VOV4.Bahnar - Buôn Ma Thuột – Dak Lak ưh lăp đei ư hơ nhang lơ\m plei te\h găh che\h phe ‘lơ\ng, [ou phu đe\ch, mă tơ ring âu oei jing an^h truh hăm lơ tour chă tơ mang lăng tôch hơ iă, sơng đei lơ tơ moi truh. M^nh lơ\m dôm an^h truh chă tơ mang lăng ưh kơ gơ\h hiơt mưh truh hăm Buôn Ma Thuột, ‘no\h j^ An^h ‘măn răk tơ mam dêh char Dak Lak, an^h che\p vei dôm tơ mam jo\h ayo\ kăp g^t kơ tơ ring bri kông.

Hơ iă blu\ng a mưh truh hăm an^h ‘măn răk tơ mam Dak Lak ‘no\h j^ hnam đei pơm, man kiơ\ thoi hnam kơ jung kơ bơ ngai Rađe; bơ bu\ng pơm nhen thoi ch^ng klơk tih. Cham an^h ‘măn răk đei lơ tơm ‘long tơ tih đei vei rong ‘lơ\ng tơ\ Buôn Ma Thuột, pơm yơ\p rơ ngơp prăt sơ năm.

An^h ‘măn răk tơ mam Dak Lak đei man tôch hơ iă

Đei tơ drong tơ gu\m đơ\ng dôm bơ ngai juăt jang đơ\ng Phalăng păng An^h ‘măn răk tơ ma Hơ dre\ch hơ drung Việt Nam kơ na an^h ming pơ dă, tơ drong chih răk, vei lăng tơ mam lơ\m an^h ‘măn răk tơ mam Dak Lak đei ming tôch hơ iă. Lơ\m kơ so# hlo\h 10.000 tơ mam đei ming ako\m lơ\m hlo\h 40 sơ năm âu ki, đei hlo\h 1000 tơ mam đei An^h ‘măn răk chă rơih ming pơ dă hơ nơ\ng, đei 3 jăl: Cham char bri brăh, Jo\h ayo\ kơ do\ xoang kon kông, Jơ hnơr erih. Găh noh dơ\ng, oei đei nơ\r roi tơ băt kiơ\ [ai chih, nơ\r tơ blang, rup, phim... 

Lơ\m no\h, lăm pơ dă tơ mam kon kông, hăm hlo\h 450 tơ mam tơ [ôh hơ dăh tơ drong erih xa găh mu\k drăm păng jơ hngâm đon đơ\ng 47 hơ dre\ch erih xa hơ dai. Đơ\ng hnam kơ jung kơ bơ ngai Rađe truh kong nuh kơ bơ ngai Mnông dăh mă gơ\ng, bră vă soi et jur xa [a ‘nao kơ bơ ngai Jarai. Tơ drong ‘lơ\ng hơ iă lơ\m năr et soi đơ\ng kon pơ lei kon kông tơ\ âu ku\m đei tơ [ôh hăm lơ tơ mam nhen ch^ng chêng, tơ drô ge păng lơ tơ mam jo\h ayo\ nai.

Tơ moi mât lăng ngôi lơ\m An^h ‘măn răk tơ mam

Truh tơ\ An^h ‘măn răk tơ mam Dak Lak [ât blu\ng sơ năm ‘nao 2017, yă Allan France, 1 ‘nu bơ ngai Phalăng pơ ma: “An^h ‘măn răk âu tôch ‘lơ\ng, tôch hơ iă păng g^t kăl vă chă hơ len năng rim tơ ring tơ\ âu păng inh [ôh tôch lăp đon mưh truh lăng tơ\ âu. Inh năm lăng tơ\ lơ an^h bơih, tơ\ lơ te\h đak an^h ‘măn răk tơ mam đa ming hơ dro#, ưh đei ming hơ dai lơ tơ mam nhen tơ\ âu. Truh tơ\ âu, tơ moi chă hơ len năng tôm tơ drong găh jơ hnơr erih, jo\h ayo\ kơ do\ xoang păng tơ drong juăt đơ\ng kon pơ lei dôm hơ dre\ch hơ drung tơ\ âu ưh kăl hiong lơ jơ năr”

Ku\m hăm ming pơ dă hơ nơ\ng, An^h ‘măn răk tơ mam Dak Lak oei pơ gơ\r roi tơ [ôh lơ tơ drong nhen: Tơ drong tôn ch^ng chêng, Dak Lak tơ plih ‘nao păng jang to\k, [lo\k dơ\ng kơ Buôn Ma Thuột… Tơ drong pơ dă “Tây Nguyên dôm sơ năm 50 kơ a nglo\ 20” đơ\ng [ak si bơ ngai Phalăng Jean – Marie Duchange pơm ăn lơ tơ moi tơ re\k truh. Rup đei 37 hlak tơ [ôh tơ drong erih xa, jang xa kơ dôm hơ dre\ch kon kông Tây Nguyên lơ\m dôm sơ năm 50 kơ a nglo\ 20 sơ\.

