Mâu luât pơkâ tŏng kum hdroâng kuăn ngo pơ’lêh kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo
Thứ hai, 00:00, 26/12/2022 Hải Huyền/Tơplôu: Gương/VOV4 Hải Huyền/Tơplôu: Gương/VOV4
VOV4.Xơ Đăng - Ing nah, troăng hơlâ tŏng kum hdroâng kuăn ngo dêi Việt Nam châ ‘mot tơ’nôm, ‘mâi rơnêu, pêi klêi vâ pêi ki pơkâ thế pêi pro tung mâu tơdroăng ki ai khât ƀă mơnhông dêi tơnêi têa. Malối, tung hneăng hơ’lêh nếo, mâu tơdroăng pơkâ, túa tơmiât ‘na tơdroăng hdroâng kuăn ngo pơtối châ tối nhên ƀă ‘mot tơ’nôm vâ mơdêk mâu kơxô̆ liăn veăng

Tung mâu hơnăm hdrối, Đảng, Tơnêi têa ƀă Chin phuh hiăng mơdêk hnoăng cheăng pơkuâ hnê mơhno ƀă mơdêk hlê plĕng, hnoăng cheăng pêi dêi rêm râ Đảng, khu tơrŭm cheăng Đảng ‘na tơdroăng mâu kuăn ngo, malối a kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo tung tơdroăng nếo nôkố. Riân troh nôkố, ai 118 luât pơkâ tŏng kum dế xêt tơbleăng pêi a kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo, tung mê ai 54 luât pơkâ tŏng kum tơdrêng ăm mâu kuăn ngo, kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo; 64 luât pơkâ tơdjuôm ai kum hdrối cho hdroâng kuăn ngo.

Hên tơdroăng môi tiah, Tơdroăng 135, Tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ‘na mơnhông cheăng kâ - rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo; ‘na xăm kơtiê krá tơniăn; ‘na mơnhông thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo; xuân môi tiah mâu tơdroăng pơkâ ‘na khăm pơlât, mơhno túa lĕm tro, rêh ối pơlê pơla; mâu luât pơkâ tŏng kum hngêi ối, tơnêi ối, tơnêi pêi klâ, têa ôu kâ; ăm mung liăn mơnhông pêi chiâk, hnê cheăng pêi, tăng cheăng pêi ƀă hên ki ê, kơjo kum kơmăi kơmok, phon rơvân hdrê pêt, hdrê păn; pơcháu tơnêi, pơcháu rak ngăn kong, hnê mơhnhôk pêi chiâk, mơhnhôk pêt kong châ tơmâng pêi pro. 

Kơnôm ing mê, cheăng kâ rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo pơ’lêh hên. Pôa Hầu A Lềnh, Kăn xiâm, Ngế pơkuâ Vi ƀan ngăn Kuăn ngo  ăm ‘nâi:

“Mâu tơdroăng cheăng ‘na kuăn ngo ƀă luât pơkâ tŏng kum kuăn ngo cho ôh tá xê hên, mê cho tơdroăng cheăng kâ, cho tơdroăng ki kuăn pơlê ối tô tuăn, mê cho hnoăng cheăng dêi pin drêng pêi mơhé tơdroăng klâi xuân pêi xua kuăn pơlê, kô cho hnoăng cheăng ki pin thế pêi.

Pakĭng mê ối cho hnoăng cheăng pin thế tăng cheăng pêi ăm vâi, tăng rôh ki tơ’lêi ăm vâi vâ châ mơnhông vâ tơbleăng pêi châ tơƀrê luât pơkâ tŏng kum, tơdroăng ‘na mâu hdroâng kuăn ngo tung la ngiâ’’.

Troh nôkố, lâp tơnêi têa ai 225 tíu pêi cheăng  râ tơring dêi 58 to kong pơlê, pơlê kong kân râ xiâm tơnêi têa hiăng châ Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh mơnhên pêi klêi tơdroăng cheăng mơjiâng thôn pơlê nếo, châ vâ chê 40% tung tâi tâng kơxô̆ tíu pêi cheăng râ tơring dêi tung lâp tơnêi têa. Kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo hiăng ai 1.052 to cheăm (châ 22,3%) châ mơnhên tối thôn pơlê nếo, tung mê, 106 to cheăm kơtiê xơpá mơ-eăm chiâng cheăm Thôn pơlê nếo; ai 27 tơring a kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo (châ 6%) châ mơnhên tối thôn pơlê nếo.

Rêm hơnăm, kơxô̆ rơpŏng kơtiê tung kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo xăm ối 2-3%; mâu cheăm, thôn pơlê kơtiê xơpá xăm 3 - 4%; mâu tơring kơtiê  xăm  4 - 5%, ai tíu ki ‘nâ xăm kơpêng 5%. Kơxô̆ rơpŏng kơtiê, vâ chê kơtiê lâp tung kơpong xăm ối 1,2%; hiăng ai 22 tơring, 125 to cheăm, vâ chê 1.300 to thôn  lo ing kơtiê xơpá.

Môi tung mâu kong pơlê ki pơ’lêh rơdêi cho kong pơlê Sóc Trăng. Tiô pôa Phan Thanh Nhã, a cheăm Vĩnh Tân (Pơlê kong krâm Vĩnh Châu), mâu luât pơkâ tŏng kum kuăn ngo môi tiah Tơdroăng  ‘na kơdroh kơtiê, ‘na mơjiâng thôn pơlê nếo hiăng châ pơ’lêh ngiâ méa thôn pơlê nếo a tíu kố.  Mâu kăn rêm râ đi đo po rơdâ hên túa ki tro, tơƀrê vâ mơdêk ivá pêi cheăng, tê mơdró ăm mâu rơpŏng kơtiê, rơpŏng hdroâng kuăn ngo.

Pôa Phan Thanh Nhã ăm ‘nâi:

“Mâu tíu pêi cheăng tơmeăm khoăng tung thôn, on tơhrik, troăng prôk, hngêi trung, hngêi pơkeăng, mâu tơmeăm khoăng tung pơlê cheăm châ tơmâng ‘no liăn mơjiâng pro tung kơpong hdroâng kuăn ngo. Vâi krâ nhŏng o cho hdroâng kuăn ngo, châ achê ƀă mâu tơdroăng tơkŭm mơnhông mơdêk cheăng kâ dêi rơpŏng hngêi, ing mê, kơxô̆ rơpŏng kơtiê rêm hơnăm tung cheăm xuân  chu kơdroh, pêi lo liăn riân rêm ngế rêm hơnăm xuân tâk’’.

Tơdroăng mơnhông hnê hriâm, ƀă hnê mơjiâng tuăn ngôa rơkê, mơdêk ki tơƀrê mơngế rơkê dêi hdroâng kuăn ngo xuân châ Đảng, Tơnêi têa tơmâng khât. Nốkố, lâp tung tơnêi têa ai 316 to hngêi trung phôh thong hnê kuăn ngo ai tíu kâ koi ối pơtê a 49 to kong pơlê, pơlê kong kơdrâm ƀă lối 109.000 ngế hok tro; mâu luât pơkâ kơjo kum hnê hriâm, hnê cheăng pêi ăm mâu kuăn ngo châ tơbleăng pêi.

Pơla hơnăm 2016-2020, a lối 800 rơpâu ngế kuăn ngo châ hriâm cheăng pêi, tung mê ai dâng 412 rơpâu ngế pêi cheăng a thôn pơlê cho mâu hdroâng kuăn ngo châ kơjo kum hnê pá xôp 3  khế. Pôa Đào Trọng Độ, Ngế kăn ngăn hnê mơjiâng tuăn ngôa rơkê đi đo, Khu xiâm hnê cheăng pêi (ối tung Khu xiâm ngăn mố đô̆i tro rong ƀă pơlê pơla) ăm ‘nâi, ƀă mâu tơdroăng ki hiăng châ pêi pro, tơdroăng pơkâ troh hơnăm 2025, lâp tơnêi têa ai 50% mơngế pêi cheăng cho hdroâng kuăn ngo châ hriâm cheăng pêi: 

“A khoản 3 tơdroăng 63 dêi Luât hnê cheăng pêi mê ai tơdroăng ki chêh tối  vâi kơdrâi kuăn ngo ƀă mơngế pêi cheăng a thôn pơlê drêng veăng hriâm sơ cấp ƀă pá xôp 3 khế mê kô châ kơjo kum tiô pơkâ dêi ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa. ‘Na tung rah xo ƀă tơdroăng hnê hriâm râ trung cấp, cao đẳng hriâm tơkŭm a hngêi trung mê xuân ai mâu tơdroăng pơkâ tŏng kum ăm mâu hdroâng kuăn ngo’’.

Tơdrêng ƀă mâu tơdroăng pơ’lêh, tơƀrê tung mơnhông cheăng kâ, rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo, mê tơdroăng rêh ối túa lĕm tro a pơlê cheăm xuân hlo pơ’lêh nhên. Mâu luât pơkâ ‘na mơhno túa lĕm tro châ mơdêk, tơmeăm khoăng, mâu tơmeăm ton nah ki lĕm tro dêi kơpong kuăn ngo châ ô eăng.

Mâu tơdroăng trâm mâ mơhno túa lĕm tro châ tơkŭm po kân râ tơnêi têa,  pơla mâu kơpong, hiăng veăng pơtối rak vế ki pơxúa lĕm tro dêi mâu hdroâng kuăn ngo. Môi tung mâu kơxô̆ ki mê cho rơkong tơpui, chư chêh dêi hdroâng kuăn ngo.

 

Hải Huyền/Tơplôu: Gương/VOV4

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC