VOV4.Bahnar - Hơ io\h hơ la kơ 5 sơ năm ‘no\h j^ bơ ngai [ônh kơ đei dôm tơ drong j^ yua đơ\ng virus, pơ rang pơm ăn, mă loi ‘no\h j^ mư\h ‘năr to\ tơ pl^h, yua kơ tơ\ sơ năm âu, jơ hngơ\m pran đơ\ng đe hơ io\h oei ư\h kơ jăng. Tơ\ hơ la âu, tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Thúy Minh, kơ dră vei lăng khoa hơ met j^ găh hơ io\h, hnam pơ gang de#h char Dak Lak gô tơ roi thim găh tơ drong j^ pơ rang trong dui jơ hngơ\m tơ\ hơ io\h păng 1,2 tơ drong kăl kơ băt lơ\m trong tang găn.    

- Kơ ku\h kơ ^h [ak si Trần Thị Thúy Minh. Ap^nh bơ nê kơ ^h hlôi vang tơ\l nơ\r ap^nh đơ\ng nhôn. {ak si ăi ^h hăm gơ\h tơ roi tơ băt tơ drong tơm hơ yơ pơm ăn tơ drong j^ trong dui jơ hngơ\m âu ư\h?

- Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh: J^ âu đei lơ tơ drong tơm pơm ăn pha ra băl. Lơ\m no\h, tơ drong tơm găh lơ ‘no\h j^ [ơm vi rus, pơ rang, 1,2 tơ drong tơm nai ‘no\h [ơm kí sinh trùng dăh mă pơ mâu. Đ^ đăng bơ ngai j^ pơ rang trong dui jơ hngơ\m yua đơ\ng [ơm vi rus, pơởang păng dôm pơ rang âu đoa pơm ăn j^ lơ\m khei ‘năr nhen ‘năr to\ tơ pl^h ư\h kơ ê, [ơ\t tơ pl^h pơ yan, khei ‘năr hngôm hơ yu\h cham char lơ. Đei 3 tơ drong tơm [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h kơ so# bơ ngai j^ đei tơ drong j^ âu, mă 1 ‘no\h j^ jơ hngơ\m pran đơ\ng hơ io\h, mă 2 ‘no\h tơ drong tơ po\h lơ\m tơ pôl păng mă 3 ‘no\h j^ tơ pl^h khei ‘năr chek lar đơ\ng vi rus, pơ rang.  

-  J^ âu krê hơ mơt thoi yơ hă [ak si?

- Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh: Kiơ\ kơ an^h jang pơ gang apu\ng ple\nh te\h ‘no\h j^ trong dui jơ hngơ\m ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm tơ drong tơm hơ drol hlo\h pơm ăn lôch răm tơ\ hơ io\h đơ\ng 2 khei tru\h 5 sơ năm, mă loi ‘no\h j^ tơ\ dôm te\h đak to\k bo\k pơ dro\ng nhen te\h đak bơ\n. J^ âu đei de#h dar pha ra băl. Tơ drong chă [o#h j^ tơ tom vă băt kơ met ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm tơ drong g^t kăl pơm tơ jur kơ so# lôch răm yua đơ\ng tơ drong j^ âu pơm ăn. Kơ l^h thoi no\h, mă mônh ‘no\h j^ rim đe me\ [a\ athei ‘ne\ kơ le# hơ io\h đei j^ âu. Mă 2 ‘no\h tơ dăh jâu hơ io\h đei j^ ‘no\h kăl kơ ba năm tơ\ hnam pơ gang hloi vă băt păng hơ met tơ tom.

- {ak si ăi! J^ trong dui jơ hngơ\m đa đei dôm tơ drong j^ [o#h hơ dăh liơ?

- Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh: J^ trong dui jơ hngơ\m đei 2 tơ drong j^ tơm ‘no\h gru\p đei [o#h j^ đơ\ng j^ păng gru\p j^ đơ\ng trong dui jơ hngơ\m. Tơ\ gru\p j^ đơ\ng j^, hơ io\h đei [o#h yu\h, hơ ku\ng kro, hơ pie\t ‘me#, tơ dăh hơ len lăng pham ‘no\h pham to\k lơ. Tơ\ gru\p rơ ka trong dui jơ hngơ\m, hơ io\h đoa hie\n, kơ se\h, hơ nơ\k, dui jơ hngơ\m mơ kre\h, dui jơ hngơ\m lap dăh mă dui jơ hngơ\ưm mơ mat. ‘No\h j^ dôm tơ drong j^ vă kơ đe me\ [a\ gơ\h chă [o#h hơ io\h j^ dôm tơ drong j^ găh trong dui jơ hngơ\m.

Ư|h kơ s^ đ^ đăng rim bơ ngai j^ trong dui jơ hngơ\m adoi athei [^ch tơ\ hnam pơ gang ngăl o#h, mă vă je# 80-90% ‘nu bơ ngai gơ\h hơ met bro\k tơ\ hnam. Lăp đei 1 kơ so# to\ se\t bơ ngai j^ de#h athei hơ met [^ch kơ tă tơ\ hnam pơ gang nhen hơ io\h đei j^ tơ so\h, phế quản, dăh mă dôm bơ ngai ư\h kơ yua pơ gang huch. Đ^ đăng dôm bơ ngai to\k bo\k hơ met tơ\ khoa ‘no\h adoi ư\h kơ đei lăp hăm pơ gang huch păng kăl kơ đei hơ len lăng lơ\m hnam pơ gang.  

- Đe me\ [a\ athei tang găn tơ drong j^ ăn kơ kon kơ d^h hăm trong hơ yơ hă [ak si?  

- Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh: Bơ\n đei 2 tơ drong kăl kơ băt tru\h. Mă mônh ‘no\h pơm liơ vă tang găn hơ io\h đei j^ tơ drong j^ âu. Mă 2 ‘no\h j^ mư\h hơ io\h đei tơ drong j^ âu ‘no\h bơ\n athei pơm kiơ?

Vă tang găn tơ drong hơ io\h đei j^ trong dui jơ hngơ\m, mă mônh, đe me\  đe [a\ kăl pơm đei tơ drong pran ‘lơ\ng ăn kơ hơ io\h, mă blu\ng ‘no\h hơ io\h kăl kơ đei 1 trong so\ng sa ‘lơ\ng vă kơ đei jơ hngơ\m pran tơ jră plơ\ j^ jăn atu\m. Mă 2 ‘no\h [et tôm rim kơ loăi pơ gang vaccine kiơ\ năr [et bơ\ng. Me\ [a\ gơ\h pơ ma dơ nu\h tơ\ rim hnam pơ gang xăh, hnam pơ gang tang găn j^ jăn vă đei tơ roi năr [et bơ\ng. 1 trong dơ\ng vă hơ io\h hoei kơ đei tơ drong j^ âu ‘no\h ‘ne\ kơ gan le# hơ io\h tơ je# hăm an^h tơ po\h j^. ‘Ne\ kơ ngôi tơ je# hăm bơ ngai j^ [o#h kơ se\h, hơ nơ\k, yu\h. Mư\h bơ ngai lơ\m u\nh hnam, bơ ngai vei lăng hơ io\h đei j^ găh trong dui jơ hngơ\m ‘no\h mư\h ngôi tơ je# hăm hơ io\h kăl kơ ôp ti hăm sơ [o\ng, gom mu\h măt.

Đei dôm tơ drong đei [o#h j^ athei đe [a\ đe me\ kăl kơ năm ba hơ io\h năm tơ\ rim hnam pơ gang hloi ‘no\h j^: mă mônh, hơ io\h, hơ io\h yu\h hơ nơ\ng, ư\h kơ dă [iơ\, hơ io\h lap. Mă 2 hơ io\h tep ư\h kơ băt kiơ, râu ư\h kơ hơ dơ\r. Mă 3, hơ io\h gơ\, ư\h kơ mo\m, ư\h kơ gơ\h huch nhă. Hơ dai hăm ‘no\h, oei 1,2 tơ drong đei [o#h nai nhen hơ io\h dui jơ hngơ\m mơ mat, dui jơ hngơ\m hre\nh, dui jơ hngơ\m kơ tơ\h chhơ chho\m ‘no\h j^ dôm tơ drong tơ [o#h j^ kăl kơ đei kâp kư\u tơ tom, athei đe [a\ đe me\ kăl kơ ba hơ io\h năm tơ\ hnam pơ gang hloi.

- Bơ nê kơ ^h [ak si găh dôm tơ drong tơ roi ‘no\h hei hơ!

Thuem tơ blơ\