VOV4.Sêdang - Pơreăng kân COVID-19 xuân dế ôh tá tơniăn a hên kong têa tung lâp plâi tơnêi, tơdroăng ki ai mâ ai hên túa ki nếo dêi virus SARS-CoV-2 pro kuăn mơngế đi đo rêh tung tơdroăng ki tôu tuăn. Sap ing ai pơreăng kân tâ tú, hên kong têa hiăng tơbriât ƀă hâi khế vâ hriăn pro vaccine hbrâ mơdât túa pơreăng kố. Vaccine hbrâ mơdât COVID-19 nôkố dế cho môi tung mâu troăng hơlâ ki tơƀrê châ Khu tơrŭm ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât lâp plâi tơnêi hnê tối athế xúa vâ hbrâ mơdât ƀă pơreăng kân vâ tơdroăng rêh ối vêh tơniăn lĕm.

Xuân môi tiah mâu kong têa tung lâp plâi tơnêi tro tơdjâk xua pơreăng COVID-19, lối môi hơnăm hdrối, kuăn pơlê Việt Nam hlo nhên mâu tơdroăng ki tơdjâk ó xua pơreăng kân pro. Ôh ti xê tơdjâk ‘mêi troh ivá dêi pơlê pơla, pơreăng COVID-19 ối tơdjâk troh hên hĭn mâu tơdroăng, môi tiah: mâu ngế pêi cheăng ôh tá ai cheăng pêi, tơdroăng cheăng kâ kơdroh, hên tơdroăng cheăng kâ tê mơdró tro pơtê, vâi hdrêng ôh tá châ troh hngêi trung, mâu ngế ki hiăng krâ trâm xơpá tung rak ngăn ivá khăm pơlât ƀă hên ki ê.

Klêi kơ’nâi 3 hdroh mơ-eăm tơplâ, ƀlêi trâng pơreăng kân, nôkố, tơnêi têa pin dế pơxiâm mot tung hneăng ki hbrâ mơdât nếo mê cho hbrâ rơnáu hmâ tung ƀă pơreăng ki ton, tơtro ƀă tơdroăng pơkâ “Rêh ối tơdjuôm tơniăn ƀă pơreăng kân CoOVID-19”. Rơtế ƀă tơdroăng ki pêi pro kơtăng tơdroăng 5 thế dêi Khu xiâm ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât cho xôh pơkeăng, truâ kên pâng môh - rơkong, klâ hngế, pôi tá ối tơkŭm, tối ‘na ivá, nôkố lâp tơnêi têa hiăng ƀă dế hbrâ rơnáu ăm tơdroăng ki pâk vaccine.

Ƀok thái pơkeăng Trịnh Quang Trí, kăn pơkuâ Tíu xiâm Hbrâ mơdât châi tamo kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi:

“Nôkố, hiăng ai lối 130 rơtuh ngế tâ ƀă lối 2,8 rơtuh ngế hlâ xua COVID-19, xua mê, tơdroăng ki kal pêi pro tơdrêng tung hbrâ mơdât pơreăng nôkố cho athế xúa vaccine vâ hbrâ mơdât ki tâ tú ƀă kơdroh kơxô̆ ngế tâ ƀă hlâ. Tơdroăng tung la ngiâ ‘na xúa vaccine rak vế kuăn mơngế hluăn ing tro tơdjâk dêi pơreăng COVID-19 cho môi tơdroăng ki kal pêi pro tơdrêng.

A Việt Nam, Khu xiâm ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât hiăng kĭ 2 túa vaccine châ xúa tơdrêng vâ hbrâ mơdât COVID-19 cho vaccine SPUTNIK V dêi Rusi ƀă vaccine AstraZeneca dêi Ănglê”.

Chiâng vâ tối, pâk vaccine châ ngăn cho môi tung mâu tơdroăng ki tơniăn ƀă tơƀrê vâ hbrâ ví hên túa pơreăng ki tâ tú. Ai hên túa pơreăng ki rơ-iêo hiăng châ hbrâ mơdât kơnôm ing tơdroăng ki ai mâ dêi vaccine môi tiah khăng kơbrĕn, châi hrê a vâi hdrêng ƀă hên ki ê. Nôkố, vaccine hbrâ mơdât COVID-19 dế cho tơdroăng ki châ hên kuăn pơlê tơmâng ngăn vâ ‘nâi plĕng.

Pakĭng mâu tơdroăng ki tô tuăn môi tiah tơƀrê tung hbrâ mơdât dêi vaccine troh dâng lâi, tơniăn há lơ ôh, ai tơdjâk troh ivá châ chăn há lơ ôh? Mê hên kuăn pơlê môi tuăn tơdroăng ki tơbleăng pâk túa vaccine kố. Nâ Chu Thị Vân, a bêng Ea Tam, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak tối:

“Á hmâ tí tăng ‘nâi ‘na tơdroăng pơreăng COVID-19. Châ ‘nâi, Việt Nam hiăng ai vaccine hbrâ mơdât pơreăng á hlo hmiân tuăn tâ. La ngiâ kố ah, Dak Lak tơbleăng pâk vaccine COVID-19 on veăng á kô lăm pâk vâ hbrâ mơdât pơreăng”.

Nâ Nguyễn Thị Thanh Trúc, a bêng Tân Thành, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak mê tối tiah kố:

“Pơreăng COVID-19 gá rơ-iêo khât ƀă tiô á tơdroăng ki pâk vaccine cho tơdroăng ki kal. Rêm ngế athế môi tuăn vâ rĕng hbrâ mơdât pơreăng kố”.

Hneăng ki apoăng, lâp tơnêi têa hiăng tơdah lối 127 rơpâu klŏng vaccine hbrâ mơdât COVID-19, kơjo ăm mâu ngế ki tơ’lêi tâ pơreăng a 13 to kong pơlê, pơlê kong kân ki ai pơreăng. Apoăng khế 4/2021, Việt Nam hiăng tơdah lối 811 rơpâu klŏng vaccine hbrâ mơdât COVID-19 xua troăng “Ki vâ pâk lâp plâi tơnêi ƀă vaccine hbrâ mơdât COVID-19 kố” (tối cho COVAX) tŏng kum.

Mâu kong pơlê kô tơbleăng pêi pro tiô pơkâ 21/NQ-CP hâi lơ 26/2 dêi Chin phuh ‘na tơdroăng roê ƀă pâk vaccine hbrâ mơdât COVID-19. Tiah mê, kô kơjo  pâk ăm mâu khu ki cheăng ‘na hbrâ mơdât pơreăng, mê cho: mâu ngế cheăng tung mâu tíu khăm pơlât; mâu ngế ki veăng tung hbrâ mơdât pơreăng (mâu ngế pêi cheăng a mâu kơpong ki klâ ối krê, pêi hnoăng cheăng tí tăng, séa ngăn ‘na pơreăng ƀă hên ki ê); khu lêng; kŏng an ƀă hên ki ê mâu ngế ki cheăng a mâu kơ koan, tíu pêi cheăng chêh pro hlá mơ-éa đi đo trâm ƀă hên ngế; mâu ngế ki tâ pơreăng ki ê tung châ, mâu ngế ki lối 65 hơnăm; mâu ngế ki rêh ối a mâu kơpong ki ai pơreăng ƀă hên ki ê.

Troh nôkố, lâp plâi tơnêi hiăng ai lối 500 rơtuh ngế châ pâk vaccine hbrâ mơdât COVID-19. Tiô tối tơbleăng dêi Khu tơrŭm ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât lâp plâi tơnêi, tơdroăng ki pơreăng kô pơtối ôh tá tơniăn ƀă mơni kô ối ton tung 1 – 2 hơnăm la ngiâ, dâng 70% pơ’leăng mâ mơngế tung lâp plâi tơnêi athế châ pâk vaccine vâ hbrâ mơdât pơreăng tung pơlê pơla.

Vaccine hbrâ mơdât COVID-19 cho vaccine nếo la hiăng pê pro châ tơdroăng ki rơhêng vâ tiô pơkâ dêi khoa hok krá tơniăn ƀă tơƀrê. Tiô ƀok thái pơkeăng Trịnh Quang Trí, kăn pơkuâ Tíu xiâm Hbrâ mơdât châi tamo kong pơlê Dak Lak tối, maluâ mâu túa vaccine ki lâi, mơjiâng pro môi tiah lâi pơrá châ pêi pro tiô tơdroăng ki pâk mơnúa ngăn tung kơbong ki mơnúa, pâk mơnúa a kuăn kiâ ƀă pâk mơnúa ngăn a mơngế.

Vaccine drêng châ xúa athế pêi pro châ ki hdrối tâ cho tơniăn ƀă klêi mê cho athế hlo tơƀrê. Mâu vaccine hbrâ mơdât COVID-19 châ xúa hiăng châ Khu tơrŭm ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât lâp plâi tơnêi pơkâ kơtăng ‘na ki tơniăn ƀă tơƀrê mê athế hmiân tuăn drêng pâk.

Maluâ tơƀrê tung hbrâ mơdât dêi vaccine COVID-19 hiăng châ hên kong têa mơnhên, laga, tiô mâu khu ki rơkê plĕng ‘na khăm pơlât, rêm ngế pôi tá ngăn vaccine cho kế ki kâi hbrâ mơdât khât tung hbrâ mơdât pơreăng kân mê vâ châ tơƀrê, kal pêi pro 5K (5 tơdroăng thế) dêi Khu xiâm ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât lơ ki nhên tá cho pêi pro kơtăng tơdroăng ki pơkâ thế dêi Chin phuh “Tơdroăng tung la ngiâ dêi pin cho vaccine + 5K, ôh ti xê vaccine mê pin ôh tá vâ hmâng”.

Võ Quỳnh - Quang Nhật chêh

Katarina Nga tơplôu ƀă tơebleăng