VOV4.Xơ Đăng - Măng tĭng hdrối, hiăng po Rôh hôp ‘na tơdroăng Luât khế 8 dêi Vi ƀan pơkuâ Kuô̆k hô̆i. A rôh hôp kố, Vi ƀan pơkuâ Kuô̆k hô̆i ăm mâu kăn veăng tơpui tối tung 5 kơxop hlá mơéa luât ki hiăng pơtroh ăm Kuô̆k hô̆i a Hneăng hôp má Pái ƀă 3 kơxop hlá mơ-éa luât pơtroh ăm Kuô̆k hô̆i ăm rơkong veăng tơpui tối rôh apoăng a Hneăng hôp má Pŭn. Ăm mâu kăn veăng tơpui tối ‘na kơxop hlá mơ-éa Pơkâ tơdroăng hneăng hôp Kuô̆k hô̆i ki ‘mâi hơ’lêh, pôa Vương Đình Huệ, kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i pơkâ thế athế rak vế tơdroăng ki tơniăn krê, hnoăng cheăng, ivá pôu râng dêi mâu kăn Kuô̆k hô̆i ƀă tơdroăng ki hmâ tơ’lêi ƀă tơdroăng ki ai khât.

Hlá mơ-éa chêh tơdroăng Pơkâ rôh hôp Kuô̆k hô̆i (‘mâi hơ’lêh) vâ veăng mơdêk tơdroăng cheăng pêi dêi Kuô̆k hô̆i rế rơkê tơ-brê tâ, tŭm tâ ƀă mơdêk tơ-ƀrê tâ nếo, tơ-ƀrê pơxúa tung mâu rôh hôp Kuô̆k hô̆i. Tíu ki nếo dêi Hlá mơ-éa chêh tơdroăng Pơkâ rôh hôp Kuô̆k hô̆i (‘mâi hơ’lêh) cho Pơkâ thế nhên tâ ‘na hnoăng cheăng pêi dêi mâu kăn Kuô̆k hô̆i tung tơdroăng veăng hôp ƀă drêng ôh tá châ veăng hôp a rôh hôp. 

Tah lôi pơkâ ‘na tơdroăng pơklât thế pơtroh mâu tơdroăng chêh ƀă hlá mơ-éa ăm mâu kăn Kuô̆k hô̆i mê thế pơ’lêh mâu tơdroăng mê pơtroh ƀă điê̆n tưh; tơ’nôm pơkâ tơbleăng inâi mâu kơ koan, mâu ngế ki hrá pơtroh tơdroăng chêh.

Troh nôkố, mâu tơdroăng ối tơpui tối phá dêi rơpó, mê cho pơkâ hâi khế tơpui tơbleăng dêi mâu kăn a rôh hôp tâi tâng. Hên tơdroăng pâ thế pơkâ hâi khế tối tơbleăng mê 7 phŭt môi tiah Tơdroăng chêh vâ mâu kăn Kuô̆k hô̆i kô tơbleăng tơdroăng ki tơná tơchĕng tơmiât. ‘Na hnoăng cheăng dêi mơngế pơkuâ hneăng hôp, mâu kăn pơkâ thế nhên mâu ngế kal pơkuâ rôh hôp thế Kuô̆k hô̆i  pơkâ ton lơ iâ chôu tơbleăng lơ tối mơnhên.

Pôa Vũ Hồng Thanh, Ngế pơkuâ Vi ƀan Cheăng kâ dêi Kuô̆k hô̆i  tối thế:

“Vâ tơniăn hnoăng cheăng pêi dêi mâu ki veăng hôp mơhno tơdroăng dêi tơná, malối cho mâu rôh hôp tơpui tơno a hngêi hôp kân, mâu kăn vâ mơhno hnoăng cheăng tơná ƀă kong pơlê ki tơná lo tơbriât pro kăn. Xua mê, xuân kal thế pơkâ  chôu tơpui. La drêng pêi cheăng rơkê tơ-tro thế ai pơkâ ăm mơngế ki pơkuâ xiâm mê pơkuâ ngăn vâ pơkâ chôu ăm tơpui iâ tê’’.

