VOV4.Xơ Đăng - Lối 30 hơnăm pro kăn pơkuâ thôn, pôa Rơ Lan Tem a pơlê Klăh Ƀăng cho ngế ki pro kăn pơkuâ thôn ton hơnăm má môi sap ing tá troh nôkố a cheăm Ia Băng, tơring Čư̆ Prông, kong pơlê Gia Lai. Tơdroăng vâ pôa đi đo châ xo loi tơngah dêi khu tơrŭm, hâk nhuô̆m dêi kuăn pơlê mê cho túa pơkâ pêi pro teăng ăm rơkong tơpui, đi đo cho tíu ki kơnôm, loi tơngah dêi vâi krâ nhŏng o.

“Tơdroăng xăng gá ‘nêk hlối hlâ kuăn dêi kơnốu nếo 8 hơnăm”;  tơdroăng pơyô ngế nôu pâng 9 to kơđin a ko ngế muăn kơdrâi 4 hơnăm klêi kơ’nâi hên hdrôh tôu pâm, mơhniăng prăn pơkeăng la ôh tá  tro”, tơdroăng ngế pâ hvât dêi kuăn ối kŭn a têa kroăng”... ƀă hên tơdroăng ki vâi pro pơlăm pơlối, tôu pâm ‘nêk mơ’nêa vâi ‘nĕng hơ-ui ‘nâng tung pơla hdrối kô hía nah. Pôa Trần Thanh Mẫn, Kăn xiâm phŏ hnê ngăn Kuô̆k hô̆i tối nhên: Mâu tơdroăng đi đo pro pơlăm pơlối vâi ‘nĕng, tôu pâm ‘nêk mơ’nêa vâi ‘nĕng xuân ối a kơlo hên ƀă ăm hlo mâu tơdroăng pơkâ pêi pro hiăng ƀă dế pêi rak ngăn, hnê mơhno ƀă kring vế vâi ‘nĕng xuân hâi tŭm.

Jâ Nguyễn Thị Kim Thúy, Ngế phŏ pơkuâ Vi ƀan rêh ối pơlê pơla dêi Kuô̆k hô̆i pơkâ thế:  

“Mâu tơdroăng tơxul tơxal a vâi hdrêng hên hơnăm ôh tá hlo kâi kơdroh ‘na kơxô̆ ƀă rế tâk nếo kơlo ki xôi. Ki xiâm dêi tơdroăng mê cho ki klâi? Khu xiâm ngăn cheăng pêi mô đô̆i tro rong ƀă rêh ối pơlê pơla; Khu xiâm kŏng an ƀă mâu kơ koan tơdjâk troh ai troăng rơhlâ ki klâi vâ tơkâ luâ tơdroăng mê”.

Pôa Đào Ngọc Dung, Ngế xiâm ngăn cheăng pêi Mô đô̆i rong ƀă pơlê pơla tối mâu tơdroăng ki ôh tá tro ing tơdroăng ăm hlo xua Luât ‘na vâi ‘nĕng hâi châ hnê pêi pro, toblăng teăm tơdrêng. Ki tơxâng vâ tối ôh tá iâ kong pơlê hâi tơmâng tŭm tơdroăng cheăng rak ngăn vâi ‘nĕng:

“To lâi tơdroăng hdrối kố nah cho tíu ki mơhno ‘na tuăn mơnê tơdroăng rêh ối rế lot.  Tiô á ngăn cho ai tơdroăng tơhôu pơla on veăng rơpŏng hngêi ƀă tơdroăng tơpui kâ dêi ngế ki kân cho nôu pâ klêi tơlôi dêi rơpó. Tâi tâng mâu tơdroăng tối kơpêng mê xuân ing tơdroăng ai tơhôu dêi rơpó tung on veăng rơpŏng hngêi la ôh tá tăng troăng ki vâ tối mơnhên, pơlĕm dêi rơpó mê chiâng ai tơdroăng pêi pro ki tơ-ê’’.

Tung pơla dêi ai pơreăng COVID-19 pro lŭp ó, tơdjâk troh tơdroăng kơdroh prôk lăm, ki trâm pá ‘na cheăng kâ rế tâk hên, chiâng ai tơdroăng ki “tơhôu hêng tung on veăng rơpŏng hngêi”. Hên tơdroăng tôu pâm dêi kuăn xua ing ngế nôu pâ, nhŏng o xiâm, ngoh nâ môi klêa kliâm tung rơpŏng hngêi pro. Tối nhên tơ’nôm ‘na troăng rơhlâ hbrâ mơdât tôu pâm, ‘nêk mơ’nêa vâi ‘nĕng tung rơpŏng hngêi, pôa Tạ Quang Đông, Ngế xiâm phŏ ngăn mơhno túa lĕm tro tơ’noăng ivá ƀă ôm hyô ăm ‘nâi: 

“Pơla hdrối kô nah, ngin hiăng pơtroh luât, hbrâ mơdât tôu pâm ‘nêk mơ’nêa  tung rơpŏng hngêi ki (‘mâi hơ’lêh) ƀă tiô pơkâ kô pơtroh ăm Kuô̆k hô̆i hôp roh má 3, tơbleăng a roh hôp má 4. Luât mê klêi châ tơbleăng kô cho mâu tơdroăng ki tro má môi tung tơdroăng mơdêk cheăng hbrâ mơdât tôu pâm ‘nêk mơ’nêa tung rơpŏng hngêi, tung mê ai tơdroăng hbrâ mơdât tôu pâm ăm vâi ‘nĕng tối krê tung luât ki mê’’.

‘Na troăng rơhlâ tâi tâng vâ rak ngăn vâi ‘nĕng, tung mê ai tơdroăng tôu  pâm ‘nêk mơ’nêa tung on veăng rơpŏng hngêi, pôa Đào Ngọc Dung, Ngế xiâm ngăn cheăng pêi tối nhên:

“Ngin kô tơkŭm pêi pro  tơdrăng khât vâ tro má môi tiô Pơkâ 121, pơkâ nhên hnoăng cheăng pêi tơrêm kơvâ cheăng, tơrêm râ ƀă dêi Vi ƀan rak ngăn vâi ‘nĕng. Apoăng hơnăm ngin pơkâ thế Vi ƀan mâu kong pơlê, pơlê kong kân tối tơbleăng tâi tâng tơdroăng ‘no liăn cheăng, liăn ngân rak ngăn tơnêi têa, liăn ngân ăm tơdroăng cheăng vâi ‘nĕng hơnăm 2022. Ing mê, mâu kong pơlê kô mơhno tơbleăng ôh tá tơniăn oh tá tơtro kô séa ngăn nếo ƀă ai troăng rơhlâ  pêi pro tơtro”.

Ƀă hnoăng pêi dêi ngế pơkuâ, chiu pôu râng hnoăng rak ngăn tơnêi têa ‘na vâi ‘nĕng, tokŭm pêi pro ƀă séa ngăn pêi pro tro tiô luât tơdjâk troh vâi ‘nĕng, pôa Đào Ngọc Dung ngế ki xiâm tối:

“Cho ngế chiu pêi hnoăng cheăng a ngiâ Chin phuh, ôh tá xê to mâu luât  tung kơvâ cheăng ƀă Chin phuh ai pơkâ thế, mê tâi tâng mâu luât, mâu hlá mơ-éa pêi pro tro tiô luât ai tơdjâk troh tơdroăng cheăng kring vế, rak ngăn vâi ‘nĕng. Pro xiâm luât pơkâ, ing mê tơniăn hnoăng rêh ối dêi vâi ‘nĕng, xuân môi tiah mâu tơdroăng tơhrâ dêi lâp plâi tơnêi. Tơdroăng ki má péa, hnê mơhno ăm mâu kong pơlê vâ hlê, hnê tơdroăng pêi pro, rak ngăn vâi ‘nĕng. Tơdroăng ki ma pái  nếo mơdêk tung rêh ối, rak ngăn vâi ‘nĕng ing mâu xiâm dêi pơlê pơla”.

Pôa Nguyễn Đắc Vinh, Ngế pơkuâ xiâm Vi ƀan ngăn ‘na mơhno túa lĕm tro Hnê hriâm dêi Kuô̆k hô̆i pơkâ thế tung la ngiâ tơmâng khât a tơdroăng pêi  klêi mâu pơkâ ‘na hbrâ mơdât tôu pâm ‘nêk mơ’nêa vâi ‘nĕng tung tơdroăng ‘mâi hơ’lêh Luât hbrâ mơdât tôu pâm, ‘nêk mơ’nêa tơhôu tơhêng tung on veăng rơpŏng hngêi. Pâ thế Hô̆i đong kăn tơleăng dêi hngêi tơleăng kuăn pơlê pơkâ tơdroăng hnê kuăn pơlê tơleăng mâu tơdroăng tơlôi dêi rơpó drêng pơkâ păn roăng kuăn păn thế séa ngăn hnoăng ki pơxúa tŭm tơdroăng ăm kuăn ‘nĕng, tung mê tơmâng tơdroăng kring vế vâi ‘nĕng vâ pôi tá tro vâi pro pơlăm pơlối, tôu pâm, ‘nêk mơ’nêa.

Pakĭng mê, mơdêk hnoăng cheăng hbrâ mơdât tôu pâm, ‘nêk mơ’nêa  a mâu hngêi trung klêi kơ’nâi ai pơreăng COVID-19.

Lại Thị Hoa chêh

Gương tơplôu ƀă tơbleăng