VOV4.Xơ Đăng - Tung măng tĭng hdrối kố nah, a rôh hôp má 9, Vi ƀan pơkuâ Kuô̆k hô̆i, hiăng po rôh kơ-êng pôa Nguyễn Hồng Hà, ngế xiâm ngăn kế tơmeăm khoăng tung têa, a tơnêi ƀă hyôh kong prâi. Mâu kăn pơkâ thế ai troăng hơlâ pơkâ tơleăng kơtăng xua ai hên tíu ‘no liăn roê xo tơnêi ƀă yă kơnâ; thăm nếo pơkâ tơleăng ‘na tơdroăng xôi ‘na tơdroăng ki pêi pro ôh tá tro, ai tơmiât vâ hêak pơloi vâ mơdêk yă tơnêi. A rôh kơ-êng, pôa Nguyễn Hồng Hà, ngế xiâm ngăn kế tơmeăm khoăng tung têa, a tơnêi ƀă hyôh kong prâi  hiăng tối nhên mâu tơdroăng ki mâu kăn vâ ‘nâi plĕng.

Rôh kơ-êng Ngế xiâm ngăn tơmeăm khoăng ƀă hyôh kong prâi ai kơ-êng hên ing rôh pơxiâm kơ-êng apoăng ‘na hnoăng cheăng ƀă troăng rơhlâ mơdât tơdroăng ki xúa tơdroăng pâ tơbleăng kơnâ yă tung mâu rôh tơbleăng yă tơnêi. Pôa Nguyễn Đại Thắng khu kăn Kuô̆k hô̆i kong pơlê Hưng Yên tối:

‘’Kuăn pơlê tối tơdroăng tơbleăng yă liăn tơnêi a hên tíu ki ‘nâ ai tơrŭm ƀă mâu ngế pêi cheăng ôh tá tơdrăng. Ai hên tíu mâu khu mơjiâng tơmeăm khoăng pâ tối tơbleăng yă ki kơnâ luâ râ, klêi mê vâi ôh tá tơpui klâi kok dêi liăn ngân. Mơ’nui tro yă ki kơnâ ó, kơnâ luâ tâ hên hdroh yă tơbleăng apoăng, môi tiah rôh tơbleăng tối yă tơnêi a kơpong kơphô̆ Thủ Thiêm. Tơdroăng ki mê pro chiâng ôh tá tơniăn ‘na yă tê tơnêi, pro yă tơnêi to kơnâ ó, pro chiâng ai tơdroăng tơnêi kơnâ ó,  mơjiâng yă tơnêi nếo pro tung pơla ‘mâi xĕn tơnêi, tơbleăng pêi tơdroăng tơkêa bro trâm hên xơpá, pro chiâng ôh tá tơniăn. Pâ thế Ngế xiâm pơkuâ ngăn ăm ‘nâi troăng rơhlâ tơkâ luâ xơpá ‘na tơdroăng tối kơpêng mê’’.

Pôa Trần Hồng Hà, Ngế xiâm tối tơdroăng tơbleăng tối há yă tơnêi to kơnâ ôh tá xê to ‘’pro kơnâ yă‘’ mê ối vâ ‘’ju kơdroh yă’’ ƀă ‘’lêng ngiât lêng khêi’’ pro tơdroăng tê tơnêi chiâng ôh tá tơniăn, pro chiâng lu\p hên tơmeăm khoăng tơnêi têa:

‘’Tơdroăng hluăn pro yă to kơnâ ó pro ai yă tơnêi ki nếo, tơdjâk ó troh tâi tâng tơdroăng cheăng kâ. Tâng vâ tối trâu tâ nếo, tơdroăng hluăn pro yă kơnâ ối ai hên tơdroăng ki tơdjâk, malối mâu hngêi rak liăn. Drêng yă ki mê cho yă ôh tá xê khât, la tơdroăng pin xo dêi liăn a hngêi râk liăn mê cho khât. Kô pro tơdjâk troh ki ôh tá tơniăn ‘na liăn ngân’’.

Ki xiâm dêi tơdroăng mê, tiô Ngế xiâm Trần Hồ Hà tối cho dế tung pơla ‘mâi hơ’lêh mâu luât pơrá phá môi tiah: Luât tơ’noăng tơbleăng há yă, luât tơnêi tơníu ƀă mâu pơkâ ki tơdjâk troh liăn ngân ƀă liăn bro hnoăng mơhá. Xua hên luât tơdjâk mâu pơkâ ki ôh tá nhên, tá mâu tơdroăng ki chêh:

‘’Thế pơkâ troăng rơhlâ tro tiô kơ tơdroăng tơbleăng tối yă ƀă tơmeăm khoăng tơnêi. Thế ai troăng rơhlâ ki phá tâ tâng vâ pơchông ƀă nôkố, tơdroăng pêi pro nhên tâ. Luât tơnêi  ki nếo pơkâ mâu tơdroăng mâu khu mơdró veăng tơbleăng yă la hâi pơkâ nhên mâu tơdroăng môi tiah lâi, malối mơhno ivá khu mơdró rak vế pêi pro tro luât pơkâ... lơ  pơkâ liăn ki ăm kok hdrối, lơ yă ki tối apoăng pơxiâm ƀă kơ’nâi ah ƀă rế tâk hên hdroh. Mâu tơdroăng tiah lâi cho tơbleăng yă tiah hmâ ƀă ôh tá tiah hmâ kal pơkâ nhên xua ing luât’’.

Pơtối tơpeăng tơtŭng ƀă Ngế xiâm hnê ngăn Trần Hồng Hà, jâ Nguyễn Thị Xuân, Khu kăn Kuô̆k hô̆i kong pơlê Dak Lak ƀă pôa Tạ Văn Hạ, Ngế kăn Kuô̆k Hô̆i kong pơlê Quảng Nam tối tiah kố, kơxô̆ liăn tơnêi têa dế lu\p hên ƀă pâ thế pơxâu phka kơtăng, thăm nếo thế rup kroăng phâk. Pôa Tạ Văn Hạ pơkâ thế:

‘’Tâng hlo ai tơdroăng môi tiah pin tối cho oh tá ai ‘’tơdroăng tê mơdró mê ai xiâm gá’’, ai tơmiât vâ hle\ng pơloi vâ pro to kơnâ yă tơnêi, mung hngêi rak liăn, vâ châ kâ liăn hngêi rak liăn. Thăm nếo ki ‘mêi vâ pro tơ’nhiê tơdroăng cheăng kâ dêi tơnêi têa. Ti lâi pin ôh tá pơxâu nếo? Tíu ki kố thế pơxâu phak kơtăng mê nếo kâi vâ mơdât tơdroăng ki ai xiâm gá môi tiah nôkố? Hnoăng pêi pro, luât pơkâ yă tơmeăm khoăng môi tiah lâi, hôm hâi tơtro há ti lâi pro yă ôh tá tro tiah mê, lôi ăm châ to kơnâ hên tiah mê’’.

Pôa Trần Hồng Hà, Ngế xiâm ngăn tơmeăm khoăng [ă hyôh kong prâi vâ môi tuăn thế pơxâu kơtăng tơdroăng mê, la kal thế séa ngăn nhên ‘nôi hdrối vâ tơpôu xôi dêi kơ koan khu râ pơkuâ cheăng. Tiâ rơkong Ngế xiâm, pôa Vương Đình Huệ, Kăn xiâm hnê ngăn Kuôk ho#i tối tiah kố:

‘’Á hlê tơdroăng ‘na luât tơmeăm khoăng lơ ‘na liăn ngân mê pro chiâng tơdroăng ‘na luât tơleăng mê nếo tối chơ pơ’lêh luât. {ă tơdroăng tơbleăng tê mơdró pơla khu mơdró [ă lôi kok liăn tối hdrối mê âi, tung pơla séa ngăn tơleăng hlo pro xôi tơdroăng luât mê kô tơleăng pơxâu tro tiô luât. Tâng pro xôi ‘na liăn ngân kô pơxâu phak tro ‘na liăn ngân. Tâng tung pơla séa ngăn, tí tăng ngăn tơdroăng xôi mê kô tơleăng pơxâu tro tiô luât pơkâ. Tung tơdroăng mê, pro xôi tơdroăng ki lâi kô tơleăng pơxâu tro tiô luât tơdroăng ki mê’’.

‘Na tơdroăng tơleăng mơnhên tung la ngiâ, pôa Trần Hồng Hà tối nhên troh tơdroăng cheăng ‘na liăn ngân [ă tơdroăng pro hnoăng mơhá:

‘’Vâ châ xúa luât pơkâ to\ng kum pro klêi, tơnêi têa hâi pro klêi mê thế tâk pro hnoăng mơhá tiô kô kơxo# liăn pêi lo hên lơ iâ vâ tơ’nôm a kơxo# liăn ‘na ki xo hnoăng mơhá. {ă tơdroăng ‘na tơnêi tơníu, ki rôe [ă yă kơnâ thế pro hnoăng mơhá kơnâ tâ. Xua ‘no liăn rôe tơnêi ôh tá ai tơ’nôm ‘na tơdroăng ki pơxúa cheăng kâ ăm pơlê pơla cho tơdroăng ki thế pro’’.

Tối nhên tơ’nôm a rôh kơ-êng, pôa Hồ Đức Phớc, Ngế xiâm ngăn ‘na liăn ngân tối nhên troăng rơhlâ pêi pro tung la ngiâ tơku\m a xo hnoăng mơhá tê tơnêi tro tiô [ă yă ki pơcháu ăm tơnêi. Pak^ng mê, mơdêk kơxo# liăn kok hdrối [ă pơtroh a tài khoản xua Hô\i đong tơbleăng tối  há yă răk ngăn. Ngế xiâm ngăn liăn ngân pâ thế ’mâi rơnêu túa riân tơbleăng yă tê tơnêi a pơla xôh pơxiâm:

‘’Tâng tơdroăng pơkâ 44 [ă tơdroăng pơkâ 36 ôh tá ‘mâi rơnêu, mê yă tơnêi xuân ôh tá tro nhên [ă ôh tá môi tiah, troăng rơhlâ ki tâk rơlối cho pin tơbleăng [âng kơxo# la pin riân bú môi kơxo# mê kô ôh tá la lâi tro. Mâu vâi pú thế tí tăng ngăn nếo, tâng ôh tá ‘mâi rơnêu mâu kăn [o# séa ngăn xuân ối pro xôi [ă tâng ôh tá ‘mâi rơnêu khu kăn séa ngăn mê, khu lăm tăng ngăn kơ tối pơrá phá. Xua mê pin xo yă ki oh tá xê khât, kơxo liăn châ xo, liăn hrê oh tá xê khât vâ riân yă ki khât cho ôh tá tro.

Lại Hoa VOV

Gương tơplôu [ă tơbleăng