VOV4.Bahnar – Lơ\m vang mơ\t hơdoi lơ\m apu\ng plenh te\h, dôm tơmam drăm cho\h jang sa, ka hơdang kơ Việt Nam hlôi đe\i te\ch mơdro tơ\ 120 te\h đak. Mă le\i, kơ yuơ tơmam drăm tim mă ‘lơ\ng [lep tơdrong tơchơ\t apu\ng ple\nh te\h kơna pơm kơne# tru\h tơdrong te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe găh tơmam drăm cho\h jang sa, ka hơdang.

Hre\i au, rim tơmam drăm cho\h jang sa, ka hơdang te\h đak bơ\n hlôi te\ch mơdro tơ\ 120 te\h đak. Lơ\m au dôm tơmam drăm kăl nhen phe, chehphe, tiu … păng tơmam drăm ka hơdang anai … Mă le\i, tơ\ rim an^h te\ch mơdro tơm kơ te\h đak đe nhen EU, Mi, Nhật Bản, Úc... lơ tơmam drăm cho\h jang sa kơ te\h đak bơ\n oe\i răm rim te\h đak ư\h kơ me\h răt kơ yuơ rơkăh pơgang păng ‘me# ‘mach kơtang … Lơ\m jăl sơnăm 2002-2013, Việt Nam ‘noh te\h đak dơ\ng hơlau, kiơ\ đơ\ng ro\ng ‘no\h Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan... hlôi răm EU pơ jăh ư\h kơ ‘me\h răt io\k 40% tơmam drăm.

{ok Lê Thanh Hòa, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r An^h bơ\ jang Tơbăt păng Tơdrong ap^nh tơl hơdăh Te\h đak găh ve\i lăng pơrang păng hơlen kon tơrong Việt Nam (SPS) – găh Dơno\ an^h tơm ve\i lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang tơbăt: “Việt Nam đe\i lơ tơdrong pơm glăi nhen tơdrong pơrang dăh mă tơdrong rơkăh pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm, lơ hlo\h tơdrong tơchơ\t ‘lơ\ng kơ EU. Dăh mă m^nh [ar an^h răt io\k nhen te\h đak Mi hăm rim kơ loăi pơgang nhen cacbennazi. Te\h đak Mi ư\h kơ ăn io\k yua kơ loăi pơgang au lơ\m rim ‘nhot sa, ‘long pơtăm, yan au m^nh [ar tơmam drăm kơ te\h đak bơ\n te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe đe\i rơkăh pơgang cacbennazi ‘no\h te\h đak Mi pơ dreo, ư\h kơ ăn răt tơmơ\t”.       

Tơpă yan au, ‘nao lăp đe\i 40% an^h mơdro sa ie\ păng păh ai tơ\ te\h đak bơ\n đe\i trong jang pơm tơle\ch tơmam drăm cho\h jang sa ka hơdang jang kiơ\ [lep tơdrong tơchơ\t rim an^h te\ch răt lơ, găh uơ oe\i nhen le\ an^h mơdro sa tim mă jang kiơ\ [lep tơdrong tơchơ\t au. Hăm tơmam drăm te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe hlôi răt te\h đak đe pơdre\o kơ yuơ ư\h sơđơ\ng găh rơgo\h tơmam sa ‘no\h j^ kơ yuơ io\k yua lơ pơgang lơ\m tơdrong chă prôi, chă pruih ve\i lăng năng tông ‘long pơtăm. Hlo\h dơ\ng, tưodrong jang hơdoi pơm tơle\ch [ar păh An^h mơdro sa hăm kon pơle\i cho\h jang sa oe\i tim mă kơ tang, pơm ăn lơ tơmam drăm ư\h kơ ‘lơ\ng hơto\, rơkăh pơgang pơtêng hăm tơdrong tơchơ\t ‘lơ\ng kơ rim an^h răt tơmơ\t sơkơ\t. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, bơ\ jang te\h đak ve\i lăng găh sơđơ\ng rơgo\h tưmam sa oe\i đe\i lơ tơdrong tim mă ‘lơ\ng hơ iă, tim mă hrơ\p m^nh ‘măng lơ\m dăr lăng, lăng hơlen kơna tơdrong khăm hơlen tơchơ\t hơdăh tơdrong ‘lơ\ng tơmam drăm lơ\m te\h đak tim mă hơnhăk đe\i tơdrong lui ngeh ăn bơngai răt yua lơ\m te\h đak păng te\h đak đe. {ok Nguyễn Xuân Việt, Kơdră che\p pơgơ\r Khu\l kơdră che\p pơgơ\r Ko\ng ti te\ch mơdro tơmam drăm hăm te\h đak đe Vifoco, Hà Nội tơbăt: Hrei au, tơdrong ve\i lăng tơmam drăm cho\h jang sa tơ\ chu\n mir to\k bo\k jing tơdrong tơnap tap hlo\h hăm an^h mơdro sa au.

