VOV4.Bahnar - Hrei ‘nâu, kơ so# măt bơ ngai Việt Nam to\k bo\k đei [o#h kră lơ. Yak hơ dai hăm tơ drong ‘nâu ‘no\h j^ ‘me\h vă đei vei lăng jơ hngơ\m pran đơ\ng bơ ngai kră  roi to\k. Mă lei, tơ drong jang âu lơ\m te\h đak pơ ma atu\m păng tơ\ de#h char Dak Lak pơ ma hơ dro# oei đei lơ tơ drong tam mă gan ‘lơ\ng. Tơ\ Dak Lak, dang ei lăp đei 1 pôm hnam pơ gang Y học cổ truyền de#h char hlôi pơ jing Khoa hơ met j^ ăn bơ ngai kră. Mă đơ\ng oei lơ kơ [a\h kơ [ôch găh tơ mam drăm păng khu\l bơ ngai jang mă lei khei ‘năr âu ki, Khoa hơ met j^ ăn bơ ngai kră, Hnam pơ gang  Y học cổ truyền Dak Lak hlôi hơ drin pơm lăp hăm tơ drong lăp đon lơ\m vei lăng jơ hngơ\m pran ăn bơ ngai kră. 

Vă je# 3 sơ năm kơ âu, [ok Nguyễn Xuân Ập (79 sơ năm) tơ\ phường Tân An, pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, hlôi lăng khoa hơ met j^ ăn bơ ngai kră, Hnam pơ gang Y học cổ truyền de#h char Dak Lak nhen hnam mă 2 kơ sư. Hăm tơ drong j^ bu\k kơ ting ro\ng păng hơ kô, [ok hơ nơ\ng năm tơ\ hnam pơ gang hơ met đơ\ng 7 tru\h 10 năr. {ok Nguyễn Xuân Ập tơ roi: bơ ngai kră mư\h đei j^ tôch kơ gle\h lap kơ na kăl kơ đei an^h hơ met hơ dro# păng Khoa hơ met j^ ăn bơ ngai kră ‘no\h j^ 1 an^h lăp:

“ &nh mơ\t tơ\ âu đơ\ng năr đăm gie\ng hơ drol. &nh đei j^ bu\k kơ ting lol hơ ko păng ro\ng ‘no\h đ^ 8 hơ păng. &nh [o#h tơ\ âu, tơ drong bơ ngơ\t lăng tru\h đơ\ng hnam pơ gang âu, đơ\ng khăm j^ tru\h hơ met j^ ‘no\h bơ ngơ\t tru\h hlo\h pơ têng hăm dôm hnam pơ gang nai. Tơ drong bơ ngơ\t tru\h đơ\ng y [ak si tôch kơ ‘lơ\ng. Tơ pă đei tơ drong bơ ngơ\t tru\h ‘no\h  [o#h hiôk lơ\m jơ hngơ\m đon. Nhen pơ t^h gia [ak si mă hil prek, ‘mơng pơ ‘lo\ ‘no\h bơ ngai j^ ư\h kơ chhôk o#h, mă ư\h kơ chhôk, đon tơ che\ng ư\h kơ sơ đơ\ng ‘no\h pă jor jơ hngơ\m jăn ư\h kơ gơ\h vei sơ đơ\ng đei”.

Yă Phạm Thị Gái (68 sơ năm) oei tơ\ xăh Dak Liêng, apu\ng Lak, de#h char Dak Lak đei pham blu\h to\k tơ\ ‘ngok đunh kơ âu hlo\h 2 khei. Đơ\ng ro\ng hơ met đunh năr tơ\ Hnam pơ gang apu\ng Lak păng hnam pơ gang Chợ Rẫy (pơ lei tơm Hồ Chí Minh), yă đ^ hoei pă krê hơ mơt bơ\ih, mă lei tơ drong j^ pơm ăn jo 1 păh hơ kâu găh ‘ma. U|nh hnam hlôi ba yă năm tơ\ Khoa hơ met j^ ăn bơ ngai kră, Hnam pơ gang Y học cổ truyền de#h char Dak Lak vă hơ met. Hnam hơ tăih kơ toei bơ ngai dơ\ng kơ na yă Gái đoa athei [^ch hơ dro# lơ\m hnam pơ gang, mă lei yă ư\h kơ [o#h sơ ‘ngon yua kơ tơ\ âu đei lơ bơ ngai kră ling lang tơ gu\m păng đe y [ak si ling lang vei lăng tơ năp, ‘lơ\ng. Yă Phạm Thị Gái tơ roi:

“ &nh [^ch tơ\ âu [o#h hiôk rơ ngơp. Đ^ đăng đe y [ak si vei lăng tơ năp de#h. Năm tơ\ âu ^nh [o#h jơ hngơ\m hiôk de#h. &nh akhan kơ kon ^nh ‘no\h kon bro\k năm ă, me\ tơ\ âu đei kiơ gơ nang kơ đe m^h nă, đe duch tơ gu\m ăn, Tơ\ âu, rim ‘nu lăng băl nhen 1 pôm hnam đe\ch.” 

Khoa hơ met j^ bơ ngai kră, Hnam pơ gang Y học cổ truyền de#h char Dak Lak đei pơ jing đơ\ng khei 3 sơ năm 2014 hăm pơm 70 to\ giơng bơ ngai j^ [^ch. Bơ ngai j^ hơ met tơ\ khoa hơ met j^ ăn bơ ngai kră vă đ^ đăng ‘no\h j^ hlo\h 60 sơ năm, j^ dôm tơ drong j^ hơ met ư\h ke\ klăih nhen hơ yô s^k, plei nu\ih, huêt ap to\k, bu\k kơ ting păng jo yua đơ\ng pham blu\h to\k tơ\ ‘ngok... {ak si chuên khoa kâp I Phạm Ngọc Liễu, Kơ dră khoa hơ met j^ ăn bơ ngai kră tơ roi tơ băt:   

“ Mư\h bơ ngai j^ đ^ kră ‘no\h đei lơ tơ drong j^, kơ l^h thoi no\h bơ ngai j^ kăl kơ đei hơ met 1 trong mă tôm. Blu\ng a athei lăng tru\h jơ hngơ\m đon bơ ngai kră. Mă 2, mư\h đe sư tru\h khăm ‘no\h athei lăng hơ len thim dôm tơ drong j^ nai vă gơ\h hơ met ‘lơ\ng hlo\h ăn bơ ngai j^. Mă 3 dơ\ng ‘no\h athei tơ blang hơ dăh ăn kơ bơ ngai u\nh hnam bơ ngai j^ vang jang hơ dai hăm kang [o# jang pơ gang lơ\m tơ drong vei lăng, yua kơ tơ\ bơ ngai kră, đon [lo\k đơ\ng đe sư ư\h kơ gan ‘lơ\ng”.

Khoa hơ met j^ ăn bơ ngai kră jing an^h hơ dro# kơ dôm bơ ngai kră lơ\m hnam pơ gang. Tơ\ âu, đe sư đei dôm bơ ngai buăl sơ năm dang ăi vă pơ ma dơ nu\h, tơ roi băl dôm tơ drong tơ roi găh tơ drong ar^h sa, mơ nat păng tơ gu\m băl lơ\m oei sa kơ d^h. Hơ dai hăm ‘no\h, đe sư ling lang io\k đei tơ drong vei lăng tơ năp, ‘lơ\ng đơ\ng đe kang [o# jang pơ gang. Kơ l^h thoi no\h, mă đơ\ng tơ mam drăm oei hrăt hrot, đei khei ‘năr bơ ngai j^ măh [^ch tơ gep, mă lei rim bơ ngai adoi [ônh kơ băt, vang tơ gu\m băl. Dôm tơ drong ‘nâu pơm ăn đe sư [o#h hiôk găh jơ hngơ\m đon, đơ\ng no\h [ơm ‘lơ\ng tru\h tơ drong tơ iung ming jơ hngơ\m pran.  

Thuem tơ blơ\