VOV4.Xơ Đăng - A hneăng hôp Kuô̆k hô̆i kố nah, môi kơxop hlá mơ-éa luât châ mâu kăn tơpui tơno mê cho kơxop hlá mơ-éa Luât Hbrâ, mơdât tơxiăn tơpâm tung rơpŏng hngêi ki ‘mâi hơ’lêh. Mâu kăn Kuô̆k hô̆i tối nhên tơdroăng ki hbrâ mơdât tơxiăn tơpâm vâi hdrêng tung rơpŏng hngêi. Tơdrêng amê hlối tối tiah kố, troăng hơlâ hbrâ mơdât tơxiăn tơpâm tung rơpŏng hngêi athế tơtro, ai sap ing tơdroăng ki ai khât dêi rêm rơpŏng, vâ rêm rơpŏng hơniâp ro tâ.

Tơpui tơno ‘na luât mê, mâu kăn tối nhên tơdroăng tơhôu tơpâm dêi rơpó tung on veăng, rơpŏng hngêi cho tơdroăng ki châi ko, pá vâ tơleăng mơnhên, pro xôi ó troh hnoăng rêh ối kuăn mơngế. Tung pơla mê, hlá mơ-éa luât ki nếo bú tơkŭm chêh tơleăng mơnhên phak liăn ƀă tơleăng pơxâu phâk mơngế ki ai xôi, ‘na tơdroăng hbrâ mơdât hâi châ tơmâng. Tối nhên ki xiâm tơdroăng mê, Nguyễn Trần Phương Trân, kăn pơlê kong kân Hồ Chí Minh tối nhên ing tơdroăng hlê nhên dêi mâu kăn cheăm bêng, ngăn mê cho tơdroăng tung rơpŏng hngêi mê chiâng ôh tá vâ tơmâng, tá tơná mâu ngế tung rơpŏng hngêi xuân tá vâ rĕng tơmâng mê ngế ki tro hôu, tôu pâm ôh tá châ veăng kum. 

Pakĭng mê, mâu hlá mơ-éa pro ối tơvâ tơvân môi tiah ki tro hôu, tô pâm ‘nêk mơ’nêa mê thế chêh hlá đơn, mâu tơdroăng ki mơdât ôh tá ăm achê gá hâi tro tơdroăng mê ngế tro tôu pâm chiâng to châi xêh. Xua mê, pâ thế tung hlá mơ-éa luât thế chêh tơ’nôm hnoăng châ rah xo a tíu tâng ngế ki tro tôu pâm ‘nêk mơ’nêa mê tro mơdât ôh tá ăm achê dêi rơpó pơla ngế ki tô pâm ƀă ngế ki tro tôu pâm ‘nêk mơ’nêa.

Tiô pôa Cao Mạnh Linh, Khu kăn Thanh Hóa tối, túa hbrâ mơdât tôu pâm ‘nêk mơ’nêa tung on veăng rơpŏng hngêi a kuăn pơlê nôkố hâi ai pơxúa klâi ki khât gá ƀă hâi châ pơkâ nhên tung luât: 

‘’A hlo pơkâ ‘na túa hbrâ mơdât tơhôu tôu pâm dêi rơpó tung rơpŏng hngêi a  tung kuăn pơlê ối hâi nhên khât, tơdroăng mơjiâng, túa pêi cheăng xuân môi tiah hnoăng cheăng pêi tung tơdroăng veăng hnê tối, rĕng châ ’nâi veăng tơmâng mơdât ƀă tơleăng mơnhên tơdroăng mê tung rơpŏng hngêi. Á pâ thế séa ngăn, pơkâ nhên tâ hnoăng cheăng ki mê, hnoăng cheăng dêi mâu tơdroăng pro tơniăn, ing mê pơtối rak vế hnoăng dêi kuăn pơlê tung tơdroăng hbrâ mơdât tơhôu tôu pâm tung on veăng rơpŏng hngêi’’.

A hâi hôp Kuô̆k hô̆i, mâu kăn tơpui hên mâu tơdroăng hnê tối ‘na hbrâ mơdât tơhôu tôu pâm dêi rơpó tung on veăng, rơpŏng hngêi, malối cho hbrâ mơdât tôu pâm ‘nêk mơ’nêa dêi kuăn ‘nĕng ngế hdrêng tung on veăng rơpŏng hngêi. Tiô Khu xiâm kŏng an riân hơnăm 2021 ai vâ chê 2 rôh ‘nêk mơ’nêa, pro pơlăm pơlôi vâi hdrêng tung mê, vâ tối xua ing rơpŏng hngêi pro.

Hên tơdroăng tung rơpŏng hngêi ôh tá châ hơniâp, nôu pâ tơlôi dêi rơpó, mâu kuăn ‘nĕng tro tô pâm ‘nêk mơ’nêa xua ing ngế pâ tăm vâi, lơ ing ngế ki pâ vâi xo xăng, hên vâi hdrêng châi êi tung châ chiu pá puât châi heăng tung hiâm mơno.

Ki vâ tối, malối tơdroăng tô pâm dêi rơpó tung on veăng rơpŏng hngêi, lơ kơtôa pá rŏng, vâ tối ki pơkí mê pá mâu ki ê vâ châ ‘nâi, mâu ki tro tôu pâm ‘nêk mơ’nêa mê cho vâi hdrêng, mê chiâng pá vâ tối.

