Mường Tấc, không chỉ là vùng đất có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, xứ sở của những câu Đang, câu Ví trữ tình, mà còn được biết đến là nơi có nhiều món ăn mang đậm hương vị núi rừng.

Suối Tấc là con suối lớn nhất vùng Mường Tấc - Phù Yên, trải dài qua địa phận nhiều xã, từ Huy Thượng, Huy Tân, Quang Huy, tới Tường Phù, Gia Phù, Tường Thượng… trước khi đổ ra sông Đà.

Dòng suối Tấc từ lâu vẫn được ví như dải lụa mềm uốn lượn giữa cánh đồng Mường Tấc, nổi tiếng với câu ca “Cơm mường Va, cá suối Tấc”. Con suối trong xanh hiền hòa này không chỉ đi vào thơ ca, mà còn gắn liền với cuộc sống, sinh hoạt từ bao đời của mỗi người dân nơi đây.

Suối Tấc là nơi trú ngụ của rất nhiều loại cá, như cá Pa Chát (có hình dáng khá giống cá diếc ở đồng bằng); cá Pa Đo (có thân mình đen, dài, mồm cá nằm ở phía dưới); cá Pa Canh (thân hình thuôn đều, rất đẹp, sau mang có màu xanh, các vây dưới màu hồng nhạt); hay cá Pa Khính (có 1 sọc vẩy đen chạy dài từ đầu đến đuôi)…

Tuy nhiên, điều đặc biệt là các loại cá này dường như không được biết đến với tên riêng, mà thường chỉ được gọi tên chung là cá suối Tấc. Những con cá suối Tấc thường tròn lẳn, miệng tròn vo, có con nhỏ như ngón tay út, con to cũng chỉ nhỉnh hơn 2 ngón tay.

(Con cá suối tròn lẳn - Ảnh: VOV)

Cá suối Tấc thường được chế biến thành nhiều món, phổ biến nhất là cá xôi, cá nướng, cá chiên, pịa cá…

Với món cá xôi, khi chế biến, người ta sẽ làm sạch cá, mổ cá để vứt bỏ mật và ruột, sau đó nhồi các gia vị như mắc khén, rau thơm, lá húng, củ sả, gừng, ớt, bột canh, mì chính…vào bụng cá, rồi gói lá chuối cho vào đồ xôi; cũng có khi người ta ướp các gia vị xong rồi thêm một chút bột gạo, một chút hoa chuối thái nhỏ, rồi gói cá lại bằng một lớp lá chuối đem xôi, hoặc nướng trong tro bếp củi nóng khoảng 50 phút thì cá chín.

(Phổ biến nhất là món cá nướng- Ảnh: VOV)

Với món cá suối Tấc chiên, khi cá chín thường có mùi thơm lừng, cả thịt và sương cá đều giòn tan; khi ăn có vị bùi bùi, thịt ngọt, ngậy và săn…Chị Nguyễn Thị Hồng Phương, một du khách từ Hà Nội cho biết: Chị thực sự ấn tượng khi được thưởng thức món cá suối Tấc ở Phù Yên. Nó có vị rất thơm ngon, ngậy và ngọt thịt…. Đặc biệt ăn các món cá suối Tấc với xôi nếp và chấm với chẩm chéo của đồng bào Thái thì thật sự không thể chê vào đâu được.

(Món cá nướng vàng ươm - ăn một lần không thể nào quên - Ảnh: VOV)

Cá suối Tấc hiện không còn nhiều, bởi nguồn nước trên dòng suối Tấc không còn dồi dào như trước. Để lưu giữ nguồn cá trên suối này, cũng như lưu giũ, phát huy món ẩm thực truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc từ cá suối Tấc, ngành văn hóa huyện Phù Yên đang triển khai nhiều giải pháp thiết thực.

Bà Đinh Thị Ngân, Trưởng phòng Văn hóa huyện Phù Yên cho biết: cán bộ phòng Văn hóa huyện thường xuyên tuyên truyền vận động bà con có thể bắt cá bằng nhiều hình thức, như đánh lưới, đi xúc bằng cái xúc, hoặc đi câu…nhưng không nên bắt cá bằng kích điện, hoặc duốc cá bằng các lá độc, vì như thế gây ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến nguồn sinh trưởng, phát triển của cá suối Tấc, về lâu dài nguồn cá ở đây sẽ bị cạn kiệt.

Đến bất cứ nhà hàng nào ở Phù Yên, hay tỉnh Sơn La, du khách cũng có thể gọi cho mình món cá suối Tấc. Ai đã ăn rồi hẳn sẽ không thể quên món ẩm thực đặc sắc của vùng đất Tây Bắc này./.

Thu Thùy/VOV Tây Bắc