VOV4.Bahnar - Ung thư to\h ‘no\h 1 lơ\m dôm tơ drong j^ krê hơ mơt, đa tơ [ơ\p hlo\h tơ\ dro\ kăn. Kiơ\ kơ An^h jang pơ gang apu\ng ple\nh te\h (WHO), tơ\ Việt Nam, ung thư to\h ‘no\h tơ drong j^ đei kơ so# bơ ngai j^ lơ hlo\h lơ\m dôm kơ loăi j^ ung thư tơ\ dro\ kăn păng kơ so# bơ ngai lôch dơ\ng mă pêng. Mă đơ\ng đei [o#h lơ ră mă lei dang ei lơ dro\ kăn oei tam mă đei hlo#h vao găh tơ drong j^ âu, hơ nhăk tru\h tơ drong đei hơ len lăng băt klui, io\k yua hơ met ư\h kơ lơ. Kiơ\ kơ rim [ak si joăt jang, dang ei tơ drong chă [o#h j^ ung thư to\h ư\h kơ mơ mat tat, lơ\m no\h siêu âm to\h ‘no\h j^ trong [ônh [o\, sơ đơ\ng, jên to\ se\t păng băt rơ dăh tôch kơ de#h. 

Mo\ Triệu Thị Thanh (45 sơ năm) oei tơ\ xăh Ea M’Nang, apu\ng Cư M’gar, de#h char Dak lak đei j^ ung thư to\h păng hlôi măh răih kăt hu\t 1 păh to\h đunh kơ âu hlo\h 7 khei. Hơ drol ‘no\h, [ơ\t [o#h to\h păh ‘ngieo đei [o#h pơ ‘nge\h, j^, pel [o#h đei pơ plei hơ răng mă lei tơ pl^h kơ năm khăm, mo\ Thanh ‘no\h chă pik kơ d^h pơ gang [ơ\t an^h pơ ‘nge\h kiơ\ nơ\r tơ roi đơ\ng 1,2 ‘nu bơ ngai. Tơ drong răm ‘no\h j^ ư\h kơ đei dă [iơ\ mă roi ‘năr roi pơ ‘nge\h j^. Sư năm tơ\ hnam pơ gang ung bướu pơ lei tơm Hồ Chí Minh [ơ\t ung thư đ^ tơ\ jăl 2. Đơ\ng ro\ng 7 khei răih hơ met, sư năm tơ\ hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên khăm dơ\ng ‘no\h rơ ka răih so ‘no\h đei [o#h 1 pôm pơ plei nai dơ\ng. Mo\ Triệu Thị Thanh tơ roi: Pel to\h [o#h đei hơ răng hơ răng nhen kơ tăp ie\r, ‘no\h hơ răng păng j^. ‘No\h ^nh năm io\k pơ gang pik, mă lei pik ‘no\h đơ đik [e\nh hơ kâu ‘no\h ư\h kơ klăih, ‘no\h ^nh ư\h pă pik bơ\ih kơ na năm tơ\ Sài gòn khăm. Khăm ‘no\h đe athei đei pơ plei kơ ne#, pơ plei kơ ne# ‘no\h athei kăt.

M^nh ‘nu nai ‘no\h yă H’Ăim H’Wy (60 sơ năm) oei tơ\ xăh Buôn Tría, apu\ng Lắk, de#h char Dak lak. Chă [o#h 1 păh to\h đei j^ đ^ đunh mơ\n bơ\ih mă lei yua kơ pơm pơ hơi kơ na sư ư\h kơ bơ ngơ\t, ding [ơ\t to\h đei pơ ‘nge\h [rê, j^ lơ, sư mă năm tơ\ hnam pơ gang vă khăm j^. Yă H’Ăim H’Wy tơ băt: &nh [o#h, thoi âu ‘no\h sư hơ răng de#h, hơ răng sư ư\h kơ j^ kiơ hloi. Đei j^ đunh bơ\ih mă lei ^nh pơm pơ hơi đe\ch, ư\h kơ j^ kơ na ư\h kơ năm khăm.

{ak si chuyên khoa 1 Nguyễn Trường Thi, kơ dră khoa hơ len lăng tơ drong j^, Hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên tơ băt: vă đ^ đăng bơ ngai j^ ung thư to\h năm tơ\ hnam pơ gang hơ met tă kơ tơ\ j^ de#h bơ\ih, vă khan ‘no\h đe sư ư\h kơ băt kơ d^h năm khăm, hơ len lăng j^ hơ nơ\ng mă lăp [ơ\t [o#h hơ kâu đei ư\h kơ hiôk, [ơ\t lăp pơ ‘nge\h j^ tơ\ to\h đunh mă năm khăm. Kơ plăh âu, hmă hmă j^ ung thư đ^ yak tru\h jăl mă 2, mă 3. Bơ ngai j^ athei răih hơ met kăt hu\t to\h dăh mă lăp hơ met vă pơ dui đunh tơ drong ar^h. Dang ei đei lơ trong chă [o#h j^ ung thư to\h nhen chă khăm kơ d^h, ph^n rup, MRI to\h, siêu âm to\h. Lơ\m no\h, siêu âm to\h đei lăng ‘no\h j^ trong ‘lơ\ng hlo\h. {ak si Nguyễn Trường Thi tơ băt: Siêu âm ‘no\h trong [ônh kơ pơm hlo\h păng gơ\h tơ le\ch jang đei tơ\ đ^ đăng rim an^h jang pơ gang păng ku\m jing trong chă [o#h j^ hro#ih hlo\h.  Lơ\m rup siêu âm ‘no\h gơ\h tơ [o#h trong ăn kơ đe [ak si khăm kơ tă păng đe [ak si tơ\ khoa răih j^ băt đei pơ plei âu thoi yơ, hăm mơ\t jơ\p lơ\m hơ kâu dăh ư\h, đơ\ng no\h đei trong hơ met lăp ăn kơ bơ ngai j^.  

Siêu âm to\h ‘no\h ki thuơ\t yua hơ yu\h siêu âm vă hơ len lăng to\h, tơ gu\m chă [o#h đei dôm tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng găh to\h. Ding tru\h khei ‘năr âu, siêu âm to\h oei đei hơ len lăng ‘no\h j^ trong đei yua hlo\h lơ\m tơ drong vei lăng, chă [o#h hro#ih dôm tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng tơ\ to\h, mă loi ‘no\h j^ ung thư to\h yua kơ tơ drong sơ đơ\ng, ư\h kơ j^, ăn băt hơ dăh tơ te\nh, jên to\ se\t mă lei tơ drong băt kơ năl tôch kơ [lep. Chă khăm to\h kơ d^h ku\m jing trong jang đei lơ bơ ngai pơm kiơ\ mă lei kiơ\ kơ [ak si joăt jang, trong âu oei đei tơ drong pơm pơ hơi đơ\ng rim ‘nu bơ ngai kơ na tơ drong [lep ư\h kơ lơ, yua thoi no\h, siêu âm to\h oei jing trong đei đe [ak si pơ tho tơ tă kơ mo\ o\h tơ mơ\t yua.  

Ku\m kiơ\ kơ [ak si Thi, ‘ngoăih kơ dôm tơ drong hơ iă ‘nao tơ roi ‘no\h  siêu âm to\h oei jing trong hơ len lăng băt [ônh [o\, kơ tă hloi tơ\ hnam pơ gang xăh ku\m gơ\h pơm kiơ\, tơ drong ‘nâu ke\ tơ gu\m hơ to\k kơ so# băt hro#ih bơ ngai j^ ung thư to\h lơ\m tơ pôl, mă loi ‘no\h tơ\ dôm tơ ring hơ tăih hơ to\, tơ ring đei bơ ngai dro\ kăn oei ư\h kơ đei hlo#h vao găh tơ drong j^ âu. {ak si Nguyễn Trường Thi pơ tho tơ tă: Ung thư to\h đei [o#h tơ\ đ^ đăng sơ năm. Dro\ kăn lơ\m sơ năm rơ ne\h, dro\ kăn đơ\ng ro\ng tôch kơ [o#h hơ băn păng đ^ đăng dro\ kăn mư\h đei [o#h pha, hơ mơt ‘no\h athei năm hơ len lăng. Jơ năr hơ len lăng kiơ\ nơ\r tơ tă ‘no\h dang 6 khei 1 sơ năm athei hơ len lăng 1 ‘măng. Mă tơ pă, jên ăn 1 ‘măng siêu âm to\h đei [ao hiêm pơ gang ‘no\h tôch kơ re, lăp dang 39.000 hlak jên ro\ lăng ‘no\h te\h đak kla ăn bơ\ih dăh mă siêu âm tơ\ ‘ngoăih ‘no\h lăp dang 80.000 hlak jên ‘no\h bơ\n gơ\h pơm kiơ\ đei ki thuơ\t siêu âm.

Chă [o#h j^ oei hro#ih đei lăng ‘no\h j^ tơ khoă măih lơ\m hơ met ung thư to\h, hăm kơ so# ar^h đơ\ng 5 sơ năm tơ\ kơ pal đei tru\h 90%. Yua thoi no\h, đe [ak si tơ tă kơ dro\ kăn lơ\m sơ năm rơ ne\h (15-44 sơ năm) athei năm khăm, hơ len lăng ung thư to\h hơ nơ\ng, [ônh păng đei yua hlo\h ‘no\h j^ siêu âm to\h, mă loi ‘no\h dôm dro\ kăn kơ pal kơ 30 sơ năm, lơ\m u\nh hnam đei me\ dăh mă me\ o\h đei j^ ung thư to\h. Mư\h đei [o#h pha tơ\ to\h nhen j^ to\h hơ nơ\ng, to\h t^h ư\h kơ ê, le\ch pơ plei tơ\ to\h, kơ nol tơ\ po\k ak, tơ pl^h hơ kar jum dăr hơ to\ng to\h ‘no\h athei năm khăm tơ\ rim hnam pơ gang vă đei hơ len lăng păng hơ met tơ tom.

Thu Huế - Đình Thi: Ch^h

Thuem: Tơ blơ\