VOV4.Bahnar - Tam mă biơ\h đei tơ drong tơ mam sa ư\h kơ rơ go\h, tơ mam sa pơ nhu\l ‘no\h jing tơ to\, đei lơ bơ ngai bơ ngơ\t tru\h nhen hrei ‘nâu. Tơ hơ năp dôm tơ drong kơ tơ\ng ang nhen ‘nhot rơ kăh pơ gang hơ drông, pơ gang pơm vă kơ jăh t^h hre\nh, ‘nhe\m nhu\ng đei kơ chơ\t pơm se\ch Salbutamol, hơ dang yua pơ gang kháng sinh, ka đak dơ s^ tong phoóc-môn, [um ngô hlâu hăm thạch cao, tơ [a\ng tong kơ chơ\t dreng, su\p pơm vă kơ kok hăm hóa chất…, bơ ngai răt yua to\k bo\k [o#h ư\h kơ sơ đơ\ng [ơ\t tơ drong ar^h sa pơ vang [e\nh yua đơ\ng pơm tơ mam ư\h kơ rơ go\h.

Hơ drol sơ\ u\nh hnam mo\ Trần Thị Phúc, oei tơ\ phường Thành Công (pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, de#h char Daklak đei tơ drong joăt hơ nơ\ng so\ng sa tơ\ an^h te\ch mơ dro tơ mam et sa. Mă lei 1 sơ năm âu ki, [ơ\t kơ tơ\ng tơ roi rim an^h jang kơ pal chă [o#h lơ ‘măng chơ tơ mam sa ư\h kơ rơ go\h te\ch ăn rim an^h te\ch mơ dro tơ mam et sa, ‘no\h u\nh hnam mo\ hlôi tơ pl^h tơ drong joăt, hui pă năm sa tơ\ ‘ngoăih an^h te\ch mơ dro tơ mam so\ng sa bơ\ih. Mo\ Phúc tơ tăm: “Dang ei ư\h kơ băt sa tơ mam kiơ vă vei lăng sơ đơ\ng jơ hngơ\m jăn. Sa tơ mam sa pai ư\h kơ rơ go\h hlôi pơm pơ răm ăn kơ kon bơ ngai bơ\ih, oei luăn lơ\m hơ kâu dôm kơ chơ\t pơ nhu\l ‘no\hhơ nat kơ băt le# hơ drol tơ drong răm”. Vang atu\m tơ che\ng ‘no\h, mo\ Lê Thị Vân, oei tơ\ phường Ea Tam, pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, ku\m bơ\l hăl: “Khei ‘năr âu ki, rim ‘nu bơ ngai krao hơ vơn ‘ne\ kơ yua tơ mam Trung Quốc yua kơ đei pơ nhu\l, mă lei dang ei ‘no\h pơ đ^ tơ mam drăm, tơ mam sa lơ\m te\h đak ku\m đei kơ chơ\t kơ\m liơ mă kon pơ lei ư\h kơ bơ ngơ\t”.

Bơ ngai răt yua tơ tăm tơ\ hơ năp tơ drong tơ mam sa ư\h kơ rơ go\h ‘no\h j^ [lep tơ pă, yua kơ d^h kơ kâu 1,2 ‘nu bơ ngai pơm tơ le\ch ku\m vei kơ jăp tơ drong joăt “ ‘nhu\ng pơm 2 hơ drong, ‘nhot 2 kơ nong”, vă khan vei rong pơ tăm pha vă  yua ăn kơ u\nh hnam, oei pơm tơ le\ch tơ mam te\ch ăn an^h te\ch mơ dro ‘no\h yua kơ chơ\t kơ\m. ‘Nâu j^ nơ\r pơ ma dơ nu\h đơ\ng 1 ‘nu bơ ngai pơ tăm ‘nhot tơ\ Daklak [ơ\t vei lăng puăl: “ Âu ‘nâu, pơ gang hơ drông athei yua lơ kơ loăi thoi âu ‘nâu ‘no\h mă gơ\h. Puăl âu mă sa ‘no\h j^ hloi. ‘Nhot hnam nhôn sa ‘no\h ^nh pơ tăm lơ\m mir ‘no\h”.  

Mă đơ\ng sơ kơ\t hơ dăh lăp to\ se\t bơ ngai pơm tơ le\ch păng bơ ngai mơ dro yua kơ hăm kơ lơi mă tơ gu\m ăn tơ mam sa ư\h kơ rơ go\h, mă lei rim an^h jang kơ pal ku\m măh akhan, dôm ‘măng tơ drong chă [o#h tơ mam drăm, tơ mam sa ư\h kơ rơ go\h khei ‘năr âu ki ‘nao lăp jing tơ drong đei [o#h hơ dăh tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng lơ\m tơ mam sa hrei ‘nâu.

Lơ\m khei bơ\ jang vei lăng rơ go\h ‘lơ\ng tơ mam sa ( đơ\ng 15-4 tru\h 15-5 âu ki), Daklak hlôi dăr hơ len 33 an^h pơm tơ le\ch te\ch mơ dro tơ mam sa păng đak nhă tăh lơ\m get chai, ‘no\h đei [o#h tru\h 20 an^h pơm glăi,sek phak jên hăm ako\p đ^ đăng kơ so# jên hlo\h 50 triệu hlak jên. Kăl kơ la\ng tru\h ‘no\h j^ An^h pơm tơ le\ch đak nhă tăh lơ\m get chai River tơ\ apu\ng Cư Kuin, kơ mâu đak nhă dăr hơ len chă [o#h đei pơ rang Coliform păng Ecoli (j^ dôm kơ loăi pơm ăn j^ klak chro\h); tơ\ 1,2 an^h hơ dre\ng ot che\h phe, an^h pơm tơ le\ch giò chả, u\nh hnam pơm tơ đăh tơ\h tơ\ dôm apu\ng Lak, Cư M’gar, Mdrak, Krông Năng, Krông Pach, hlôi chă [o#h yua kơ chơ\t pơm ư\h kơ ba\t hơ dăh đơ\ng yơ pơm tơ le\ch….

Yă Nguyễn Thị Xuân Thuỷ, Pho\ kơ dră An^h jang vei lăng găh jang pơ gang, pho\ kơ dră khu\l che\p kơ\l pơ gơ\r An^h pơ gơ\r jang vei lăng rơ go\h ‘lơ\ng tơ mam sa de#h char Daklak, tơ roi tơ băt, tơ drong jang vei lăng tơ mam drăm, tơ mam sa đei [ơm tru\h lơ an^h joăt jang nhen pơ gang, mơ dro sa, cho\h jang sa, ko\ng an… Ku\m hăm lơ tơ ring lơ\m te\h đak, khei ‘năr âu ki, rim an^h jang kơ pal de#h char Daklak hlôi ư\h kơ đei pơ dơ\h hơ to\k pran rim tơ drong jang vă vei lăng rơ go\h tơ mam sa lơ\m tơ ring: “ Sơ năm 2015 păng blu\ng sơ năm 2016 ‘no\h rim an^h jang kơ pal kơ de#h char ku\m hlôi chă [o#h lơ ‘măng pơm glăi găh vei lăng sơ go\h ‘lơ\ng tơ mam sa, pơ t^h gia nhen tơ drong yua hoá chất vă pơm đum hre\nh plei ‘long, dăh mă tơ drong pơm tơ le\ch che\h phe ‘me# ‘mach, tơ drong chơ ‘nhe\m xem tơ rong hư đơ\ng rim tơ ring năm te\ch tơ\ Daklak. Dôm tơ drong ‘nâu đei akhan ‘no\h tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng, yua kơ 1,2 ‘nu bơ ngai oei dru\h kiơ\ đei io\k yua, pơm tơ le\ch dôm tơ mam ư\h kơ rơ go\h vă sa lơi lơ. Vă jang ‘lơ\ng tơ drong jang âu, ‘no\h nhôn tơ le\ch jang đei jơ nei tơ drong asong hla ar sơ kơ\t tôm tơ drong ‘lơ\ng vei la\ng sơ go\h tơ mam sa hăm rim an^h pơm tơ le\ch ku\m nhen bơ ngai kơ tă te\ch mơ dro pai tơ mam sa. Păng jang hơ da\h hăm rim an^h jang kơ pal hơ to\k loi dơ\ng tơ drong jang dăr hơ len găh vei lăng rơ go\h tơ mam sa, ăn rim khu\l dăr hơ len lơ an^h jang lơ\m rim ‘măng bơ\ jang kăl nhen Tết trung thu, Tết nguyên đán, Khei bơ\ jang yua kơ vei lăng rơ go\h ‘lơ\ng tơ mam sa. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, pơ gơ\r rim ‘măng dăr hơ len rim khei, dăh mă dăr hơ len ư\h kơ ê kiơ\ tơ drong athei đơ\ng an^h jang trung ương păng đơ\ng an^h jang vei lăng kon pơ lei de#h char.

Thuem tơ blơ\