Ploh kong: Khôi juăt pơtơm kơ tơdrong vơ̆ tih kơ bơngai ÊĐê
Chủ nhật, 07:00, 10/11/2024 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Bơngai Ê Đê sơ̆ ki kiơ̆ khôi lui kơ yang hơpang, lơ̆m tơdrong hơrih kon bơngai gô găn ga lơ khôi et soi phara băl, lơ̆m noh đei khôi et soi phoh kong hu, dah mă đe oei krao et soi tih vơ̆. Đơ̆ng rŏng kơ khôi et xa âu, bơngai tơdăm dah mă hơdruh ÊĐê gô đei lăng jing bơngai 'lŏ tih, gơh vang jang păng pơkăp dôm tơdrong kăp gĭt, vang glơng dôm tơdrong trăp lơ̆m unh hnam, kơtum kơtŏng.

'Nhŏng Y Sô Rian Kbuôr, tơ̆ pơlei Kmrơng Prong A, xah Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Đak Lăk sơnăm âu tŏk 20 sơnăm. Vă pơm fru kơnăl kăp gĭt lơ̆m tơdrong hơrih kon drŏnglo, mĕ ƀă Y Sô Rian hlôi pơđăp dih băl păng pơgơ̆r tơdrong et soi hơnăn “Mpŭ toh kông”, noh nơ̆r ÊĐê dang vă akhan et soi ploh kong hu, dah mă oei krao et soi 'lŏ tih. Atŭm hăm mĕ ƀă năm truh hnam ƀok pơjâu khan gia vă apinh pơgơ̆r et soi, Y Sô Rian mah vơch kơ jơhngơ̆m, sô̆ đei pơngơ̆t đei: “Ƀơ̆t blŭng inh hiơ̆r lơ̆m jơhngơ̆m, đơ̆ng rŏng kơ noh inh ƀôh sô̆ hơ-iă kơlih đei pơgơ̆r et soi 'lŏ tih. Đơ̆ng dang ei inh hlôi tih vơ̆ păng gơh chă tơgŭm unh hnam, tơgŭm mĕ ƀă păng 'nhŏng oh lơ̆m unh hnam”.

Drơ̆ng nơ̆r pơgơ̆r et soi tih vơ̆ ăn bơngai tơdăm, ƀok pơjâu khan gia Y Wơn Niê Kdăm, tơ̆ pơlei Wiâo, thĭ trâ̆n Krông Năng, apŭng Krông Năng, dêh char Đak Lăk tơtă kơ mĕ ƀă Y Sô Rian hơmet tôm tơmam plang, đei minh pôm nhŭng kreo, 7 tơm tơdrô, kơmang soi athei đei 7 tơmam xa ‘măn pha hăm tôm ‘nhĕm nhŭng, tơdrô, tơyông, ƀum rơbua, prit ơ̆p.

Truh ah năr pơkă, tơmam plang akŏm tôm, ƀok khan gia iŏk minh hơdrĭng ‘nhĕm nhŭng hơdrih kăt đơ̆ng muh, đon truh ah kiĕng nhŭng, iŏk 7 tĕch kram chô̆ ah anih tơkang tơm tơdrô tih hloh. Ah tôm tơmam drăm đei akŏm, ƀok khan gia pơtơm dôm khôi soi tơbeh. Tơdrong soi athei đei 2 tơdrong, mă mônh noh soi tơbang tơroi ăn yă ƀok dơnơm; mă 2 noh soi ăn tơdrong tih vơ̆ djơ̆ ‘lơ̆ng .

Lơ̆m jơva chĭng chêng rơ-ông rơ-ang, ƀok khan gia ploh lê̆ kong đơ̆ng ti Y Sô Rian pơre rah nơ̆r sơkat thoi âu: “Inh ploh kong ăn kơ kon, vă kon kơdih sơkơ̆t tơdrong hơrih hơnô̆ hơnăp kơnh, kơdih jang mir ƀa. Đơ̆ng dang ei kon noh jing bơngai tih vơ̆ djơ̆ pran, tơgŭm glơng tôm tơdrong jang ăn unh hnam păng vei lăng pơlei pơla sơđơ̆ng”. Pơtôch nơ̆r sơkat, ƀok khan gia chô̆ kong ah hơla đon tơm tơdrô tih hloh vă soi tơbeh, pơtoi kơ noh apinh yang hơpang asong ăn bơngai tơdăm jơhngơ̆m pran, sơđơ̆ng, tơdrong khĭn, păng kơ̆l ‘ngok gơh hơgei, hơbĕch hơbal.

Đơ̆ng rŏng kơ sơkat đang, ƀok khan gia hơvơn rim bơngai atŭm et xa dôm tơmam đei ‘măn lơ̆m kơmang soi. Bơngai đei soi tih vơ̆ đei xa hơdrol, pơtoi kơ noh bơngai mĕ đơ̆ng rŏng kơ noh bơngai ƀă păng rim bơngai truh et xa.

