VOV4.Bahnar - ‘Nguaih kơ khul ching chêng dro\kăn kơ hơdrung Êđê Bih, hăm bơngai Êđê adrol xơ\ adro# drănglo đe\ch gơh tôh ching chêng. Mă lei hăm tơdrong hơto\k tơ iung rơgei kơ tơpôl, dang ei tơ\ lơ tơring kơ dêh char Đak Lăk, tơdrong pơhrăm ching chêng oei đei pơhrăm hăm đe dro\kăn. ‘Nâu jing tơdrong adrin kơ ‘nôh vă pơdjoi păng vei răk joh ayo\ ching chêng hăm tơdrong oei [ôh hiơt hiong nhen hrei âu. 

Pha hăm lơ hơdrung Êđê nai, hơdrung Êđê bih tơ\ pơlei Trấp, th^ tra#n Buôn Trấp, apu\ng Krông Ana, dêh char Đak Lăk đơ\ng lơ xơnăm kơ âu hlôi minh khul dro\kăn tôn ching chêng, chă tôn ching chêng lơ\m lêh ako\m, tơdrong et xa. Hơmru\k ch^ng Jhô kơ khul âu đei 6 to\ ch^ng păng minh pôm hơgơ\r. Ching chêng đei axong jing 3 đôi, hơgơ\r noh đei xơnogn vei tơdra ăn tôm hơmru\k ching chêng. Ăh tôn tơdra, rim nge# nhơ\n hơtu\n yak kiơ\ trong d^l v^l đơ\ng găh ‘ma truh găh ‘ngeo kiơ\ hơlơ\k kơ khei năr, dang vă akhan, vih hơlơ\k hăm tơm a hla chă. Yă H’Riu H’Mok, kơdră khul tôn ch^ng Jhô pơlei Trấp ăn tơbăt, lơ\m lơ xơnăm kơ âu, khul tôn ching chêng Jhô pơlei Trấp hlôi đei hơvơn năm pơdăh tơ\ lơ tơdrong ako\m lơ\m păng ‘nguaih kơ teh đak. Mă lei dang ei lơ bơngai lơ\m khul xơnăm hlôi ‘lo\, hơnơ\ng kơ j^ jăn dơ\ng noh tơdrong năm pơdăh pă đei oei lơ nhen adrol ki bơih. Pơtăl kơ noh, vă vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ juăt jue kơ hơdrung hơdre\ch hăm tơdrong rơi năr roi hiơt hiong, rim bơngai lơ\m khul hlôi pơhrăm tôn ch^ng Jhô ăn lơ kon xâu dro\kăn lơ\m pơlei vă ako\m khul tôn ching chêng pơdjoi kơ po: Ba athei adrin pơtho ăn đe mơlôh, vă đe xư duh gơh tôn chêng kloh kle\ch ning mônh kơnh ăh nhôn kră bơih noh pă ke\ năm pơdơh tơ\ âu tơ\ nai bơih noh đei đe xư pơtăl kơ nhôn, yuơ noh nhôn adrin pơhrăm dăp đon dăp bơnôh hăm tơdrong hlôh vao po, kơlih âu jing tơdra ching chêng hlôi đei pơdjoi đơ\ng chăl duch nă yă yăng kơdih po.

Pơmai H’Diệu Niê, lơ\m khul ch^ng Jhô Buôn Trấp tơroi, hăm bơngai Êđê Bih tơ\ âu, tơdrong pơhrăm tôn ching chêng hăm dro\kăn ưh đei ka#m kang mă oei đei hơlêm hơvơn dơ\ng. Yuơ noh, lơ\m lơ xơnăm kơ âu, lơ pơmai oh lơ\m pơlei hlôi đei duch nă yă yăng pơhrăm tôn ch^ng Jhô. Vă gơh tôn kloh kle\ch lơ [ai chêng, kăl hloh noh đei tơpang ti hơbe\ch păng băt găh tơdra tơnăp. Mă lei tơdrong kăp g^t noh athei đei đon lăp tơpă păng xơ\n: Đei đe mih ma, đe me\ pơtho ăn, noh inh adrin pơhrăm kho\m mă gơh. Kơlih nhen đe duch nă yă yăng adrol xơ\ duh đei năm tơ\ âu tơ\ to vă pơdăh tôn ching chêng, noh dang ei nhôn duh ‘meh pơtoi dôm tơdrong juăt jue noh păng athei pơhrăm vă kơ băt mă gơh pơtho ăn kon hơ ioh đơ\ng ro\ng, đe oh chă pơtoi vei răk joh ayo\ juăt jue kon kông po. 

Hăm bơngai Êđê adrol ki, adro# đei hơdrung Êđê Bih noh đe\ch axong dro\kăn tôn ching chêng, oei dôm hơdrung Êđê nai, tơdrong tôn ching chêng noh adro# hăm drănglo đe\ch. Mă lei dang ei, hăm tơdrong hơto\k tơ iung kơ tơpôl, đon lui duh pha bơih. Đơ\ng xơnăm 2015 truh dang ei, Anih Joh ayo\, Tơplo\ng kơdâu păng Tơmang pơhiơ\ dêh char Đak Lăk jang atu\m hăm Anih jang joh ayo\ tơroi tơbăt kơ rim apu\ng, th^ xăh, plei tơm lơ\m dêh char, hơnơ\ng pơih lăm pơhrăm tôn ching chêng ăn hơ ioh drănglo păng dro\kăn tơ\ rim pơlei pơla. Đơ\ng lăm pơhrăm âu hlôi đei lơ khul tôn ching chêng mơlôh gơh rơgei, jing khul tơm ăn tơdrong năm pơlong, pơdăh tơdra kon kông [ơ\t đei pơgơ\r. Tơdrong kăp g^t noh ưh adro# đei khul tôn ching chêng drănglo mă đei hloi khul tôn ching chêng dro\kăn roi năr roi xơkơ\t dơh tơdrong kloh kle\ch po. Oh H’Danh Ayun păng H’Đô Na Ayun, 2 ‘nu lơ\m khul ching chêng dro\kăn kơ pơlei Ea Đun, xăh Ea Kênh, apu\ng Krông Pach ăn tơbăt: Hăm ching chêng noh ưh đei ho\k đơ\ng hla bar săch mă ho\k hăm tơdrong tơmơ\ng kiơ\ đon. Mưh mơ\ng tơdra juaih noh pơhrăm gô tenh hloh. Mă đei lơ tơnap tap kơlih kiơ\ khôi kơ kon pơlei Êđê noh adro# drănglo đe\ch gơh tôn chêng mă lei hăm dro\kăn nhen nhôn noh yuơ lăp păng ‘meh pơhrăm gơh păng adrin pơhrăm vă pơm thoi yơ ưh adro# drănglo gơh tôn ching chêng mă dro\kăn duh gơh tôn ching chêng hloi.

- Ching chêng dang ei duh pă đei lơ bơngai pơhrăm păng kơnh gô hiơt hiong đe\ch. Inh ‘meh pơhrăm vă băt hơdăh păng gơh pơhrăm ăn khul đe hơ ioh dơ\ng, vă vei răk tơ[ăk mong um ai joh ayo\ kơ kon pơlei Êđê.

Kiơ\ lơ nge# nhơ\n tôn ching chêng xơkơ\t, mă đơ\ng xơ\ tam lăh đei mă lei dang ei, tơ\ lơ lăm pơhrăm tôn ching chêng, bơngai dro\kăn năm ho\k kơdra#m. Mă kăl noh, lơ bơngai ho\k dro\kăn ho\k oei hơbe\ch hloh păng tơnăp hloh kơ đe drănglo. Dôm nge# nhơ\n adoi akhan, gơnơm đei tơdrong pơ ‘nam xơ\n, noh bơngai dro\kăn gơh băt dôm [ai chêng tenh păng băt đunh hloh pơtêng hăm drănglo. Nge# nhơ\n Y Hiu Niê Kdăm, bơngai hlôi pơtho lơ lăm tôn ching chêng akhan, mă pơtho ăn drănglo dăh mă dro\kăn noh âu duh jing minh trong jang vă vei răk tơơâưk mong joh ayo\ ching chêng, noh tơgăl kơ đei pôk bơnê păng hơto\k:  Bơngai Êđê kiơ\ kơto\ng găh me\ noh jăh vă akhan bơngai dro\kăn pơm tơm, gơh xơkơ\t tôm tơdrong pơdjoi ning nai kơnh. Inh ‘meh pơtho ăn khul dro\kăn păng [ôh đon kơche\ng ‘nao dang ei đei lơ tơplih, đe mon hơbe\ch hơbal păng lăp hăm tơdrong mă âu. Păng inh [ôh hăm khul dro\kăn noh đe ho\k tơnăp hloh, ho\k tenh hloh pơtêng hăm đe oh drănglo. Đe oh dro\kăn duh chăm [ai ho\k đunh hloh păng tơnăp hloh pơtêng hăm drănglo.

Kiơ\ bơngai juăt hơlen joh ayo\ kră xơ\ Linh Nga Niê Kdăm tơroi, đei minh tơdrong ăn [ôh dang ei tơ\ lơ pơlei tơ\ Đak Lăk noh, rim bơngai dro\nglo ako\m lơ\m khul tôn ching chêng đơ\ng ro\ng kơ tih vơ\, oei unh om noh vih oei găh hnam hơkăn. Mưh unh hnam găh hơkăn tơ\ pơlei nai noh dang pơlei tơm kơ bơngai tơdăm âu gô hiong minh ‘nu lơ\m khul tôn chêng. Yuơ noh, lơ pơlei pơla hlôi tơplih pơtho tôn ching chêng ăn đe dro\kăn, kơlih pơmai oh dro\kăn noh gô oei ling lang tơ\ pơlei pơla po kiơ\ khôi klo oei găh hơkăn kơ bơngai Ê Đê.

Tơdrong mă drăkăn Êđê tôn ching chêng ưh adro# pơdjoi tơdra ching chêng kơ rim pơlei pơla, pơm pơchơt hloh, pơjing um ai kăp g^t ăn cham char joh ayo\ ching chêng Tây Nguyên, mă oei tơgop vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ juăt jue kơ kon pơlei kon kông Tây Nguyên tơ\ anăp tơdrong tơre\k đơ\ng lơ găh kơ tơdrong erih ‘nao dang ei.

Lan chih păng rapor