{ok Nguyễn Xuân Việt pơma: “ Tơdrong kăl lăng truh hre\i au kơ nhôn tơ [ơp tôch kơ lơ tơdrong tơnap tap lơ\m dăr lăng hơlen tơ\ chu\n mir – hre\i au tơdrong ‘nau to\k bo\k găh ‘ngoăih tơdrong bơ\ jang ke\ dăr lăng đơ\ng rim an^h mơdro sa tơm. Lơ\m bơ\ jang dăr lăng, lăng hơlen, mă kăl găh tơdrong chă pruih tơruih păng phe\ bu\ch tơmam drăm – ‘nau jing dôm tơdrong mă an^h bơ\ jang te\h đak ve\i lăng tơdrong au kăl iung jang hloi lơ\m tơdrong bơ\ jang ve\i lăng tơgu\m ăn an^h mơdro sa tơmam drăm tơ\ te\h đak đe đe\i dôm tơmam drăm ‘lơ\ng [lep hăm tơdrong tơchơ\t ‘lơ\ng kơ rim te\h đak”.

Kiơ\ đơ\ng Dơno an^h tơm ve\i lăng Mơdro sa, vă hơmet pơ ‘lơ\ng tơdrong rim tơmam drăm te\ch tơ\ te\h đak đe găh tơmam cho\h jang sa, ka hơdang hlôi răm te\h đak đe pơdre\i kăl đe\i trong jang mă ‘lơ\ng hơ iă hlo\h dơ\ng. Lơ\m au lăng kơ jăp găh bơ\ jang te\h đak ve\i lăng sơđơ\ng rơgoh tơmam sa; pơ jing trong tưochơ\t te\h đak găh ve\i lăng sơđơ\ng rơgo\h tơmam sa [lep hăm tơring păng apu\ng ple\nh te\h; adoi ato\k kơtang păng pơgơ\r bơ\ jang pơro# pơ rôp, pơtho tơbăt păng đe\i trong jang tơgu\m djru găh rơgo\h ‘lơ\ng tơmam sa hăm bơngai bơ\ jang ve\i lăng, bơngai pơm tơle\ch te\ch mơdro, mă kăl lăng kơ jăp tru\h jơhngơ\m đon ‘lơ\ng an^h mơdro sa kơ bơngai pơma tơle\ch tơmam drăm hăm kon pơle\i pơla … ‘Ngoăih kơ ‘no\h, tơdrong tơchă băt hơdăh dôm tơdrong tơchơ\t găh rơgo\h ‘lơ\ng tơmam sa kơ rim te\h đak răt tơmơ\t tơmam drăm adoi nhen tơdrong tơchơ\t găh anăn tơmam drăm, trong chă ‘nu\ng tăh tơmam drăm ‘no\h m^nh trong jang mă an^h mơdro sa kăl jang kiơ\ kơ jăp. {ok Đỗ Kim Lang, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r An^h pơtru\t mơdro sa găh Dơno\ an^h tơm ve\i lăng Mơdro sa tơbăt: An^h pơ tru\t mơdro sa to\k bo\k ato\k kơtang tơroi tơbăt kơtơ\ng ang găh rim an^h te\ch mơdro tơmam drăm te\h đak đe vă an^h mơdro sa băt hơdăh păng đe\i trong tơle\ch jang pơm tơle\ch hơdăh. Đơ\ng no\h gô sơđơ\ng tôm tơdrong găh sơđơ\ng rơgo\h tơmam sa kơ yuơ rim te\h đak tơchơ\t.

{ok Đỗ Kim Lang pơma: “ Pơ truh kơtơ\ng ang pơ jing rơvơn ăn rim an^h mơdro sa ‘no\h tơdrong jang tôch g^t kăl mă hre\i au rim an^h bơ\ jang nhen Dơno\ an^h pơtru\t mơdro sa to\k bo\k hơdrin tơle\ch jang kơtang. Mă le\i, tơmơ\t lơ\m no\h dơ\ng ‘no\h rim an^h pơm tơle\ch păng te\ch mơdro tơmam drăm kăl hơnơ\g tơchă băt hơdăh tơdrong kơtơ\ng ang vă hơmet pơ ‘lơ\ng hloi. Adoi, tơchă trong pơtho tơbăt ăn đơ\ng rim bơngai joăt jang păng mă kăl ‘no\h rim bơngai răt tơmơ\t tơmam drăm păng an^h te\ch mơdro mă bơ\n vă te\ch mơdro.

Lơ\m khe\i năr te\h đak bơ\n to\k bo\k vang jang mơ\t hơdoi lơ Tơdrong tơchơ\t mơdro sa lơ\m tơring păng apu\ng ple\nh te\h, rim tơdrong găn ga găh thue# je\i to\k bo\k đe\i hu\t kiơ\ trong tơle\ch jang. Kơ yuơ lơ lo\h, tơdrong mă kăl hlo\h ‘no\h rim an^h mơdro sa tơmam drăm tơ\ te\h đak đe kơ te\h đak bơ\n kăl tơle\ch tơdrong tơchơ\t “ Tơdrong ‘lơ\ng ‘no\h măih” jing trong jang kăl hlo\h vă ke\ pơ je\i lơ\m te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe păng hu\t hloi tơdrong tơmam drăm ư\h rơgo\h ‘lơ\ng nhen hre\i au.

                                                Bơngai ch^h: Nguyễn Hằng – Trung tâm tin

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t