VOV4.Bahnar - Hơ io\h ie\ ‘no\h gru\p bơ ngai tôch kơ [ônh đei dôm tơ drong j^ hmă. Kơ l^h yua kơ jơ hngơ\m jăn hơ io\h oei tam mă pran, mă loi ‘no\h j^ hơ io\h tam tru\h 3 sơ năm.

Pơ lo\ đơ\ng tơ ngie\t: Mư\h hơ io\h đei kơ ch^l mu\h, kơ se\h dăh mă đak mu\h le\ch chơ je\ng ‘ne\ kơ măh pơ ngơ\t de#h. ‘Nâu j^ tơ drong hơ nơ\ng đa tơ [ơ\p, tam mă gơ\h xơ kơ\t hơ dăh ‘no\h  j^ đei [o#h đơ\ng j^ pơ rang. Mă lei athei kăl ba hơ io\h năm khăm tơ dăh [o#h hơ io\h yu\h, yua kơ sư gô pơm ăn tơ drong j^ hli hlơt găh trong dui jơ hngơ\m, mă loi ‘no\h j^ tơ\ hơ io\h tam tru\h 3 khei.

 Hơ io\h đơ\ng 3 tru\h 6 khei đoa yu\h de#h hlo\h 40⁰C, kăl kơ tang găn tơ drong gơ\ akâu pơm ăn hli hlơt, ba hloi hơ io\h năm tru\h tơ\ hnam pơ gang hơ met j^. Hơ io\h hlo\h 6 khei yu\h păh lăp ‘no\h gơ\h hơ met kơ tă tơ\ hnam, ăn sa, nhă lơ đak, yua dôm kơ loăi đak ep plei ‘long păng ăn hơ io\h mo\m hmă. ‘Ngoăih kơ ‘no\h gơ\h yua kơ măy pru\ih hơ yu\h ( yua lơ\m jang pơ gang) va\ kơ hơ io\h dui jơ hngơ\m [ônh,  pơm hach đak khoak dăh mă yua tơ mam joăt kơ hiup khoak lơ\m mu\h. Tơ dăh [o#h hơ io\h dui jơ hngơ\m mơ mat, j^ ư\h kơ đei tơ pl^h ‘lơ\ng , yu\h hlo\h 39⁰C ‘no\h athei ba hơ io\h năm khăm tơ\ bác sĩ hloi.

J^ đon: Gru\p hơ io\h 2 xơ năm đoa đei [o#h dôm kơ loăi j^ găh đon, mă loi ‘no\h j^  tơ drong j^ rơ ka lơ\m đon. Hơ io\h đei j^ găh đon tă kơ đei [ơm tru\h  pơ lo\ đơ\ng tơ ngie\t. J^ đon tơ\ hơ io\h yua đơ\ng kiơ\ kơ yuăn khan vòi nhĩ đei kơ ch^l, đak đu\h ư\h kơ đei le\ch tơ\ ‘ngoăi pơm ăn to\k tơ\ trôm đon, hơ io\h [o#h j^ đon, hrơ\ng. Dôm tơ drong j^ âu ku\m gô pơm đei j^ yua đơ\ng đak to\h ro lơ\m đon [ơ\t hơ io\h [^ch mo\m kơ [^nh.

Mư\h hơ io\h nhơ\m lơ đei hloi yu\h, dăh mă hơ io\h khan j^ đon, j^ kơ\l, pơ ‘nge\h hơ ko athei kăl năm tơ\ [ak si khăm hloi. Gơ\h yua che tơ to\ u\h tơ\ găh ‘ngoăih đon dăh mă u\h tơ\ kơ\l hơ io\h. M^h ma duch nă kăl kơ băt ‘ne\ kơ yua kơ d^h dôm kơ loăi pơ gang kháng sinh ăn kơ hơ io\h huch, yua kơ gô pơm hơ to\k tơ drong tơ jră pơ gang, hơ nhăk tru\h tơ drong hơ met hơ mat hlo\h dơ\ng.

J^ găh hlu\ng: Hăm dôm hơ io\h pran jăng tơ drong [o#h hăk, j^ klak chro\h ‘no\h hmă đe\ch. Mă lei tơ dăh đei hloi j^ klak păng yu\h ‘no\h ro\ lăng j^ hlu\ng. ‘Nâu j^ tơ drong j^ hlu\ng păng trong klak. Mư\h năm khăm athei tơ roi hơ dăh ăn kơ bác sĩ băt dôm tơ drong j^. Hmă hmă j^ lăp kăl kơ hơ met tơ\ hnam 2,3 năr ‘no\h klăih bơ\ih, mă lei kăl kơ athei kơ lăng tru\h tơ drong hiong đak tơ\ hơ io\h nhen kro [ơ\r, kro măt, chă hơ yô to\ se\t, to\ se\t đak măt….Kăl kơ tơ mơ\t thim đak tơ tom ăn kơ hơ io\h hăm trong sa, nhă lơ đak, [et pơ gang si rôm… Tơ dăh hơ io\h yu\h de#h, hăk le\ch pham athei  jăh tơ te\nh ba năm kâp kư\u. Ư|h kơ gơ\h chă ăn hơ io\h yua pơ gang j^ klak chro\h đei te\ch tơ\ dôm an^h te\ch pơ gang, mă loi ‘no\h j^ hơ io\h tam tru\h 2 khei.

J^ tơ so\h: Mư\h hơ io\h yu\h de#h, akar dreng drao, gor mu\h đei j^, dui jơ hngơ\m păng kơ se\h hre\nh hlo\h kơ hmă, ro\ lăng hơ io\h hlôi j^ tơ so\h. Tơ drong j^ âu đei [o#h đơ\ng [ơm tơ ngie\t dăh mă j^ trong dui jơ hngơ\m. Kăl kơ ăn hơ io\h pơ dơ\h ngôi păng nhă lơ đak. Gơ\h yua kơ măy pru\ih hơ yu\h tơ gu\m hơ io\h dui jơ hngơ\m hiôk.   Ưh kơ gơ\h yua pơ gang pơm tơ jur hie\n tơ dăh ư\h kơ đei nơ\r tơ tă đơ\ng bác sĩ, yua kơ hie\n ‘no\h j^ pơm tơ gu\m hơ io\h tơ le\ch dôm kơ chơ\t đom lơ\m tơ so\h.

J^ trong chă hơ yô: Mư\h đei [o#h j^ đoa pơm ăn yu\h păng j^ tơ\ bin,chă hơ yô j^. Kơ l^h thoi no\h mư\h năm chă hơ yô hơ io\h đoa khan j^, đak hơ yô [âu kơ ne# păng [ơ\t lăp đei pham. Gơ\h yua che văn get kơ chai đak to\ u\h tơ\ klak hơ io\h. Ư|h kơ gơ\h tơ hum hơ io\h lơ\m kơ thao đak to\ đei kơ mơ\k xơ [o\ng [âu phu, yua kơ sơ pơm ‘me\h chă hơ yô. Athei ăn hơ io\h nhă lơ đak.

J^ kơ ch^l dăng hơ lo\ng: Tơ dăh hơ io\h hơ nơ\ng kơ hie\n lơ tơ\ gơ măng, hie\n de#h ‘no\h ro\ lăng hơ io\h j^ kơ ch^l dăng hơ lo\ng. J^ dăng hơ lo\ng hmă hmă yua đơ\ng j^ virus păng đei [o#h lơ lơ\m khei năr tơ pl^h pơ yan.

J^ phế quản: Mư\h đei pơ lo\ tơ ngie\t lơ\m 2,3 năr, hơ io\h đoa dui jơ hngơ\m mơ mat, khor hơ lo\ng [ơ\t lăp j^ [e\nh hơ kâu. Y học krao ‘no\h j^ phế quản. Tơ drong tơm pơ măn yua đơ\ng đei j^ trong dui jơ hngơ\m ie\ hlo\h đơ\ng tơ so\h. J^ roi roi kơ tang lơ\m kơ plăh tơ pl^h pơ yan, đei [o#h lơ tơ\ gru\p hơ io\h tam tru\h 6 khei.  

J^ jơ\ng – ti - [ơ\r: J^ jơ\ng ti [ơ\r ‘no\h j^ nơ\r tơ roi găh tơ drong j^ đei [o#h yu\h păng le\ch [re [rônh lơ\m tơ pang ti, tơ pang jơ\ng păng tơ\ lơ\m [ơ\r. J^ yua đơ\ng vi rus pơm ăn. Athei ăn ngôi hơ dro# hơ io\h đe j^ păng năm khăm, hơ met tơ tom. Kăl hơ len lăng dôm tơ drong đei [o#h hơ mơt kơ kơ j^ ‘ngok păng dôm kơ loăi j^ [ơm tru\h tơ\ ‘ngok. Tru\h dang ei j^ jơ\ng ti [ơ\r oei tam mă đei pơ gang hơ met klăih. Yua thoi no\h vă tang găn vi rus tơ po\h lanh athei pơm ‘lơ\ng tơ drong jang pơm rơ go\h hơ kâu jăn, pơm rơ go\h cham char. Dôm tơ mam pơ ngôi đơ\ng hơ io\h nhen kơ [^nh đak to\h, pơ nhan, tơ mam pơ ngôi…athei ôp rơ go\h hăm đak to\ dăh mă sơ\k tơ\ to\ vă pơ lôch pơ rang. Ôp jơ\ng ti hơ nơ\ng ăn kơ hơ io\h, păng ư\h kơ ăn hơ io\h kơ kă, ‘mo\m tơ mam pơ ngôi đei hơ mơt kơ pơm ăn j^ kơ tang.

M^h ma duch nă păng bôl buăl ‘mêm kơ eng. Yua kơ jơ hngơ\m ư\h kơ pran, kơ na hơ io\h tôch kơ [ônh đei j^ dôm kơ loăi j^ hmă, păng mư\h đei j^ đoa đei [o#h hre\nh, gô hơ nhăk tru\h lơ tơ drong j^ nai. Kơ l^h thoi no\h tơ dăh [o#h hơ io\h yu\h de#h, đei hloi nhơ\m lơ dăh mă khan j^ [ơ\t yơ ‘no\h, bơ\n athei ba hơ io\h tru\h tơ\ hnam pơ gang vă khăm chă [o#h băt hơ dăh j^ păng hơ met tơ tom.

Thuem tơ blơ\