VOV4.Xơ Đăng - Pơla hdrối kố nah, a pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak, Khu ngăn mố đô̆i hơnăm hiăng krâ Việt Nam tơkŭm po rôh hôp Mố đô̆i hơnăm hiăng krâ 14 to kong pơlê, pơlê pơlê kân kơpong peăng Tơdế tơnêi têa – Tây Nguyên. Kố cho rôh vâ mâu rêm râ Hô̆i, kăn ƀô̆, hô̆i viên Khu ngăn mố đô̆i hơnăm hiăng krâ tơpui tơno dêi mâu tơdroăng ki rơkê plĕng, hriâm tâp, po rơdâ túa pêi ki tro ‘ló, túa pêi ki tơƀrê veăng kum pêi pro tơdroăng ki rơhêng vâ, hnoăng cheăng mơnhông mơdêk cheăng kâ rêh ối pơlê pơla tơtro ƀă rak vế kong prâi tơnêi tơníu.

Tiô Khu pơkuâ mô đô̆i hneăng hdrối nah Việt Nam, sap hơnăm 2006, Khu rơtế ƀă Khu xiâm pơkuâ loăng pơlái kong kế ƀă kong prâi hiăng kĭ tơkêa mâu tơdroăng tơrŭm pêi pro rak vế kong prâi ƀă pơkuâ tơnêi tơníu. Troh nôkố, mâu râ khu hiăng mơjiâng châ 1.650 troăng pêi kâu lăk ƀô̆ mô đô̆i hneăng hdrối nah rak vế kong prâi. Mâu kâu lăk ƀô̆ nếo ai mâu tơdroăng pêi tơdrêng veăng rak vế kong prâi, pêi pro mâu tơdroăng ‘na rak vế kong prâi, rế mơhnhôk, pơtâng tối ‘na tơdroăng cheăng kố.

Hên tôh pơtâng tối rak vế kong prâi râ cheăm hiăng châ khu pơkuâ mô đô̆i hneăng hdrối nah mơjiâng ƀă pêi cheăng châ tơƀrê.

A hneăng hôp tơpui tơno, mâu kăn rơtế veăng tơpui tối, tối ăm dêi pó mâu tơdroăng xiâm tung tơdroăng mô đô̆i hneăng hdrối nah veăng rak vế kong prâi, túa pêi ki rơkê tơtro tung tơdroăng pơtâng tối, mơhnhôk kuăn pơlê; mơdêk tơdroăng hlê plĕng, mơdêk ivá ăm mâu ngế mô đô̆i hneăng hdrối nah, mơnhông mơdêk hnoăng cheăng xiâm tung rak vế kong prâi.

Pôa Trần Quế Lâm, Khu pơkuâ mô đô̆i hneăng hdrối nah cheăm Ea Kly, tơring Krông Păč, kong pơlê Dak Lak tối:

‘’Tiô ngin cho kal thế pơtâng tối trâu hơngế tung kuăn pơlê, tung pơlê pơla, tung mâu khu tê mơdró, tung mâu hngêi trung hriâm. Tâi tâng mâu tíu cheăng, ing khu pú hên troh rêm rơpŏng pơrá hlê plĕng ƀă mơdêk hnoăng cheăng dêi tơná tung tơdroăng rah mâu xok phá tơ-ê dêi pó ƀă rak vế kong prâi. Thế hlê plĕng rak vế kong prâi cho rak vế tơdroăng rêh ối dêi vâi mê nếo chiâng vâ pêi tơdroăng mê.

Ing mê, xuân thế mơdêk hnoăng cheăng dêi khu râ kăn pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng, mâu khu pơkuâ, a mâu tôh cheăng kal kí pơlê pơla nếo tung khô̆i Mât trâ̆n vâ rơtế pêi ăm rêm ngế veăng rak vế kong prâi’’.

Mâu kăn xuân tối, tơdroăng mơjiâng ƀă po rơdâ mâu troăng pêi rak vế kong prâi xua mê châ pơkâ cho môi troăng vâ pêi vâ mơnhên xiâm kối Khu cheăng kêi đeăng mâu hnoăng cheăng. Ing mê, kal tơtrŏng tơdroăng hnê mơhno, hnê tơ’nôm ‘na tơdroăng pơtâng tối rak vế kong prâi ăm rêm mô đô̆i hneăng hdrối nah.

Klêi kơ’nâi hôp tơpui tơno, mâu kăn teăng mâ hiăng lăm ngăn nhên troăng pêi kâu lăk ƀô̆ mô đô̆i hneăng hdrối nah rak vế kong prâi a cheăm Ea Bhôk, tơring Čư Kuin, kong pơlê Dak Lak. Châ mơjiâng sap hơnăm 2020, Kâu lăk ƀô̆ mô đô̆i hneăng hdrối nah rak vế kong prâi thôn 1, cheăm Ea Bhôk hiăng ai mâu tơdroăng veăng kum kal khât tung tơdroăng pơtâng tối, mơhnhôk mâu ngế tơrŭm ƀă kuăn pơlê thăm pêi pro tơdroăng ‘’krúa lĕm thôn pơlê, lĕm ăm klâng chiâk’’.

Pơtối mê, Khu pơkuâ Kâu lăk ƀô̆ hiăng xing xoăng ăm rêm ngế rêm hâi pêi viâ tơdroăng mơgrúa kong prâi tung kơpong kuăn pơlê rêh ối; teăm pơchân tối tơdrêng mâu rơpŏng ôh tá hvât xok hmâng vâ; mơhnhôk kuăn pơlê xĕn kơdroăng păn kơpôu ro chu, í peâp lo a hơngế tíu ối.

Ki rơhêng vâ tối, rêm khế, kuăn pơlê tung thôn pơtối tơkŭm mơgrúa kong prâi, mơgrúa péa pâ troăng kân, po văng nhâ ki êa rơtôh. Ƀă mâu xok mơ’no lo pa kong rêm hâi, Khu pơkuâ Kâu lăk ƀô̆ hiăng tơpui tơno ƀă Khu pơkuâ thôn, môi tuăn ƀă kuăn pơlê tơkêa ƀă kŏng ti rak vế kong prâi dêi tơring vâ gô̆m sok 2 xôh/măng tĭng, kơxô̆ liăn gô̆m xok 30 rơpâu liăn/rơpŏng/khế.

Pôa Phan Văn Tịnh, Kăn hnê ngăn Khu pơkuâ Kâu lăk ƀô̆ cheăm Ea Bhôk tối, tung cheăm nôkố hiăng mơjiâng châ 3 kâu lăk ƀô̆ rak vế kong prâi.  Tơdroăng ki phiu ro cho sap ing mơjiâng pro mâu kâu lăk ƀô̆ rak vế kong prâi troh nôkố mê tơdroăng kuăn pơlê hvât xok hmâng vâ ôh tá ai xếo, mâu thông têa mơ’no têa châ phuâng lĕm, kong prâi phuâng lĕm, ôh tá ai mâu ‘’tíu ki ‘mêi’’ ‘na kong prâi.

Pakĭng mê, ing tơdroăng tơkŭm po mâu tơdroăng rak vế kong prâi hiăng mơhnhôk tơdroăng ki veăng dêi kuăn pơlê, ki má lối cho rơxông ối nếo.

Troh nôkố, lâp kong pơlê Dak Lak hiăng mơjiâng châ 16 kâu lăk ƀô̆ rak vế kong prâi. Ing mê, mâu khu pơkuâ ƀă mâu ngế tơrŭm hiăng hlê plĕng ki kal dêi tơdroăng rak vế kong prâi; mơdêk hnoăng cheăng dêi Khu pơkuâ mô đô̆i hneăng hdrối nah, mâu râ tung tơdroăng thăm veăng rak vế kong prâi.

Kô chiâng tối, mâu troăng pêi kâu lăk ƀô̆ rak vế kong prâi a Dak Lak châ mơjiâng apoăng hiăng tŏng kum tơtro tơdroăng kong prâi tro ‘mêi tung tíu kuăn pơlê rêh ối – tê mơdró. Ing mê, pơtối mơnhên hnoăng, tíu cheăng dêi Kâu lăk ƀô̆ tung tơdroăng tơdjuôm ivá mơjiâng thôn pơlê nếo, mơjiâng kong prâi ngiêt – krúa – lĕm, thăm mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla a pơlê, cheăm.

VOV Tây Nguyên chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng