O kơnốu mơngế Cơ Tu inâi cho Clâu Ân a cheăm Tr’hy, tơring Tây Giang, kong pơlê Quảng Nam kuăn tê tá nôu pâ. Hngêi ai 3 ngế nhŏng o, Ân cho kuăn má 2 tung rơpŏng. Tŭm tơdroăng rêh ối dêi rơpŏng hngêi kơnôm to jâ peăng pâ hiăng krâ ôh tá pá hro hiăng lối 70 hơnăm tăng tơmeăm kâ. Roh kâ hmê dêi mâu jâ cháu bu hmê pế tơvât ƀă kơchâi kong, drêng jâ châi tamo ôh tá kâi vâ lăm a chiâk deăng mê ôh tá ai tơmeăm kâ. Hơ-ui tơdroăng rêh ối jâ cháu Ân, nhŏng o tung kơtâu djâ phái, kơchâi kong troh tŏng kum. Tơdroăng lăm hriâm ƀă Ân ôh tá tơ’lêi hlâu ôh.
Hơnăm 2020, Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong A Xan pêi cheăng ƀă rơpŏng, pơlê vâ tơdah Ân pro kuăn roăng. Vêh rêh ối rơtế mâu tăm Mô đô̆i gâk tơkăng kong, Clâu Ân châ ăm kơbong rêh ối kân rơdâ, ai tíu hriâm tâp tŭm tơmeăm xúa ƀă tơmeăm khoăng ki kal xúa rêm hâi ƀă hía hé. Clâu Ân châ mâu pâ krâ kơlŏng ngiât hâk pâ, rak ngăn ing kâ hmê, koi pơtê ƀă hnê hriâm, hnê mơhno hriâm tâp. Ân dế hriâm lâm 8 hngêi trung phôh thong hdroâng kuăn ngo ai tíu ối pơtê kơhâi dế, Hngêi trung râ má péa Lý Tự Trọng. Ân tối:
‘’Tơdroăng rêh ối rơpŏng pá puât ‘nâng, châ mâu tăm mô đô̆i roăng á kuăn phiu ro ‘nâng. Mâu tăm mô đô̆i rak ngăn ôu kâ ƀă hriâm tâp cho môi rơpŏng á. Á kuăn mơnê mâu tăm mô đô̆i hên. A kố á kuăn châ ôu kâ phâi, ai hmân ếo nếo, mâu tăm Mô đô̆i hnê á hriâm’’.
Ôh tá khên tơnôu môi tiah ngoh Clâu Ân, Hốih Đức Hữu ối kơxiâp ôh tá khên. Rơpŏng Hữu xuân cho rơpŏng kơtiê. Pâ Hữu pơlât kơkốu hên hơnăm kố. Tơdroăng ôu kâ, hmân ếo sâp tung rơpŏng bu kơnôm a ngế nôu. Hơnăm 2019, Hữu châ Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong A Xan tơdah xo pro kuăn roăng. Mâu hâi apoăng troh rêh ối a Đông Mô đô̆i gâk tơkăng kong, Hốih Đức Hữu châ chăn hré ivá ôh tá ai ƀă pâ dêi hngêi trăng pâ vêh.
Kăn ƀô̆, mô đô̆i Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong A Xan đi đo achê, mơhnhôk, kum o chôa ‘lâng hmâ ƀă tơdroăng rêh ối. Vêh a kố, mâu tăm, mâu ngoh pơrá ngăn 2 ngế muăn môi tiah kuăn păn tung rơpŏng. Péa ‘’mô đô̆i kŭn’’ hriâm tâp, rêh ối pêi cheăng tiô chôu ôh tá phá mâu tăm mô đô̆i, mê pơtối chiâng hdôu pơkhom lĕm.
Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong A Xan nôkố tơdah păn 2 ngế muăn a đông ƀă tŏng kum ăm 7 ngế muăn pá puât ki ê dế ối ƀă rơpŏng. Thiê̆u tă Nguyễn Văn Lợi, Cheăng kal kí, Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong A Xan, tơring Tây Giang tối ăm ‘nâi:
“Ƀă mâu muăn cho kuăn roăng đông mô đô̆i gâk tơkăng kong, ngin dế tơdah 2 muăn ai tơdroăng rêh ối pá puât, ngin djâ a kố ai tơmeăm vâ rak ngăn ăm mâu muăn cho mơdêk lĕm châ chăn ƀă ai liăn ngân hriâm tâp tơtro tâ. Mâu muăn hiăng rêh ối lĕm, hriâm tâp lĕm rơkê tâ hdrối nah. Ing tơdroăng mê pêi pro ƀă po rơdâ, ƀă kơxô̆ liăn dêi khu râ kăn kơpêng ƀă kăn ƀô̆ mô đô̆i tung tâi tâng khu lêng veăng tŏng kum rêm khế 600 rơpâu liăn/muăn’’.
Mâu đông mô đô̆i gâk tơkăng kong tung kong pơlê Quảng Nam dế tơdah păn 18 ngế muăn tiô tơdroăng ‘’Kuăn roăng mô đô̆i gâk tơkăng kong’’. Mâu muăn ôu kâ a đông lêng, châ veăng tơdroăng khu pú hên, xah hêi vâ ‘nâi tơ’nôm tơdroăng rêh ối, mơnhông mơdêk ki rơkê, tơdroăng ki tơná hâk vâ chiâng. Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong rak tơpui krá tơniăn ƀă pơlê, rơpŏng ƀă hngêi trung tíu mâu muăn tiô hriâm, đi đo tối ăm dêi pó tơdroăng, ‘nâi tơdroăng hriâm tâp, tơdroăng pơtân dêi rêm ngế muăn.
Tơdroăng ‘’Kum o troh hngêi trung’’ dêi mâu đông lêng Mô đô̆i gâk tơkăng kong Quảng Nam ối rak ngăn 164 ngế hok tro ai tơdroăng rêh ối pá puât, tung mê, 6 ngế hok tro kong têa pú hmâ Lếo. Rêm ngế o châ tŏng kum 500.000 liăn/khế troh drêng mơgêi râ má pái phôh thong. Troăng pêi ‘’Kuăn păn đông mô đô̆i gak tơkăng kong’’ djâ tơdroăng ki lĕm trâu hơngế, tíu hgiân krá tơniăn ăm mâu muăn hok tro ai tơdroăng rêh ối pá puât, rơtế mâu râ, mâu kơvâ cheăng, khu râ kăn pơkuâ mơdêk tuăn ngôa rơkê kuăn pơlê, pro tơniăn kuăn pơlê rêh ối a kơpong tơkăng kong.
Đăi tă Hoàng Văn Mẫn, Cheăng kal kí Mô̆ đô̆i gâk tơkăng kong kong pơlê Quảng Nam mơnhên:
‘’Kố cho môi tơdroăng pêi ki kơnâ, xua mê ngin dế mơhnhôk tơdrêng mâu đông lêng tơrŭm ƀă mâu cheăm mâu hngêi trung séa ngăn rah xo ƀă pơtối tơdah mâu ngế tiah kố vâ pro kuăn păn đông mô đô̆i gâk tơkăng kong. Ing mê pro tơ’lêi hlâu hriâm tâp, kâ ối lĕm tro tơniăn lĕm tâ vâ mâu vâi o ai tơdroăng rêh ối la ngiâ bâ eăng tâ. Ing tơdroăng pêi pơla khu râ kăn pơkuâ cheăng Đảng Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong ƀă cheăm ƀă kuăn pơlê 2 troăng tơkăng kong rŭm dêi pó tâ ƀă pâ dêi pó hên tâ’’.
Tơdroăng ‘’Kuăn roăng mô đô̆i gâk tơkăng kong’’ ƀă ‘’Kum o troh hngêi trung’’ dêi kăn ƀô̆ mô đô̆i gâk tơkăng kong cho tíu hgiên krá tơniăn ăm mâu vâi o hok tro kuăn tê hdroâng kuăn ngo ki pá puât a kơpong hơngế hơhngo. Mâu vâi hdrêng mê ah kô xông kân tung tơdroăng tuăn pâ ƀă ai môi tơdroăng rêh ối la ngiâ lĕm tâ. Mâu tơdroăng ‘na ‘’Kuăn roăng Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong’’ rế pro thăm pêng păm tơdroăng rŭm môi tuăn pơla mô đô̆i gâk tơkăng kong ƀă kuăn pơlê kơpong tơkăng kong.
Viết bình luận