VOV4.Xơ Đăng - Tơdroăng tơplâ hiăng kơtăn luâ hơngế, tơnêi têa hiăng hơniâp lĕm, la mâu ngế lêng dêi Khu lêng kuăn pơlê Việt Nam tá hâi ai môi hâi ki lâi châ pơtê pơto. Hnoăng cheăng rak vế hnoăng pơkuâ chuăn rơlố, tơnêi tơníu dêi Tơnêi têa, rak vế tơdroăng ki hơniâp lĕm tơniăn krâ ‘măn a rŏng dêi mơngế lêng gâk têa kơxĭ cho hnoăng cheăng kân kĭn a ngiâ Đảng, a ngiâ Tơnêi têa ƀă Kuăn pơlê. Tơdroăng ki hlâ rêh dêi mâu ngế kuăn kơhnâ rơkê piu dêi tơná, hlâ xua tơnêi têa châ rơxông hâi kố đi đo tơmiât troh ƀă mơhiâm mơno pâ nhuô̆m. Mâu ngế lêng pơtối pâ, ngoh đi đo mơ-eăm, hriâm pât, hbrâ rơnáu tơplâ, hlâ rêh vâ rak vế krá tơniăn “rơtá chuăn, tơnêi têa kơxĭ” dêi Tơnêi têa.

Tung kơpong rơdâ dêi têa kơxĭ, idrâp chêng koăng ing hngêi chuô Sinh Tồn chuât xơtó rơtế xú hŏm ing loăng trầm mặc, hlối tâng têa kơxĭ rơlŏn, tâng khía pê ing tung dế têa kơxĭ. Tâi tâng mơngế troh akố pơrá tu ko ƀă hiâm mơno nhuô̆m, pâ mơnê ôh tá kâi tối, khu lêng ƀă kuăn pơlê rơlố Sinh Tồn chôu nhang tơbâ mâu ngế lêng gâk kring têa kơxĭ khên tơnôu hlâ a têa kơxĭ xua gâk kring hnoăng pơkuâ têa kơxĭ.

Ối a ngiâ tíu meăn um chêh inâi 64 ngế ngoh khên tơnôu hlâ gâk kring hnoăng pơkuâ têa kơxĭ a kơpong têa kơxĭ Gạc Ma, nâ Lữ Thị Kim Cúc, kuăn pơlê cheăm rơlố Sinh Tồn rơrêk tung hiâm mơno.

‘’Drêng troh chôu nhang ăm mâu lêng hlâ tung tơplâ xâ xua gâk kring a Gạc Ma, á tâ rơrêk tung hiâm mơno. Hâk phiu ‘na mâu ngoh. Pói vâ mơhúa mâu ngoh veăng kum ăm rêm ngế a rơlố mo châ ƀă kong mêi tro tô ‘ló vâ rêm ngế hmiân tuăn pêi cheăng, rêh ối a cheăm rơlố’’.

Trung tă Đinh Cao Toan, Kăn ƀô̆ rơlố Sinh Tồn tối ăm ‘nâi: Leh tơbâ mâu lêng hlâ vâ gâk kring rơlốu Gạc Ma cho roh vâ hnê hriâm khôi túa lĕm kăch măng, vâ khu lêng kuăn pơlê a rơlố hlê plĕng tâ ‘na hnoăng tung tơplâ xâ ƀă tơdroăng ki pleăng châ chăn mơheăm chhá dêi rơxông prôk hdrối, mơhno hiâm mơno pâ mơnê ƀă mâu rơxông pôa pâ hiăng ôh tá mơjo mơheăm chhá vâ rak têa kơxĭ rơlố. Ing mê, rêm ngế kăn ƀô̆ mâu lêng gâk kring rơlố  tơkŭm tơ’noăng, mơ-eăm pêi kêi đeăng hnoăng cheăng ki rơkê tung rêm hnoăng cheăng châ pơcháu:

‘’Pâ mơnê tơdroăng ki pleăng châ chăn, mơheăm chhá dêi 64 ngoh khên tơnôu hlâ xua gâk kring a Gạc Ma, ing mê vâ hnê hriâm khôi túa pâ nhuô̆m tơnêi têa ƀă hiâm mơno ăm mâu kăn ƀô̆, mâu lêng tiô chêng mâu rơxông pôa pâ tung tơdroăng mơjiâng ƀă gâk kring Tơnêi têa, ki má lối cho gâk kring hnoăng pơkuâ têa kơxĭ, rơlố’’.

Tiô ƀok Phop Thích Tâm Thành, pơkuâ hngêi chuô Sinh Tồn: Mâu hâi khế 7, hngêi chuô Sinh Tồn – tíu meăn tơbâ chêh inâi 64 ngế mô đô̆i hlâ tung tơdroăng gâk kring rơlố Gạc Ma ai kơdrâm kăn ƀô̆ mâu lêng, kuăn pơlê kong krâm Trường Sa ƀă kuăn pơlê tơnăng ká xi xŏng rơtâ tá rơlố chôu nhang, khôp pâ mơhúa dêi mâu kăn ƀô̆, mâu lêng gâk kring têa kơxĭ hiăng hlâ ƀă hiâm mơno nhuô̆m ƀă pâ mơnê trâu hơngế. Hngêi chuô xuân hiăng tơkŭm po khôp pâ ăm mâu ngoh khên tơnôu hlâ tung gâk kring têa kơxĭ, tơmeăm pleăng cho mâu tơmeăm reăng, plâi kâ châ khu lêng kuăn pơlê a rơlốu pêt mơjiâng.

Tơdroăng kố  mơhno khôi túa lĕm tơdroăng ki lĕm ‘’Khoh niân tiah hâi kố xua hnoăng pâ pôa roh nah’’, ‘’Pâ mơnê mơngế pleăng hnoăng kân kĭn’’ dêi hdroâng mơngế Việt Nam, pâ mơnê mâu ngoh khên tơnôu hlâ tung tơplâ gâk kring xua hnoăng pơkuâ têa kơxĭ rơlố dêi Tơnêi têa, xua tơniăn tâi tâng tơnêi tơníu dêi Tơnêi têa.

‘’A leh chôu nhang, khôp pâ, á đi đo khôp pâ mâu Xeăng, Phop, mâu mô đô̆i hlâ xua tơplâ gâk kring têa kơxĭ rơlố Trường Sa kum ăm kăn ƀô̆, nhŏng o mâu lêng, kuăn pơlê akố tơdroăng rêh ối phiu ro, ôh tá châi tamo, ai ivá vâ gâk kring têa kơxĭ, rơlố Trường Sa châ tơniăn ƀă mơhúa’’.

Tơdroăng a Gạc Ma kơxo hâi lơ 14/3/1988 hiăng chêh tung tơdroăng mơnhông hdroâng mơngế môi tiah môi tơdroăng tơbâ ôh tá la lâi kâi piu tung hiâm mơno rêm ngế kuăn pơlê Việt Nam. 64 ngế lêng gâk kring têa kơxĭ tá hiâm mơno ƀă ivá rơxông ối nếo hiăng hlâ a têa kơxĭ, laga tơdroăng khên tơnôu dêi mâu ngoh hiăng chiâng um meăn ôh tá kâi hlâ ‘na tuăn tơmiât khên tơnôu kăch măng, tối ăm rơxông troh tá ah ‘na tơdroăng khên tơnôu tơplâ vâ gâk kring hnoăng pơkuâ têa kơxĭ rơlố dêi Tơnêi têa.

Hiâm mơno mê hiăng mot trâu tung rêm ngế lêng dế pêi hnoăng cheăng a rơlố Trường Sa hâi kố. Trung sih Nguyễn Quốc Thịnh, lêng rơlố Cô Lin hâk vâ:

‘’Cho rơxông kơ’nâi, á tâ hâk vâ ‘na mâu tơdroăng ƀlêi trâng dêi rơxông pôa pâ hiăng pro chiâng khôi túa lĕm ƀlêi trâng dêi Khu lêng pin, phiu ro châ pro đông a rơlố Trường Sa, tíu kăn ƀô̆ mâu lêng dế plâ hâi plâ măng tah lôi mâu tơdroăng pá puât vâ gâk kring krá tơniăn hnoăng pơkuâ têa kơxĭ rơlố dêi Tơnêi têa. Á hiăng đi đo hriâm tâp, mơdêk hiâm mơno pôu râng hnoăng cheăng tung hbrâ rơnáu tơplâ; đi đo thăm pơtâp ivá tơxâng pơkâ hnoăng cheăng a têa kơxĭ rơlố kong prâi ôh tá tơniăn lĕm’’.

Thươ̆ng tă Lương Xuân Giáp, Chính ŭy Lưh đoân 146  (Khu lêng Trường Sa), kơpong 4 Lêng gâk kring têa kơxĭ mơnhên:

‘’Gâk kring hnoăng pơkuâ dêi Tơnêi têa a rơlố Trường Sa tŭm, hmiân tuăn cho hnoăng dêi ngế lêng Trường Sa rơxông hơniâp lĕm dêi ngin. Phiu ro laga xuân pá puât há, ôh tá pơ’lok, pleăng hnoăng cheăng, ôh tá xê to ai rơkong tó mê ai tá tơdroăng ki hía, ai tơdroăng ki pleăng châ chăn mơheăm chhá. Xua mê, rêm ngế kăn ƀô̆, mâu lêng Trường Sa ngin hâi kố đi đo pâ vế, gâk kring krá tơniăn hnoăng pơkuâ tê kơxĭ rơlố dêi Tơnêi têa.

Mơjiâng rơlố rơdêi ‘na hbrâ, tơtro ‘na tơdroăng rêh ối, lĕm ‘na kong kế kong prâi; djâ troăng ahdrối ‘na rŭm môi tuăn khu lêng kuăn pơlê, rak Trường Sa, hnoăng pơkuâ dêi Tơnêi têa’’.

Vâ ai môi tơnêi têa tơniăn lĕm, tơniăn krê, hơniâp môi tiah hâi kố, ‘nâi to lâi châ chăn mơheăm chhá dêi pôa pâ hiăng pleăng hnoăng cheăng, hlâ tung tơplâ gâk kring. Rơxông kơ’nâi pơtối rak khôi túa pôa pâ, hbrâ tơplâ pleăng hnoăng cheăng gâk kring rêm rơlố, kơpong tơnêi rơlố têa kơxĭ krih tơviah dêi Tơnêi têa tíu kong prâi pro ôh tá tơniăn, hên tơdroăng pá puât.

VOV1 chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng