VOV4.Bahnar - Hăm bơngai M’nông tơ\ apu\ng Lăk, dêh char Đăk Lăk, ‘nguaih kơ dôm tơmam yua kăl nhen ch^ng chêng, go\ ge, kơđo\ng kơxêng... noh jru\ng duh jing tơdrong kăp g^t lơ\m tơdrong erih rim kơ năr. Brơ\ng đei yua ‘măn tơmam kăp g^t nhen tơmam pơguăng, hu măih, hơbăn ao g^t, tơmam xoi tơbeh păng tơmam pơre tơdra... ‘Nâu jing tơmam yua ưh gơh kơ[ah lơ\m unh hnam duh nhen lơ\m tơdrong et xa kơ bơngai Mnông.

Kiơ\ kơ [ok Y’E| Bon Choih tơ\ pơlei Rjai, xăh Nam Ka, apu\ng Lăk, dêh char Dak Lak ăn tơbăt: brơ\ng kơ bơngai M’nông đei đơ\ng đunh xơ\ bơih. Đơ\ng oei ‘la#p, [ok hlôi kiơ\ [ok kiơ\ [ă năm koh phat, io\k tơlei hre ‘nhăk vih j^t tơnanh tanh brơ\ng păng lơ kơloăi jru\ng hmă nai. Păng [ok đei [ă pơtho ăn kih thuơ\t tanh lơ kơloăi jru\ng phara băl, lơ\m noh đei brơ\ng.

Vă tanh đei minh pôm brơ\ng, noh hiong đunh năr păng athei bơ\ lơ jăl phara băl. Adrol ki, ‘meh tanh brơ\ng, bơngai M’nông hơnơ\ng năm tơ\ bri, koh tơm phat păng chă koh tơlei hre. Kiơ\ dôm bơngai kloh kle\ch, ‘meh tanh đei minh pôm brơ\ng kơjăp ‘lơ\ng noh athei rơih khei năr năm tơ\ bri mă tro\ [lep, noh tơm phat pơtơm ‘lơ\ng, tơlei hre gơh ‘nhuyn rơmuơn, ưh đei [ơm kơmot xa.

‘Meh tanh đei brơ\ng, adrol hloh noh koh tơm phat đơ\ng 2 truh 3 xơnăm, tơm tơpăt, ako\l kơjung truh 3 hơđa ti. Oei hre noh athei io\k tơm tih kơjung, đang kơ noh j^t mă rơmuơn, ‘nhăk xơ\k hrăng. Brơ\ng athei tanh pơro\ lơ um ai, noh ‘nguaih kơ dôm tơnanh hmă, noh đe athei bơ\ tơnanh găm vă pơro\. ‘Nâu jing um pơro\ kăp g^t [ơ\t tanh brơ\ng. Kră xơ\, vă pơjing kơmâu găm ăn dôm tơnanh, đơ\ng ro\ng kơ păh, đe ‘nhăk pơhang tơnanh phat tơ\ kơpal ‘nhui ‘long hơngo. Kiơ\ tơdrong juăt đơ\ng [ok Y’E| Bon Choih, tôm tơnanh phat ‘măn tanh brơ\ng noh đei j^t hơtăng, chơ\ng le# dih lơ\m lăm noh brơ\ng gơh kơjăp: “ ‘Meh tanh đei brơ\ng ‘lơ\ng noh athei tơchă phat ako\l kơjung 3 hơđa ti. Xơ\ ki oei grăng, inh năm tơ\ bri tơchă tơm phat ako\m kơjung noh pơtơm gơh tanh brơ\ng. Vă brơ\ng gơh guăng ‘lơ\ng, xơ\ inh io\k tơm phat pơhang ăh kơpal ‘nhui unh ‘long hơngo, oei dang ei noh đei đak pik noh inh pik pơn^k găm. Oei hre noh inh duh năm tơchă tơ\ bri io\k tơlei hre kơjing vă păh păng j^t ăn hăp mă rơmuơn”

Vă đei minh pôm brơ\ng guăng ‘lơ\ng păng kơjăp, bơngai M’nông athei đei tơmam kăp g^t hloh pơtêng hăm kơ tanh jop hmă. Noh jing minh pôm xăng j^t ie\, kơjung dang 15cm, han ‘nhueng đei bơ\ đơ\ng 1 hlak thep d^l v^l, ăh kơ\l noh ‘nhueng vă kuer. Atu\m hăm noh minh hla phat j^t hơtăng tih dang 1,5cm, kơjung pơhlom 20 cm vă dui tơlei hre tanh gơh tơkle\p dih băl.  

Tơdrong kăp g^t lơ\m tơdrong tanh brơ\ng kơ bơngai M’nông noh đe tanh tơ ‘nglăp hăp adrol kơ tanh brơ\ng. Anih âu mă kăl noh tanh hăm tơlei hre, đei j^t hơtăng rơmươn. {ok Y’E| Bon Choih ăn tơbăt, tơdrong tanh tơ ‘nglăp brơ\ng noh jing tơnap hloh. Đơ\ng ro\ng kơ tanh tơ ‘nglăp đang noh pơtơm tanh brơ\ng: “Adrol hloh noh inh tanh tơ ‘nglăp brơ\ng đang kơ noh pơtơm tanh brơ\ng, tanh duh [ônh đe\ch, mă kăl noh tơ ‘nglăp hăp tanh tơnap hloh. Tanh tong ane# adrol noh ba athei pơkă hơto\ hăm brơ\ng hơkâu. Pơkă đang hơto\ noh ba tanh găh vơ\l brơ\ng. Đơ\ng ro\ng kơ noh tanh [ar păh tơlei pu\ brơ\ng”.

Brơ\ng jing tơmam yua ưh gơh kơ[ah lơ\m tơdrong et xa kơ bơngai M’nông. Rim ‘măng pơgơ\r et xoi kơ yang hri, et xoi jur choh jang, et hơku\m pơlei pơla, đe hơnơ\ng yua brơ\ng vă ‘măn tơmam xoi tơbeh nhen: ‘nhe\m nhu\ng ier, xik tơm, por, lơ tơmam drăm rei pơtăm đei vă xoi plang ăn kơ yang hơpang.

Brơ\ng jing tơmam ‘măn pơro\, tơ[ôh đei tơdrong rơgei kơ bơngai dro\nglo M’nông. Xơ\ ki, adrol kơ oei hơkăn, pơjing unh om, đe tơdăm athei pơhrăm tanh brơ\ng vă tơbang tơdrong pơ ‘nam, rơgei kơ ‘nôh kơ bơngai dro\nglo. Yuơ noh, xơ\ ki, lơ\m unh hnam bơngai M’nông hơnơ\ng đei brơ\ng vă ‘măn tơmam g^t lơ\m hnam. Ăh tơdrong erih hơto\k tơ iung, brơ\ng pă đei yua lơ, mă lei duh đei lơ bơngai lăp, yuơ noh jing tơmam drăm juăt jue kơ bơngai M’Nông. {ok Y’E| Bon Choih ăn tơbăt, [ok kơchăng pơtho ăn kon xâu băt tanh brơ\ng kră xơ\ kơ bơngai M’Nông: “Dang ei mưh bơngai yơ ‘meh ho\k tanh brơ\ng, inh pơtho đơ\ng anih ie\ ioch noh tơ ‘nglăp hăp ‘mơ\i. Inh pơtho noh tenh kơ băt, yuơ hăp adoi [ônh mơ\n. Mưh kon xâu ‘meh ho\k kiơ\ tơdrong jang kră xơ\ noh inh xo# hơ\k dêh gơh đei pơtho răk tơdrong jang xo kơ kon pơlei. Lơ\m pơlei unh pơtho đe kon xâu, inh duh băt tanh jop kơ bơngai Mnông, lơ brơ\ng krôh inh axong pơđ^ ăn ko xâu. Bu bu adoi bơnê kơ [ok kră yă kiơ duh băt chă tanh kơđum kơđo\ng jo\ng jak, hơja#m âu to hia băt tôm ngăl”.

Dang ei, tơdrong erih hơto\k tơ iung, bơngai M’nông đei lơ tơmam răk vei ‘lơ\ng hloh, mă lei lơ\m dôm tơdrong et xa juăt jue, brơ\ng ‘măn tơmam xoi plang kơ yang hơpang jing kăp g^t. Tơdrong jang mă [ok Y’E| Bon Choih tơ\ pơlei Rjai, xăh Nam Ka, apu\ng Lăk, dêh char Dak Lak ăn [ôh dôm kơjă juăt jue kơ bơngai M’nông duh oei đei tơg^t păng răk vei.  

Lan chih păng rapor