Tâ tá rôh hôp tơpui tơdroăng kal ‘na luât khế 6

Hlá mơ-éa Pơkâ tơ’nôm pơkâ ‘na hnoăng tơpui tơpeăng a Hngêi hôp kân vâ po rơdâ ki môi tuăn kuăn pơlê tung tơdroăng cheăng dêi Kuô̆k hô̆i, pro tơ’lêi hlâu vâ mâu kăn Kuô̆k hô̆i tối mơnhên mâu tơdroăng ki mâu kăn tơmâng. Ƀă tơdroăng tơpui tơpeăng, kơ-êng tiâ nếo, Vi ƀan pơkuâ cheăng Kuô̆k hô̆i thế tối nhên mơhé vâ ngế kăn ki lâi, ngế ki lâi kơ êng ki mê cho hnoăng ki chiâng tơpui, kơ êng.

Pôa Trần Quang Phương, Kăn xiâm phŏ hnê ngăn Kuô̆k hô̆i  tối nhên:

“Tung kơ-êng ki pin vâ tơpui hên, pơla tơpui tơpeăng ƀă kơ-êng gá ôh tá nhên. Tơpui tơpeăng tơpui hên cho mâu tơdroăng ki hâi nhên mê tơpui tơpeăng. Kơ êng nếo xuân hâi nhên. Tiah mê, tơdroăng pơkâ ‘na chôu tơpui nôkố tung hlá mơ-éa luât ai 2 kơlo ki pơrá phá.

Tung tơdroăng tơpui tơpeăng 3 phut mê, la kơ êng, ai tơpui tơpeăng bú 2 phut. Tiô a thế tah tơdroăng tơpeăng tơtŭng tung kơ-êng mê tối cho kơ-êng nếo chôu tơpui kơ êng nếo xuân bú 1 phut’’.

A rôh hôp, pôa Vương Đình Huệ, Kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i tối nhên: Kuô̆k hô̆i cho kơ koan kuăn pơlê rah xo, xua mê hlá mơ-éa chêh Pơkâ tơdroăng pơkâ rôh hôp Kuô̆k hô̆i (‘mâi hơ’lêh) thế rak tơniăn tro tuăn kuăn pơlê; mơdêk ki tro luât; hmâ rơkê, pêi cheăng tiô túa nếo; tơbleăng tơdrăng; tro tiô khoa hok  ƀă tơ-brê ‘ hmâ rơkê ƀeăn ƀă tơdroăng cheăng ki ai khât:

“Pêi pro tro troăng rơhlâ hơ’lêh nếo tơdroăng tơkŭm pêi pro ƀă tơdroăng cheăng dêi  Kuô̆k hô̆i, malối rak tơniăn hnoăng pêi ƀă mơdêk hnoăng cheăng pêi dêi mâu kăn Kuô̆k hô̆i. Mâu tơdroăng ki lâi ki tro hnoăng pêi dêi mâu kăn Kuô̆k hô̆i mê ôh tá chiâng kơdroh. Thế rak tơniăn rôh hôp pro ti lâi pơkâ mê ti lâi vâ mâu kăn Kuô̆k hô̆i vâi pơtối rak vế pêi tro hnoăng cheăng tơná. Ôh tá xê to kơdroh mê thế tơniăn pơtối rak vế hnoăng pêi ƀă mơdêk hnoăng cheăng pêi dêi mâu kăn Kuô̆k hô̆i.

Pơtối ‘mâi hơ’lêh tơdroăng pơkuâ ngăn ki xiâm ing Kuô̆k hô̆i chêh tơdroăng cheăng chêh tối mâu tơdroăng ƀă tơpui tơbleăng nếo”.

Mâu tơdroăng hnê tối xuân pâ thế Pơkâ ƀă tơdroăng têk kŏng mê tơtro tâ tung tơdroăng ki kal môi tiah ‘na pơreăng tâ tú rơ-iô. Laga, Kăn xiâm hnê ngăn Kuô̆k hô̆i tối tiah kố, pôi tá chêh tối nhên 2 tơdroăng ‘na tiâ ƀă têk kŏng. Xua tâng hiăng tiâ vâ ƀă dơdroh chêh ƀă điê̆n tưh ai a hngêi hôp kân mê ôh tá êa tiâ vâ ƀă kơmăi điê̆n tưh xếo tung phôn râng kŏng.

VOV1

Gương tơplôu ƀă tơbleăng