VOV4.Bahnar – Dêh char Kon Tum đei hlo\h 520.000 ‘nu bơ ngai, lơ\m no\h kon pơ lei kon kông đei loi 53%. Dôm sơ năm tơ je# âu gơ nơm tơ drong tơ gu\m đơ\ng Đảng, Te\h đak păng mong ako\m ‘lơ\ng lơ kơ so# jên jang, kơ na kơ so# kon pơ lei kon kông đei [ao hiêm y te# lơ\m dêh char truh 95%. Gơ nơm đei the [ao hiêm y te#, kon pơ lei ưh pă pơ ngơ\t ưh đei jên, ưh đei pơ gang hơ met j^ mưh j^ pơ lo\ to\ hơ kâu. Ku\m hăm tơ drong đei yoa ‘lơ\ng mưh vei lăng jơ hngâm pran, tơ drong kon pơ lei kon kông đei the [ao hiêm oei tơ gop g^t kăl vă tơ ring vei sơ đơ\ng tơ drong arih xa tơ pôl păng jang ato\k tơ iung mu\k drăm.

Klo kăn ‘nho\ng A Trung, mo\ Y Đếp bơ ngai Sê đăng, tơ\ plei Đăk Rong, xăh mơ mat tat dêh hlo\h Đăk Pxi, apu\ng Đăk Hà, eeh char Kon Tum đei 8 ‘nu kon. Kon lơ, tơ mam drăm kơ đei pơm ăn tơ drong arih xa rim năr tơ\ hnam ‘nho\ng tôch mơ mat, vơ ve\r dăr dăi tơ\ mir păng hnam go\, gô chang jơ so\ng xa kơ [ăh tôm tơ mam. Tơ drong arih xa mơ mat tat jing pơm ưh ‘lơ\ng truh jơ hngâm pran rim bơ ngai lơ\m hnam, mă loi hăm đe hơ io\h. Kơ lih thoi no\h mă đơ\ng hnam atăih kơ xăh truh 10km mă lei 1 tơ drong mă klo kăn ‘nho\ng Trung, mo\ Đếp hơ nơ\ng jang ‘no\h j^ ba đe hơ io\h năm tơ\ Hnam pơ gang xăh khăm hơ met j^.

‘Nho\ng A Trung tơ roi, hnam tơ nuh mă lei đei the [ao hiêm y te# khăm hơ met j^ da [iơ\ kơ pơ ngơ\t [iơ\: “Hnam đei 8 ‘nu kon ưh đei jên. {ao hiêm y te# lơ\m hnam, klo kăn, kon hơ ‘lơ\p đei đ^. J^ jăn đei the [ao hiêm, [ak si khăm ăn kon, ăn me\ [ă, [ok pơ gang vă kơ klăih j^”…      

Xăh Đăk Pxi, apu\ng Đăk Hà đei 9 pơ lei hăm hlo\h 4.000 ‘nu bơ ngai, kon pơ lei bơ ngai Sê đăng đei truh 99%. Arih xa tơ\ tơ ring mơ mat tat, đ^ đăng kon pơ lei lơ\m xăh đei [ơk ăn the [ao hiêm y te# hăm kơ so# jên te\h đak ngăl. Jo# truh đ^ khei 9 sơ năm ‘nâu, Hnam pơ gang xăh Đăk Pxi khăm hơ met j^ ăn vă je# 10.000 ‘nu bơ ngai j^, lơ\m no\h đei 63 ‘nu bơ ngai j^ athei chơ ba tơ\ hnam pơ gang kơ pal. Dôm tơ drong j^ đa đei ‘no\h j^ hơ lo\ng, j^ tơ so\h, dôm tơ drong j^ tơ\ hơ kar...

Mo\ Y Bà, Kơ dră vei lăng Hnam pơ gang xăh Đăk Pxi ăn tơ băt, gơ nơm đei the [ao hiêm y te#, đei kla đơ\ng 80 truh 100% jên khăm hơ met j^ kơ na kon pơ lei tơ\ xăh gơ\h đei tơ drong ‘lơ\ng vă vei lăng jơ hngâm pran: “Đei the [ao hiêm kon pơ lei ưh pă pơ ngơ\t jên kiơ, kon pơ lei tôch hơ đơ\ng. Lơ\m sơ năm 2018 ‘nâu, bơ ngai truh khăm j^ đ^ to\k vă je# 10.000 ‘nu bơ ngai bơih. Pơ têng hăm dôm sơ năm adrol ki, sơ năm ‘nâu to\k lơ [iơ\. Hlo\h 1.000 ‘nu bơ ngai bơih mă lei dang ei tam đ^ sơ năm. Thoi no\h gơ\h [ôh đon hlôh vao đơ\ng kon pơ lei hrei ‘nâu găh jơ hngâm jăn roi to\k [iơ\, băt trong vei lăng jơ hngâm jăn ăn kơ dih kâu [iơ\.”

Dêh char Kon Tum dang ei đei hlo\h 265.000 ‘nu kon pơ lei bơ ngai kon kông đei the [ao hiêm y te#, io\k đei 95%. Đei dôm apu\ng nhen Kon Plông, Tu Mrông đei 100%. Ku\m hăm đei xa yoa đơ\ng tơ drong tơ gu\m khăm hơ met j^ hăm [ao hiêm y te#, bơ ngai j^ găh unh hnam tơ nuh tơ\ tơ ring oei đei khul kơ dră pơ gơ\r tơ ring tơ gu\m jên mưh khăm hơ met j^ ăl; jên chơ bơ ngai j^; jên khăm tơ\ ‘ngoăih kơ An^h mong jên [ao hiêm y te# kla... ‘Ngoăih kơ ‘no\h, rim năr bơ ngai j^ oei đei tơ gu\m 41.700 hlak jên so\ng xa dơ\ng.

Hlo\h j^t sơ năm bơ\ jang hăm hơ met j^ tơ\ tơ ring kon kông oei, [ak si Phạm Văn Khương, Hnam pơ gang apu\ng Đăk Hà akhan: “Lơ\m tơ drong vei lăng jơ hngâm pran ăn kon pơ lei, tơ drong kăl tơ\ tơ ring groi kông ‘no\h vei lăng jơ hngâm pran ăn kon pơ lei kon kông, m^nh tơ drong tơ gu\m tôch g^t kăl. Đảng, te\h đak tôch tơ gu\m ăn kon pơ lei kon kông, yoa kon pơ lei kon kông hăm bơ ngai tơ nuh jên ưh kơ đei oei tơ dỏng năm khăm hơ met j^ ‘no\h tôch kơ huach. Đảng, te\h đak pơ ngơ\t ăn kơ na pơm ăn bơ ngai j^ sơ đơ\ng jơ hngâm năm hơ met tơ\ hnam pơ gang.”

Vă gơ\h hơ to\k kơ so# kon pơ lei kon kông đei [ao hiêm y te# truh 95% nhen hrei ‘nâu, dêh char Kon Tum hlôi ako\m lơ jên jang pha ra băl. Ku\m hăm tơ drong tơ gu\m đe\ch jên răt [ao hiêm y te# đơ\ng te\h đak hăm unh hnam tơ nuh, unh hnam kon pơ lei kon kông oei xa tơ\ tơ ring mơ mat tat dêh hlo\h, dêh char oei krao hơ vơn lơ an^h jang, khul gru\p, an^h [ao hiêm tơ pôl io\k yoa jên rơ kăh vă răt [ao hiêm y te# ăn unh hnam vă je# tơ nuh, unh hnam kon kông.

{ok Võ Công Đức, Pho\ Kơ dră An^h [ao hiêm tơ pôl dêh char Kon Tum ăn tơ băt, an^h sư ku\m nhen khul kơ dră pơ gơ\r tơ ring oei bơ\ jang lơ trong vă năm truh đ^ đăng kon pơ lei kon kông đei the [ao hiêm y te# ngăl:

“Vă đ^ đăng kon pơ lei kon kông đei the [ao hiêm y te# ngăl, An^h [ao hiêm tơ pôl jang hơ doi hăm dôm an^h jang kơ pal, an^h jang đei [ơm truh ako\m jơ hngâm roi tơ băt. Vă ‘măn ăn bơ ngai kon kông ưh đei lơ\m gru\p te\h đak tơ gu\m răt [ao hiêm y te# hlôh vao, athei vang răt [ao hiêm y te# vă mưh ưh pu\n ai, j^ jăn ‘no\h da [iơ\ pơm mơ mat ăn hnam tơ no\. Jang ‘lơ\ng tơ drong [ơk the [ao hiêm y te# mă tơ tom ăn bơ ngai kon kông. Krao hơ vơn dôm an^h jang, khul gru\p, rim bơ ngai vang tơ gu\m jên răt [ao hiêm y te# ăn bơ ngai kon kông oei xa tơ\ ưh gan mơ mat, ưh đei te\h đak tơ gu\m ăn.”

Gơ nơm đei the [ao hiêm y te#, kon pơ lei kon kông tơ\ dêh char Kon Tum hrei ‘nâu băt vei lăng jơ hngâm pran [iơ\. Lơ\m 9 khei âu ki, lơ\m dêh char đei vă je# 115.000 ‘nu bơ ngai kon kông năm tơ\ hnam pơ gang khăm hơ met j^, hăm kơ so# jên đei kla hlo\h 44 ti 500 triu. Tơ drong dêh char Kon Tum bơ\ jang ‘lơ\ng tơ drong tơ gu\m [ao hiêm y te# hăm tơ ring kon kông oei vang tơ gop vei sơ đơ\ng chinh tr^ păng ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl tơ\ tơ ring.    

Khoa Điềm: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\