VOV4.Xơ Đăng - Mâu tơdroăng ki châ kuăn pơlê tơmâng ngăn tung măng tĭng hdrối, mê cho rôh ki apoăng Vi ƀan pơkuâ Kuô̆k hô̆i ăm rơkong veăng tơpui tối ‘na kơxop hlá mơéa Luât tơnêi tơníu ki ‘mâi pơhlêh. Kố cho môi tơdroăng tơkêa Luât kân, ai pơxúa, kal tơviah, tơdjâk trâu hngế troh hên kơvâ cheăng dêi tơdroăng rêh ối cheăng kâ dêi tơnêi têa. A rôh hôp, Vi ƀan pơkuâ Kuô̆k hô̆i pơkâ thế pêi pro nhên tơdroăng ki xo tơvêh tơnêi vâ mơnhông cheăng kâ xua pơxúa dêi tơnêi têa, pơlê pơla. Tơdrêng a mê hlối pơkâ thế tơtrŏng troăng hơlâ liăn ngân ‘na tơnêi tơníu; malối cho tơdroăng ki ôh tá tơniăn, pro pơxúa tung pơla mơjiâng luât.

Tơdroăng ‘mâi hơ’lêh luât tơnêi vâ pêi klêi luât pơkâ, luât pơkâ tŏng kum ‘na tơnêi; tơleăng mơnhên tơdroăng tơvâ tơvân, ki pro oh tá tro tung mâu luât pơkâ tŏng kum, luât ki tơdjâk troh tơnêi. Tơniăn tơtro ƀă pro pơxúa ăm kuăn pơlê ƀă pơxúa ăm tơnêi têa, mâu ngế ki xúa tơnêi ƀă khu ‘no liăn cheăng. Tơdrăng, pêi pro tro droăng tê mơdró tơnêi. Pakĭng mê pơtối rak vế môi tuăn kuăn pơlê, kơdroh tơdroăng xăm phoăng ‘na tơnêi tơníu.

Pôa Vương Đình Huệ, Kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i

A hneăng hôp, Ngế xiâm dêi Vi ƀan ngăn ‘na luât Lê Thị Nga pơkâ thế mơnhên mâu pơkâ, tơdroăng dêi tơnêi têa xo tơvêh tơnêi vâ mơnhông cheăng kâ - rêh ối xua vâ pro pơxúa dêi tơnêi têa, kuăn pơlê vâ ví tơdroăng ki lơ xúa tơdroăng ki tơná pro kăn ah pro pơxúa ăm tơná, xo tơvêh tơnêi hên hĭn, ôh tá tro ƀă tơdroăng, thế rak  tơniăn tro hnoăng xúa tro luât dêi mâu ngế ki ai tơnêi xo tơvêh. Malối xo tơvêh vâ pêi mâu tơdroăng tơkêa bro, pro mâu kơphô̆, kơpong hngêi ối tíu tê mơdró:

“Tơdroăng ki mê kal thế xúa pêi tro tiô luât tơhrâ pơla kuăn pơlê ƀă khu mơdró tro tiô pơkâ a tơdroăng pơkâ 18. Tơdroăng pơkâ pơtối pêi tro tiô luât tơhrâ pơla kuăn pơlê ƀă khu mơdró tung tơdroăng ăm xúa tơnêi vâ pêi mâu tơdroăng tơkê bro pro kơphô̆, hngêi ối tê mơdró. Tơdroăng mê ôh tá chêh ‘mot a tơdroăng ki xo tơvêh tơnêi mê lôi a luât tơhrâ pơla kuăn pơlê ƀă khu mơdró’’.

Jâ Lê Thị Nga, Ngế pơkuâ Vi ƀan ngăn ‘na Luât tơbleăng pôa Vương Đình Huệ, Kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i pơkâ thế tung pơla mơjiâng Luât thế klâ tơdroăng tơrŭm ‘na tơnêi ki tơdjuôm ƀă ki krê

Tối tơdroăng mê a rôh hôp, Ngế xiâm ngăn tơmeăm khoăng ƀă Hyôh kong prâi Trần Hồng Hà ăm ‘nâi dế mơjiâng pơkâ ƀă mâu ngế ki Tơnêi têa xo tơvêh tơnêi vâ mơnhông cheăng kâ-rêh ối xua vâ pro pơxúa ăm tơnêi têa, tâng ôh tá pro tơ’nhiê tơmeăm khoăng kô ai pơkâ chêh tối:

“Ngin ăm ‘nâi cho troăng rơhlâ chêh tối mê hâi tơhrâ. Péa cho luât pơkâ ti lâi vâ hlê plĕng tơdroăng ki pơxúa dêi tơnêi têa, ki pơxúa ăm kuăn pơlê mê thế pơtối tí tăng ngăn vâ rak tơniăn tơdroăng mê ăm nhên tâ. Tơdroăng mê ngin pâ tơmâng, kô pơtối tơmâng xo, kô pơtối mơdoh chôu tí tăng ‘nâi plĕng. Ƀă mâu tơdroăng vâ pin pơtối hnê mơhno tơdroăng cheăng, tơdroăng pro pơxúa dêi tơnêi têa, drô troăng mâu tíu.

Pơtih nôkố vâ pro ai tơnêi ki pơxúa ăm troăng rơhlâ tiô troăng prôk vâ xo tơvêh, vâ ai xiâm kô chiâng tơbleăng yă vâ xo tơnêi ki mê vâ pêi vâ mơnhông mơjiâng tơmeăm khoăng troăng prôk’’.

Vâ mơnhông mơdêk a rôh hôp, pôa Vương Đình Huệ, Kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i tối nhên Hlá mơ-éa luât tơnêi (‘mâi hơ’lêh) cho tơdroăng tơkêa luât ki kal, ai tơdroăng tơdjâk kân troh tơdroăng mơnhông cheăng kâ, rêh ối. Khĕn kơdeăn khât tung pơla hbrâ dêi tơdroăng tơkêa bro Luât, Kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i tối pơchân kơ koan rah chêh pơtối séa ngăn nhên, rak tơniăn hnoăng ƀă pơxúa dêi tâi tâng rêm pâ. Malối mơdât ki pro xôi, mơdât ki lơ pro pơxúa ăm tơná tung mơjiâng luât.

“ ‘Mâi hơ’lêh, tơ’nôm mâu pơkâ vâ tơkâ luâ mâu tơdroăng pá tơvâ tơvân, ôh tá tro tung pêi pro, la thế rak tơniăn tâi tâng ƀă tơdroăng ki ton ta ah.  Thế ví, tơdroăng ki pro tơtro mâu tơdroăng pro xôi nôkố ngăn ai chêh ‘mot tung mâu tơdroăng tơkêa luât. Mơdât tơdroăng ôh tá tro ki  lơ mơhnŏng pro vâ pơxúa tung mơjiâng luât ƀă mâu tơdroăng nếo ‘nâi tung pêi pro la pơxúa khât, pro tơdroăng, bú pro pơtih tê, kŭn, pú hên dêi môi péa ngế u lâi hlo. Ing tơdroăng ki pơxúa  dêi tơnêi têa, kuăn ngo, pro pơxúa dêi kuăn pơlê, pro pơxúa dêi khu mơdró, pro pơxúa dêi kuăn pơlê, ƀă hnoăng ki pơxúa tro luât dêi rêm ngế’’.

Kố cho tơdroăng tơkêa luât ăm hnê tối roh apoăng, tiô tối hdrối kô pơtroh ăm Kuô̆k hô̆i séa ngăn, ăm hnê tối rôh apoăng a rôh hôp má 4 la ngiâ ƀă kô séa ngăn tơbleăng klêi pái rôh hôp. Tơdroăng tơkêa luât Tơnêi (ki ‘mâi hơ’lêh) mê kô pơ’lêh nếo Pơkâ 18 dêi khu xiâm tơnêi têa ‘na pơtối pơ’lêh nếo, pro klêi luât pơkâ tŏng kum, mơdêk ki xêt, ki tơƀrê tung rak ngăn ƀă xúa tơnêi, vâ pro xiâm chông djâ tơnêi têa pin chiâng tơnêi têa mơnhông mơdêk pê lo liăn hên.

VOV1

Gương tơplôu ƀă tơbleăng