Ƀok khan gia pơtoi soi tơbeh kơ tơdrong pơih tĕch chô̆ kram, păng yaih ‘nhĕm nhŭng soi kơ yang. Pơtoi kơ noh, ƀok pơjao khêl đao ăn kơ bơngai tơdăm vă pơtơm khôi hơsuang khêl, tơƀôh jơhngơ̆m pran jăng, sơkơ̆t hơdah đơ̆ng dang ei bơngai tơdăm âu tơpă tih pran, pă đei hơ-ioh bơih. Ƀok khan gia Y Wơn akhan: “Pơjao ăn bơngai tơdăm dôm tơmam yua nhen săng, đao, khêl nhen tơmam pring vei, pơjao ăn bơngai tơdăm sơnong tơjră kơnê̆, vei lăng unh hnam, vei lăng ‘nhŏng oh ah đei tơdrong truh. Đơ̆ng dang ei, bơngai tơdăm âu gô pơtoi tơdrong jang mir ƀa, jing bơngai pran kơtang vei vêr mĕ ƀă ‘nhŏng oh krung kơtum”.

Pơtôch dôm khôi soi tơbeh, tơm hnam păng tơmoi atŭm et tơdrô, xa ‘nhĕm ‘nhot, pơdreh chĭng chêng, sô̆ hơ-iă ăn bơngai tơdăm hlôi vơ̆ ‘lơ̆ng.

Vang năm akŏm et soi vơ̆ tih kơ bơngai ÊĐê, pơmai H’Ngăm Adrơng, tơ̆ pơlei  Kmrơng Prong A, xah Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Đak Lăk tơroi: “Rơneh tih vơ̆ tơ̆ pơlei mă lei tam mă layơ inh đei ƀôh đang măt khôi et soi vơ̆ tih đei pơgơ̆r tơnăp thoi âu, hơmet tôm tơdrong đơ̆ng bơngai khan gia, mĕ ƀă păng buăl đei soi. Tơdrong et soi âu inh băt hơdah gah dôm khôi et soi vơ̆ tih păng băt dơ̆ng gah khôi juăt so kơ bơngai ÊĐê lơ hloh”

Ƀok Adrơng Y Blih, tơ̆ pơlei Drai, xah Dliê Yang, apŭng Ea Hleo, dêh char Đak Lăk ăn tơbăt, khôi et soi ploh kong jing minh khôi juăt đơ̆ng kră sơ̆ kơ bơngai ÊĐê, kăp gĭt sơkơ̆t tơdrong vơ̆ pran kơ minh ‘nu bơngai hơdrol kơ vang jang dôm tơdrong jang kăp gĭt lơ̆m unh hnam, kơtum kơtŏng. Et soi vơ̆ tih kơyươ mĕ ƀă dah mă ‘nhŏng oh pơgơ̆r, hăm tơdrong vang akŏm đơ̆ng kơtum kơtŏng, pơlei pơla. Et soi đei pơgơ̆r tih dah mă iĕ, khei năr pơgơ̆r et soi ah sơnăm ‘lŏ hrôih dah mă klui noh kiơ̆ kơ tơdrong kĕ đei kơ unh hnam. Kiơ̆ kơ ƀok Adrơng Y Blih, tơ̆ minh ƀar tơring, khôi et soi đei pơgơ̆r pơđĭ hăm drŏnglo păng drăkăn lơ̆m unh hnam: “Inh đei 3 ‘nu kon noh inh pơgơ̆r 3 ‘măng et soi, hăm kon drănglo păng drăkăn hloi adoi đei pơgơ̆r et soi vơ̆ tih, mă lei hăp đei tơdrong pha. Hăm kon drănglo noh tơmam soi noh kiĕng nhŭng gô kơtol ah gơ̆ng, oei drăkăn noh tơmam plang đe tah lơ̆m kơsêng. Kon drăkăn noh ưh đei khôi pơjao săng, đao, khêl ôh mă lei kon drŏnglo noh đei. Dôm khôi juăt âu hlôi đei đơ̆ng chăl yă ƀok sơ̆ noh dang ei bơ̆n pơtoi vei răk tơƀăk mong păng pơdjoi ăn kon sau ưh gơh hŭt lê̆ ôh”.

Khôi et soi vơ̆ tih adoi nhen dôm khôi et soi kơ tơdrong hơrih kơ bơngai ÊĐê tơƀôh tơdrong tơguăt đơ̆ng unh hnam hăm tơpôl. Kiơ̆ đơ̆ng noh pơtoi dôm khôi juăt, tơgop vei răk dôm um ai joh ayŏ ‘lơ̆ng rŏ lơ̆m tơdrong hơrih kơ bơngai  ÊĐê hrei âu

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC