VOV4.Bahnar - Bơngai Mơ Nâm (Xơ Đăng) tơ\ pơlei Kon Du, xăh Măng Cành, apu\ng Kon Plông, dêh char Kon Tum chrăh mul meo ưh adro# tơguăt hăm dôm tơdrong ako\m et xa mă oei jing trong vă bơngai oei erih [lo\k hơdơ\r kơ dôm um ai tơguăt hăm bơngai hlôi hiong lơ\m pơlei. Dôm mul meo nhen tơlei pơdjoi, ako\m đon bơnôh đơ\ng kon xâu hăm yă [ok dơnơm, tơgu\m đe ye\t vei răk tơ[ăk mong tơdrong erih pơm jang juăt jue kơ hơdrung hơdre\ch po. Dang ei, tơ\ pơlei Kon Du, ưh adro# dro\ nglo mă minh [ar bơngai drăkăn duh băt chrăh mul meo.

{ok A Gông (bơngai Mơ Nâm – minh hơdrung bơngai tơklăh kơ hơdrung Xơdang) tơ\ pơlei Kon Du, xăh Măng Cành, apu\ng Kon Plông, dêh char Kon Tum jing nge# nhơ\n ưu tu\ găh chrăh mul meo. Đơ\ng oei ‘la#p, nge# nhơ\n A Gông hlôi lăp hăm tơdrong chrăh mul meo, [ok hăt hot oei lăng. Kơlih đon lăp noh [ok pơ ‘nam chă ho\k hơlen, pơhrăm đang kơ noh jing bơngai chrăh mul meo gơh rơgei [ơ\t lăp ‘nao 20 xơnăm. Che\p vei đei tơdrong kloh kle\ch kơdih po, [ok hăt hot vang ako\m lơ\m dôm tơdrong joh ayo\, pơlong chrăh mul meo lơ\m dêh char. Atu\m hăm noh, [ok oei hăt hot pơtho tơdrong chrăh mul meo ăn đe tơdăm, kon hơ ioh lơ\m pơlei.

          Nge# nhơ\n A Gông ăn tơbăt: “Vă jing bơngai gơh chrăh mul meo rơgei, ‘nguaih kơ tơdrong kloh kle\ch găh joh ayo\, kơ\l ‘ngok rơgei, tơpang ti hơbe\ch noh oei kăl đei đon tơnăp, pơ ‘nam, kơlih rim tơdrong lăp, koh kăl hăm xung, tơgăk dăh mă kuer hăm hơja#m păng athei hơlen mă tơnăp găh tơdronghơto\. Chrăh glăi minh ‘măng noh pơrăm truh tơdrong pơkăp um ai mul mao hlôi đei pơkăp adrol kơ noh”

          Tơchă đei bơngai kloh kle\ch găh chrăh um mul mao noh tơnap bơih, hơlêm pơlung đe xư chă ho\k hơlen noh roi tơnap hloh dơ\ng. Mă lei hăm tơdrong kơ ‘nôh đơ\ng nge# nhơ\n A Gông atu\m hăm lơ bơngai ‘lo\ xơnăm nai lơ\m pơlei, dang ei tơ\ pơlei Kon Du đei lơ tơdăm băt chrăh mul meo, nhen A Rể, A Naia, A Niêm, A Ia. Mă kăl, tơ\ pơlei Kon Du oei đei minh [ar ‘nu drăkăn adoi gơhc hrăh mul meo mơ\n.

          Kiơ\ tơroi đơ\ng nge# nhơ\n A Gông, ưh nhen dôm hơdrung bơngai nai, chrăh mul meo tơguăt hăm khôi bơ\ pơxat, bơngai Mơ Nâm tơ\ pơlei Kon Du chrăh mul meo vă tơ[lo\k kơ ‘nho\ng oh, bơngai ‘lo\ xơnăm lơ\m pơlei hlôi hiong. Um ru\p mul meo đei chrăh tơguăt hăm tơdrong erih rim kơ năr, pho\ noh um me\ [ă năm jang mir, um dro\nglo tôi xăng tơgăk năm tơ\ bri, um [ok kră pơdreh ch^ng chêng, [ok kră che\p đao, yă kră peh [a, um yă kră pu\ đak ‘nâu nai hia...

          Xơ\ ki, ăh truh khei ako\m et xa kơ pơlei pơla nhen et xoi tơbeh kơ hơdrong kơpô, kon pơlei tơ\ Kon Du gô che\p um mul meo lơ\m ti đang kơ noh hơxuang tăp dăr hnam rôm dăh mă tơ\ cham kiơ\ tơdra ch^ng chêng ăh kơmăng. Truh pơgê hrôih đơ\ng ro\ng, adrol kơ năm jang mir, kon pơlei le\ch găh ro\ng hnam, to\t um mul meo ăh hơdrong kơpô, jơmu\l rei pơhlom 20 - 30 găr [a tăp dăr mul meo vă yă [ok dơnơm pring vei tơgu\m ăn unh hnam minh pơyan jang xa đei yua lơ.

          Dang ei, ăh tơpôl hơto\k tơ iung, ‘nguaih kơ yua xung vă kăl păh tơm ‘long, tơgăk vă chrăh um păng xăng vă char pơro\ um, kon pơlei tơ\ Kon Du oei yua khul tơmam chrăh mul meo kơ bơngai chrăh um tơmo vă kơ [ônh hiôk lơ\m tơdrong char pơro\ um ie\ ăh anih tơnap nhen [o\, muh măt, hơnglâu jơ\ng ti, pơdok um hơbăn ao hru\k ‘nâu nai hia...

‘Nguaih kơ dôm mul meo ie\ vă che\p lơ\m ti, kon pơlei Kon Du oei chrăh dôm mul meo tih truh 40cm, kơjung 1,5m, vă ako\m pơdăh atu\m hăm bôl boăl hơdrung bơngai nai. Tơmam chrăh mul meo noh tơ\r kơch^k, ‘long tang, ‘long yôih, kơlih âu jing dôm tơm ‘long ưh đei rơđăng mă kơmot ưh đei xa.

          Nge# nhơ\n A Gông ăn tơbăt: “Rim ‘măng ako\m chrăh um mul meo hăm dôm hơdrung bơngai nai, nhôn đei ako\m [ôh um ai joh ayo\ ‘lơ\ng ro\ găh chrăh um mul meo kơ bơngai Mơ Nâm, tơbang tơdrong hlôh vao, kloh kle\ch kơdih po păng đei ho\k hơlen, ako\m tơdrong hlôh vao kiơ\ đơ\ng kih thuơ\t chrăh um mul meo kơ dôm hơdrung bơngai nai. Nhen ‘măng ako\m chrăh um mul meo hăm hơdrung bơngai Jarai tơ\ dêh char Gia Lai, hlôi ho\k đei trong io\k yua dôm tơm ‘long tơ\r hlôi bu\k, hlôi răm vă chrăh pơjing mul meo mă tro\ [lep hăm um ai kơ ‘long tơ\r mă noh”,

          Hăm dôm bơngai chrăh um mul meo tơ\ pơlei Kon Du, pơhngol oei lơ\m rim um mul meo tơ[ôh um ai hơkâu jăn păng muh măt. Muh măt, xo\k măt, [o\, đon, xơkung [ơ\r, tôm noh athei nhen bơngai oei erih. Hơkâu đe ye\t thoi yơ, ăh erih jang xa thoi yơ noh đe chrăh um duh athei yua tơdrong hơdơ\r kơ po vă chrăh mă tro\ [lep hăm um pơtih mul meo.

          Nge# nhơ\n A Gông duh thoi ăi, dôm um ai, tơdrong [lo\k băt hăm ‘nho\ng oh, bơngai ‘lo\ xơnăm lơ\m pơlei hlôi hiong, [ok hơnơ\ng băt hơdăh păng chih răk lơ\m đon. Vă ăh jơ rơvơn, [ok tơ oei ăh hang lơng hnam kơ unh hnam, chrăh lơ um mul meo hăm tơ\r vă [lo\k tơbăt, pơtruh đon bơnôh hăm dôm bơngai hlôi hiong.

Lan chih păng pơre nơ\r