‘Nho\ng Nguyễn Thanh Ân, 1 ‘nu bơ ngai chă tơ mang lăng pơ ma: “Inh mât lăng lơ lăm lơ\m an^h ‘măn răk, lơ\m no\h inh [ôh tôch hơ iă hăm lăm ming pơ dă tơ ring măng mu kơ An^h ‘măn răk Dak Lak yoa ‘nâu j^ 1 lăm ming pơ dă tôch g^t kăl. Mă loi j^ dôm um rup mă lăp 2 kơ mâu kok găm đe\ch ră mă lei hlôi tơ [ôh hơ dăh um rup dôm hơ dre\ch kon kông tơ\ Tây Nguyên lơ\m dôm sơ năm 1950 sơ\. ‘Nâu j^ an^h pơm ăn lơ tơ moi truh lăng tôch lăp đon mưh truh hăm an^h ‘măn răk”.

An^h ‘măn răk tơ mam Dak Lak pơ jing đei 1 trong jang pha, plơ\ng [iơ\ ăn tơ moi truh tơ mang lăng. Hơ dai hăm nơ\r roi tơ băt đơ\ng dôm bơ ngai jang đunh păng hơ gei tơ\ âu, An^h ‘măn răk oei năm hơ drol lơ\m tơ drong chih tơ blang hăm nơ\r kon kông ăn lơ tơ mam ming pơ dă. ‘Ngoăih kơ 3 nơ\r tơm đei yoa vă tơ blang ăn rim tơ mam, An^h ‘măn răk oei yoa hloi nơ\r kon kông nai mưh krao anăn dôm tơ mam đơ\ng đe sư, tơ [ôh hơ dăh tơ drong năng kăl tơ drong jo\h ayo\, năng kăl rim tơ pôl.

{ok Trần Văn Năm, Kơ dră An^h chă ako\m păng tơ che\ng hơ len rim tơ mam drăm kơ An^h ‘măn răk tơ mam Dak Lak ăn tơ băt: “Đ^ đăng tơ mam ming pơ dă tơ\ âu nhen mul pơ sat, dôm tơ mam jo\h hơ ri, dăh mă lơ tơ mam yoa nai tơ tă đơ\ng kơ dih kâu hơ dre\ch đe sư chă pơm ngăl. Dôm nge# nhơ\n bơ ngai Rađe, Jarai, Mnông pơm tơ le\ch dôm tơ mam ‘no\h. Mă 2, hrei ‘nâu an^h ‘măn răk tơ mam ming pơ dă tơ mam đei chih tơ bang hăm dôm nơ\r: Anh, Phalăng, nơ\r Yoăn păng Rađe. Nơ\r Rađe đei yoa vă pôk pơ ư tơ drong jo\h ayo\ kăp g^t đơ\ng kon pơ lei tơ\ âu.”

Đei man [ât an^h tôch g^t kăl, [ât to\k bo\k pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, je# Hnam oei so kơ [ok Pơ tao Bảo Đại đunh hlo\h 90 sơ năm, An^h ‘măn răk tơ mam Dak Lak ưh lăp an^h che\p vei dôm tơ mam so kăp g^t kơ kon pơ lei kon kông Tây Nguyên đe\ch mă oei jing 1 an^h jo\h ayo\ tôch hơ iă hăm rim tơ moi mưh truh tơ\ Dak Lak.

Tơ moi te\h ngôi ch^ng klơk

Vă tơ iung tôch ai kơ jă kăp g^t găh jơ hnơr erih, jo\h ayo\ kơ do\ xoang kơ nhen an^h dơ\ng g^t kăl đơ\ng An^h ‘măn răk, tơ\ hơ năp kơnh an^h jang kơ pal tơ\ tơ ring vă man dơ\ng lơ an^h, tơ iung dơ\ng m^nh [ar tơ drong juăt kơ kon pơ lei kon kông.

{ok Đặng Gia Duẩn, Pho\ Kơ dră vei lăng tơ drong jo\h ayo\ kơ do\ xoang, tơ plo\ng kơ dâu păng chă tơ mang lăng dêh char Dak Lak ăn tơ băt: “Truh âu kơnh, nhôn vă roi tơ [ôh ăn dêh char pơ jing trong hơ len oei xa kiơ\ kon kông lơ\m cham An^h ‘măn răk. Mă 1 j^ pơm hnam kơ jung thoi kră sơ\ kơ bơ ngai Rađe, găh no\h dơ\ng j^ pơ gơ\r tôn ch^ng chêng, dôm tơ drong hơ ri hơ xoang so yoa đơ\ng nge# nhơ\n bơ ngai Rađe pơm kơ dih. Mă 2 ‘no\h pơm ming 1 to\ đak hơ drâm, tơ drong juăt tôch hơ iă kơ kon pơ lei Tây Nguyên. Mă 3 ‘no\h man dur var ju\m dăr dôm mu\l meo kon pơ lei kon kông Tây Nguyên vă kon pơ lei truh lăng ngôi. Hơ pơi ‘me\h tơ drong jang đơ\ng An^h ‘măn răk tơ mam roi to\k ‘lơ\ng vă tơ găl hăm an^h ‘măn răk tơ mam kơ loăi 1 kơ te\h đak”.

Hương Lý: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\