chu kăn, nôkố châ 6 to chu kăn klêi mê môi hơnăm ai kuăn péa roh châ dâng 100 troh 150 to chu kuăn. Ing kơxô̆ chu mê á tê, xo liăn pơtối mơjiâng pro kơdroăng păn po rơdâ tíu păn, nôkố pêi lo liăn tơdâng tơniăn dâng lối 200 rơtuh liăn môi hơnăm’’.

Ngoh Sự rak ngăn khu chu kong lai

Ôh tá xê to kum dêi pó mơnhông mơdêk cheăng kâ, Kơxô̆ liăn kuăn pơlê khu lêng dêi Khu hnê mơhno cheăng lêng kuăn pơlê cheăm Hòa Phú ối teăm tŏng kum tơdrêng mâu rơpŏng ai tơdroăng rêh ối ôh tá mơhúa. Ngoh Nguyễn Đăng Huỳnh, Kăn phŏ pơkuâ, Khu hnê mơhno cheăng lêng cheăm Hòa Phú tối ăm ‘nâi: Tâng ôh tá ai nhŏng o pro tơ’lêi hlâu tŏng kum, ngoh hiăng pâ pơtê, ti tăng tơdroăng cheăng ki ê xua kuăn ối kŭn đi đo tamo châi, drêng cheăng kâ rơpŏng ối trâm hên pá puât.

‘’Á ai péa ngế kuăn, kuăn rơmúa ôh tá mơhúa tro châi plâi nuih. Tung pơla mê nhŏng o hiăng veăng tơlo ăm á mung dâng 40 rơtuh liăn vâ pâ pơlât ăm kuăn á ƀă ăm á mung tơ’nôm 20 rơtuh nếo. Kơxô̆ liăn hiăng kum á tơkâ hluâ pá puât, kuăn á nôkố hiăng mo lĕm’’.

Ngoh Nguyễn Văn Tuyển, Kăn pơkuâ Khu hnê mơhno cheăng lêng cheăm Hòa Phú, ngế ki ối tung tôh veăng tơlo liăn tối ăm ‘nâi: Kơxô̆ liăn ai pơkâ pêi tơdrăng xua mê kơbố xuân tá ai hiâm mơno veăng tơlo. Rêm khế, rêm ngế tiô tơdroăng cheăng kâ mê veăng tơlo sap ing 200 rơpâu troh 500 rơpâu liăn. Rơpŏng pá puât châ tŏng kum mung liăn ki vâ iâ cho 10 rơtuh liăn, hên má môi cho vâ chê 100 rơtuh liăn. Kơxô̆ liăn đi đo kơjo ăm mâu ngế ối tung khu ki ai tơdroăng rêh ối pá puât.

’Kơxô̆ liăn tŏng kum tơ’nôm dêi nhŏng o cho iâ tá hâi tơniăn tơdroăng châ rơpŏng, ƀaoh hiêm khăm pơlât ôh tá ai. Xuân ai hên ngế tơdroăng cheăng kâ ối pá puât, on veăng ối nếo, nếo mơjiâng rơpŏng. Ngin pêi pro kơxô̆ liăn kố xiâm kối kum vâ rơtế dêi pó tơkâ hluâ hneăng pá puât ƀă tơniăn troăng tơmiât tung tơdroăng pêi pro hnoăng cheăng. Vâ nhŏng o loi tơngah, xo kơxô̆ liăn kố vâ ăm mâu khu pú mung ôh tá pá mung pa kong, mung xo liăn rơkâ hên lơ ai drêng mung liăn hngêi arak liăn laga troh drêng mê tơdroăng cheăng kâ pá puât. Tâng ôh tá ai kơxô̆ liăn kố mê hên ngế kô lôi pơtê cheăng’’.

Kơxô̆ liăn kuăn pơlê khu lêng tŏng kum mâu pú mơnhông mơdêk cheăng kâ

Tiô pôa Nguyễn Hữu Toàn, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Hòa Phú: Ing kơxô̆ liăn kố, mâu khu cheăng hiăng mơ’no liăn mơjiâng tơmeăm khoăng, păn ro, chu, í, peâp, pêt kơchâi drêh, pêt mơjiâng tơmeăm, po tơdroăng tê mơdró mơdêk pêi lo liăn, pơ’lêh tơdroăng rêh ối, mơ-eăm hluăn ing kơtiê.

‘’Kơxô̆ liăn kố pêi cheăng tơbleăng tơdrăng lĕm. Laga mâu ngế ki lâi pá puât châ xo ing kơxô̆ liăn kố ăm mung vâ tŏng kum dêi po pêt mơjiâng tơmeăm, cheăng kâ rơpŏng ăm tơtro tâ. Klêi mê mâu pú veăng 2 hơnăm pro mô đô̆i mê vêh a hngêi tá hâi ai tơdroăng cheăng kâ mê mâu ngế ki mê xuân châ tŏng kum ăm mung liăn pêi cheăng kâ tung rơpŏng. Klêi mê Khu pơkuâ lêng kuăn pơlê cheăm veăng ƀă khu droh rơtăm, tơrŭm ƀă khu râ kăn pơkuâ tơrŭm ƀă Khu pơkuâ kơmăi kơmok vâ tơbleăng mâu ngế pêi cheăng ăm mâu hngêi kơmăi, xĭ nghie#p’’.

Kơxô̆ liăn khu lêng kuăn pơlê cheăm Hòa Phú châ mơjiâng ƀă pêi cheăng sap hơnăm 2016 ƀă ai 20 ngế veăng. Klêi kơ’nâi 7 hơnăm, mâu khu tơrŭm cheăng hiăng veăng tơlo tung kơxô̆ liăn 360 rơtuh liăn. Ing kơxô̆ liăn kố, mâu ngế hiăng châ mung vâ mơ’no liăn cheăng pêt mơjiâng tơmeăm khoăng, tê mơdró. Tơdroăng rêh ối chôa ‘lâng tơniăn hiăng kum ăm mâu ngế tơrŭm hmiân tuăn pêi cheăng, đi đo pêi ƀă hnoăng cheăng.

Tuấn Anh chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng