VOV4.Xơ Đăng - Châ Đảng, Tơnêi têa tơmâng ngăn, mâu rôh tuk chơ kế tơmeăm Têt a troăng troh ƀă tơring chuăn rơlố Trường Sa rêm rôh a mơ’nui hơnăm, vâ khu lêng ƀă kuăn pơlê a tíu kố ai môi rôh Têt tŭm kế tơmeăm, djâ tơdroăng ki hyôh hơtô dêi tơnêi. Tung tơdroăng ki ê, ai hên hĭn tơdroăng ki pơloăng mơnúa, hơniâp ro. Ing ƀai chêh “Rôh ki troh ƀă Trường Sa: Tung rôh tuk chơ hơngui”, ngế chêh hlá tơbeăng dêi Rơ’jiu Việt Nam kô kum pin ‘nâi nhên tâ ‘na rôh ki lăm a têa kơxĭ vâ troh a kơpong tơnêi tơníu ki kơnía, tíu xiâm dêi hyôh, khía dêi Tơnêi têa.

Klêi kơ’nâi tiê kĕng chuât ton pơ’lâng tơnêi tơníu, tuk Trường Sa 517 ối tung khu lêng gak kring têa kơxĭ đô̆i 411, lưh đoân 955 lo ing kơno tuk Cam Ranh djâ khu râ kăn pêi cheăng ngin troh rơkâu Têt khu lêng kuăn pơlê a rơlố Trường Da. Tuk djâ tá rơkong tó, tá mâu tơdroăng têk kŏng pơlâng ƀă tơdroăng tuăn pâ dêi tơnêi tơníu pơtroh rơlốu dêi Tơnêi têa. Rế prôk hơngế tơnêi, idrâp têa kŏng rế têi tâ, rơkong tó chôa ‘lâng iâ, mâu tơdroăng pôu têa rơlêa troh lâp tung tuk.

Mơ’nui hơnăm, têa kơxĭ rơlŏn ƀă khía têi; hên ngế tung khu pêi cheăng ngin ôh tá hluăn ôh tơdroăng ki pôu môi tiah pôu ô drôu. Iâ kơbố ‘nâi, pôu têa rơlŏn ôh tá pơrah ngế ki rơdêi, ngế ki ôh tá rơdêi; kơbố lăm a têa kơxĭ hên xôh lơ iâ. Troh tá Tôh khu ki tŏng kum parŏng cho mâu ngế lêng ối nếo xuân pôu têa rơlŏn. Laga hâi ki lâi xuân tiah mê, troh chôu kâ hmê 4 rôh, hrĭng hnoăng hmê pơtối châ tôh pế pơchên hmê kơchâi kâ têk ‘măn a kơƀăng kâ hmê hên tơmeăm kâ, tŭm trếo piê kơhiâm ƀă kâ tâ kơhiâm păng ‘nâng.

Ngế chêh hlá tơbeăng Đức Thu dêi Khu lêng gak kring têa kơxĭ tối:

‘’Roh lăm têa kơxĭ roh kố ngin trâm têa rơlêa kân, mê kơbố xuân tơbrêi xua pôu têa rơlŏn, ôh tá hêng ôu kâ ki klâi laga hlo tơdroăng ki tơbrêi tơbrêh ƀă nhŏng o pêi cheăng tung tuk ngin xuân châ tơ’nôm tơdroăng mơ-eăm tung troăng prôk troh ƀă Trường Sa’’.

Vâ rak tơniăn mâu roh kâ hmê kơhiâm, tơdroăng tŏng kum tơmeăm khoăng tung tuk drêng têa kơxĭ rơlŏn cho ôh tá tơ’lêi hlâu. Mâu hdro tung hơpiâp tung tuk thế kât krá a mâu trăng loăng vâ ví ti tit, hliâk. Thăm nếo tá tơdroăng râng hơkê, chiê tơmeăm kâ xuân thế ai kih thuât krê vâ ví xía vâ drêng ‘’pế pơchên hmê kơchâi kâ’’. Ƀă tiô ngoh Trần Nam Giang, ngế pơkuâ tôh ki pế pơchên hmê kơchâi kâ tung tuk tối tơdroăng xúa mâu tơmeăm pế pơchêh kơchâi kâ xuân kih thuât krê:

‘’Ƀă túa ki rơkê tơtro pêi cheăng tung tuk lo a Trường Sa tung hên hơnăm dêi tơná, vâ tơniăn roh kâ hmê kơhiêm ƀă tŭm trếo piê kơhiêm má môi ăm khu râ kăn pêi cheăng, tơmeăm pế pơchên mê ngin kô xúa tiô troăng pêi troh a lâi klêi troh amê, kơchâi drêh rĕng hŏn mê ngin xúa hdrối, vâ tơniăn ki drêh kơhiâm; kơ’nâi mê nếo xúa troh mâu tơmeăm ki kô chiâng rak ‘măn ton tâ. Tơdroăng kâ hmê kô châ mơdêk. Tung tơdroăng pêi cheăng, ngin xuân xing xoăng tiô ca, vâ ai chôu kum khu ra kăn pêi cheăng tơtro lĕm má môi’’.

Hnoăng cheăng xiâm dêi tuk 517 cho djâ khu râ kăn pêi cheăng lăm rơkâu têt Trường Sa. Pakĭng mâu tơmeăm ki kal xúa rêm hâi, tuk ối pơto tiô loăng mai, loăng kuất, hlá trâu, tơxông, chu rêh, kơƀăn mư̆t, kĕo ƀă hía hé, djâ Têt dêi tơnêi troh a rơlố hơngế. A toăng tuk lăm a Trường Sa roh kố ối ai hên loăng ngiât diâp ăm rơlố vâ pêt mơjiâng loăng xua khía mơhot roh má 9 pơla kố nah plong mot ‘nhê hên loăng. Mâu kơxuô tơmeăm ki phá tơ-ê kố châ khu mơngế pêi cheăng tung tuk rak ngăn krâu lĕm.

Thiê̆u tă Trần Hữu Hảo – Kăn phŏ pơkuâ tơdroăng cheăng lêng lưh đoân 146, kơpong 4 Khu lêng gâk kring têa kơxĭ tối ăm ‘nâi:

‘’Xua tơdjâk dêi kong hngíu, kong prâi, khía pê têi, têa kơxĭ rơlêa kân, têa kơxĭ tơdro, khu râ kăn pêi cheăng hiăng hbrâ hnê mơhno mâu khu cheăng kơxuô, ‘măn ilĕm, tâp tơmeăm khoăng i lĕm, xúa têa long tung tuk vâ tôh loăng kum ăm loăng ngiât lĕm ôh tá tơ’nhê. Tung tơdroăng djâ tơmeăm ing tuk chu a plong, ing plong mot a rơlố, khu râ kăn hiăng hnê mơhno pêi tơtro tơdroăng kơxuô, tâp, ôh tá ăm têa kơxĭ châ mot tung tơmeăm, tơniăn ki dâi lĕm mâu tơmeăm drêng troh kŏng khu lêng ƀă kuăn pơlê tung rơlố’’.

Rơnó têa kơxĭ rơlŏn xuân pro tơdroăng djâ khu râ kăn pêi cheăng ƀă tơmeăm khoăng ing tuk to mâu rơlố chiâng pá puât tâ. Tuk Trường Sa 517 bu chiân tot achê mâu rơlố; tơdroăng djâ mơngế ƀă pơto djâ tơmeăm khoăng kơ’nâi mê châ pơto ƀă plong, tuk kŭn. Têa kơxĭ rơlêa kân, rêm ngế tung khu chu to tung plong pơrá thế sâp ếo mêi; tơmeăm xúa, tơmeăm khoăng châ kơxuô tung ki lía vâ ví tro têa kơxĭ. Tơkâ hluâ mâu tơdroăng pá puât, khu râ kăn pêi cheăng ngin tá tui lui xuân troh mâu tíu rơlốu apoăng a Trường Sa, ƀă diâp a kŏng mâu ngế lêng gak kring rơlố mâu tơmeăm khoăng châ tơniăn dâi lĕm má môi.

Châ râng a kŏng tơdah mâu kơxuô tơmeăm ing tơnêi tơníu, ngế cheăng kal kí a rơlố Đá Nam cho Hoàng Kim Lâm ôh tá kâi kơtôa ki rơrêk tung hiâm mơno:

‘’Ƀă kăn ƀô̆ mâu lêng a rơlố, drêng tơdah châ mâu kơxuô tơmeăm ing tơnêi tơníu pơtroh a kố, á ƀă ngin châ hơtô tung hiâm mơno tâ, tâ tung hiâm môi tiah ngin châ achê ƀă rơpŏng tâ, ƀă pơlê xiâm tâ, tung pơla tơdah hnoăng cheăng a rơlố’’.

Tơdroăng ki rơrêk dêi kăn ƀô̆ mâu lêng ƀă kuăn pơlê a mâu rơlố a Trường Sa drêng tơdah châ mâu kơxuô tơmeăm rơnó hơngui dêi tơnêi tơníu xuân cho tơdroăng phiu ro dêi khu râ kăn pêi cheăng ngin, dêi mâu ngế lêng gak kring têa kơxĭ 517 dế ‘’pơto rơnó hơngui’’ lo troh a mâu rơlố – tiú ki trâm hên tơdroăng pá puât pơloăng mơnúa krih tiah dêi Tơnêi têa.

VOV1 chêh

A Sa Ly tơplôu ƀă tơbleăng