Pôa Nguyễn Thanh Cầm, khu  kăn Tiền Giang ai tối tiah kố:

‘’Pin xuân khéa kho hêng hôu kơ mâu ngế ki tôu pâm ‘nêk mơ’nêa vâi hdrêng. Mê cho mâu tơdroăng ki khéa hơ’nêng, mâu ngế ki tôu pâm vâi mê oh tá xê mâu ki ê cho pâ xiâm, pâ tăm, xăng ki xo pâ vâi mê ‘nâ hiá tôu pâm vâi ki ‘nĕng, tôu pâm kuăn krê dêi kơdrâi dêi kơnôu lơ kuăn dêi pơyô. Luât pơkâ nôkố hlá mơ-éa luât hâi teăm tŭm ƀă hâi tối tŭm tâi mâu tơdroăng. Xua mê, kal ‘mâi hơ’lêh chiâng tơdroăng tôu pâm ‘nêk mơ’nêa mê xuân chiâng pơkâ ƀă mâu ngế tung rơpŏng hngêi dêi mâu ngế ki hiăng tơlôi dêi rơpó’’.

Jâ Nguyễn Thị Thủy, khu kăn Kuô̆k hô̆i Bắc Kạn tối nhên xiâm ki kal dêi tơdroăng mê xua luât pơkâ hâi nhên, malối hâi teăm chêh tŭm mâu pơkâ vâ hbrâ mơdât tôu pâm mâu vâi hdrêng a mâu rơpŏng tơdroăng rêh ối ki pá puât:

 ‘’Hbrâ mơdât tôu pâm ‘nêk vâi hdrêng tung rơpŏng hngêi hlối cho tơdroăng ki ‘mâi hơ’lêh dêi tơdroăng tơkêa luât mê ối tung tơdroăng ‘mâi hơ’lêh dêi luât vâi hdrêng. Xua mê, kal thế riân hdrối kơlo ki ‘mâi hơ’lêh vâ tơtro vâ ai tơ’nôm tơdroăng kring vế tơ-brê dêi vâi hdrêng tung rơpŏng hngêi la thế ví ki tơvâ tơvân ôh tá tơ-tro pơla péa luât mê’’.

Ai 3% ngế vâi kơdrâi chiu ki iâ 1 hdroh tro tôu pâm tung 12 khế, ai lối 90% ngế vâi kơdrâi ôh tá tăng hlo tơdroăng tŏng kum, pôa Nguyễn Văn Cảnh tối luât hbrâ mơdât tôu pâm hâi pơtối rak ki tơ-brê. Ki pá cho tơdroăng hlê ƀă ‘nâi nhên kơlo ki tơdroăng xôi ki lâi tôu pâm tung rơpŏng hngêi dế ối pơrá phá pơla mâu kơpong, pơla tơrêm ngế tung rơpŏng hngêi ƀă pơla mâu kơ koan kring vế luât. A môi tơdroăng ‘nâi ki ê, pôa Nguyễn Văn Cảnh tối tiah kố:

‘’Ki xiâm dêi tơdroăng mơjiâng luât mơdât mâu tơdroăng tôu pâm tung rơpŏng hngêi la pơlê pơla dế púi vâ mơjiâng mâu rơpŏng hngêi hơniâp ro, mơ’nui nếo cho pơlât tơdroăng tro hbáu rong ‘na châ ƀă tuăn ngôa dêi mâu ngế tung rơpŏng hngêi ki tơhôu tơhêng tôu pâm dêi rơpó, Xua mê, luât châ po rơdâ, mâu tơdroăng mơjiâng rơpŏng hngêi hơniâp ro, hbrâ mơdât tôu pâm, ‘nêk mơ’nêa tung rơpŏng hngêi ƀă tơdroăng hbrâ mơdât cho tơdroăng pêi pro má mơ’nui dêi luât’’.

Tối tơbleăng mơnhên mâu tơdroăng ‘na mâu kăn Kuô̆k hô̆i tối, Ngế xiâm ngăn mơhno túa lĕm tro, Tơ’noăng ivá ƀă Ôm hyô, pôa Nguyễn Văn Hùng tối: Kơ koan rah chêh hiăng rah xo 18 tơdroăng pêi pro châ pơkâ cho tôu pâm, ‘nêk mơ’nêa tung rơpŏng hngêi. Laga, ki khât ối ai mâu tơdroăng xôi ki pá tâ kô ai mơhno nhên. Tơdroăng tơkêa luât rôh kố xuân ai chêh tối nhên hnoăng pôu râng dêi tơrêm ngế kơvâ cheăng, ki mơhno nhên dêi mâu Khu xiâm kơvâ cheăng thế pro ti lâi. ‘Na mâu tơdroăng pêi pro tung la ngiâ hbrâ mơdât tôu pâm tung on veăng rơpŏng hngêi tung la ngiâ, pôa Nguyễn Văn Hùng tối nhên:

‘’Mê cho thế mơdêk hlê plĕng, thế hnê tối tơbleăng tung hlá tơbeăng rơ’jíu um. Tơdroăng mê tro khât tâng ôh tá pơ’lêh ki hlê plĕng mê kô pá vâ châ pơ’lêh tơdroăng ki pro xôi, xua mê mâu tơmeăm, tơdroăng luât athế châ mơhno. Tâng drêng tơkŭm pêi pro mê tâi tâng pơlê pơla ing mâu kăn dêi Đảng thế mơdêk tơdroăng pêi pro mê.

Mơhé tung mê hiăng chêh tối tơdroăng rah xo tíu ối, tơdroăng ăm ối kơtăn hơngế vâ tơniăn cho mâu tơdroăng hnê tối ki tro tơxâng. Ngin kô tí tăng ‘nâi plĕng séa ngăn ‘mâi chêh nếo ăm tơtro tâ’’.

Gương tơplôu ƀă tơbleăng