VOV4.Bahnar - Lơ\m 3 sơ năm đơ\ng sơ năm 2013 tru\h sơ năm 2015, tơ drong jang “ Tơ roi tơ băt tơ pl^h tơ drong tang găn tơ po\h j^ HIV/AIDS kiơ\ lơ\m tơ pôl lơ\m kon pơ lei kon kông păng tơ ring groi kông tơ ring Tây Nguyên” hlôi đei tơ le\ch jang pơ long tơ\ xăh Hòa Xuân, pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, de#h char Dak Lak hăm tơ drong tơm hơ to\k ‘lơ\ng đon hlo#h vao đơ\ng tơ pôl găh tang găn j^ HIV/AIDS, tơ jur pơ dê, ư\h kơ ‘me\h ngôi hơ dai hăm dôm bơ ngai ư\h kơ pu\n đei j^ tơ drong j^ âu. Tru\h dang ei mă đơ\ng khei ‘năr pơ long lăng đ^ tôch, mă lei tơ drong jang oei to\k bo\k pơ vei păng hơ to\k io\k yua.

Xăh Hòa Xuân, pơ lei tơm Buôn Ma Thuột, de#h char Dak Lak đei 5 thôn, 3 pơ lei păng 1 tơ ring kon pơ lei oei hăm 1.765 u\nh hnam, lơ\m no\h kon pơ lei kon kông kơ tă an^h ‘no\h j^ 715 u\nh hnam. Sơ năm 2013, lơ\m xăh đei 8 ‘nu bơ ngai đei j^ HIV, lơ\m no\h 7 ‘nu ‘no\h j^ bơ ngai kon kông. Tơ drong tơm pơm ăn tơ po\h j^ găh lơ ‘no\h yua đơ\ng kon pơ lei ư\h kơ băt tang găn j^ băt tang găn j^ HIV/AIDS nhen yua hơ dai jru\m [et, ngôi băl ư\h kơ sơ đơ\ng. Hơ dai hăm ‘no\h, tơ drong ư\h kơ ‘me\h ngôi hơ dai, pơ dê đơ\ng tơ pôl hăm bơ ngai j^ HIV oei đei [o#h hlôi pơm ăn dôm bơ ngai âu ư\h kơ pơ\n, mơ lou, pơm ăn tơ drong gơ\h yua hăm dôm tơ mam pơ v^h pơ văn pơ gang đơ\ng đe sư đei pơ găn [iơ\.  

Tơ\ hơ năp tơ drong âu, khei 10/2013, xăh Hòa Xuân hlôi đei An^h jang vei lăng hơ dre\ch kon kông, an^h jang tang găn j^ HIV/AIDS- An^h tơm vei lăng găh jang pơ gang de#h char Dak Lak rơ\ih pơ jing tơ drong jang pơ long “ Tơ roi tơ băt tơ pl^h tơ drong tang găn tơ po\h j^ HIV/AIDS kiơ\ lơ\m tơ pôl lơ\m kon pơ lei kon kông păng tơ ring groi kông tơ ring Tây Nguyên”. Tơ drong tơm đơ\ng tơ drong jang vă tơ gu\m kon pơ lei kon kông lơ\m tơ ring hơ to\k ‘lơ\ng đon hlo#h vao, tơ drong tang găn tơ po\h j^ HIV, tơ jur tơ drong ư\h kơ ‘me\h ngôi hơ dai, pơ dê hăm dôm bơ ngai j^ HIV/AIDS păng tơ drong hơ to\k tơ drong vang jang đơ\ng tơ pôl lơ\m tang găn j^ HIV/AIDS. {ok Trần Quang Long, Pho\ kơ dră An^h vei lăng kon pơ lei xăh Hòa Xuân tơ roi tơ băt:

Yua đơ\ng tơ drong jang pơ jing lơ\m khei ‘năr hơ tuch sơ năm kơ na nhôn ako\m hơ met ming, hơ met tôm bơ ngai jang, pơ jing Khu\l pơ gơ\r jang, jang tơ gu\m ăn Đảng, an^h vei lăng kon pơ lei xăh tơ le\ch tơ drong hơ găt kơ so# 48 hơ to\k tơ drong che\p kơ\l pơ gơ\r đơ\ng Đảng hăm tơ drong jang tang găn j^ HIV/AIDS. Pơ jing Khu\l pơ gơ\r jang ‘no\h đei kơ dră khu\l ‘no\h j^ Pho\ kơ dră an^h vei lăng kon pơ lei xăh, pho\ khu\l ‘no\h j^ kơ dră vei lăng hnam pơ gang xăh, bơ ngai kơ tă jang tơ gu\m găh tơ drong jang joăt jang. Rim bơ ngai jang lơ\m khu\l ‘no\h nhôn tơ klep đ^ đăng rim kang [o# kơ rim an^h jang, khu\l gru\p tơ pôl kơ xăh vă jang kiơ\ tơ drong jang âu.

Vă jang kiơ\ tơ drong jang, An^h vei lăng hơ dre\ch kon kông păng khu\l kơ dră xăh Hòa Xuân hlôi băt hơ dăh tơ roi tơ băt, hơ to\k ‘lơ\ng đon hlo#h vao ‘no\h j^ bơ\ jang tơm. Xăh hlôi tơ le\ch jang pơ hrăm joăt jang ăn kơ rim an^h jang, khu\l tơ pôl, rim kơ kră pơ lei, bơ ngai pơ gơ\r pơ lei, [ok pơ tho lui, bơ ngai đei đe lui yom lơ\m tơ pôl; pơ gơ\r rim ‘măng tơ roi tơ băt, pơ ma dơ nu\h tơ\ Hnam ho\k hôp pơ lei. Xăh ku\m pơ gơ\r ăn 3 pơ lei k^ pơ kăp “ Ư|h kơ đei bơ ngai j^ plơ\ng HIV/AIDS păng đei dôm tơ drong glăi tơ pôl” păng rim bơ ngai jang lơ\m Khu\l pơ gơ\r jang tang găn j^ HIV/AIDS kơ xăh k^ pơ kăp u\nh hnam “ Ư|h kơ đei bơ ngai j^ HIV/AIDS păng đei dôm tơ drong glăi tơ pôl”. Mo\ H’Nhin Alê Ô, Kơ dră vei lăng khu\l dro\ kăn plei Cư Dluê, xăh Hòa Xuân tơ roi:

Hăm tơ drong jang tang găn j^ HIV/AIDS, rim ‘măng hôp pơ lei, hôp khu\l dro\ kăn, hôp gru\p to\k io\k jên dơ\ng adoi tơ gep tơ roi tơ băt kơ na lơ\m pơ lei dang ei ư\h kơ đei bu dư et si ke, ư\h kơ đei bu đei j^ HIV. Mư\h năm tơ roi tơ băt, ^nh tơ roi găh trong tang găn, trong tơ po\h, tơ dăh đei tơ po\h bơ\ih ‘no\h athei tang găn thoi yơ, ư\h kơ gơ\h hơ chăng hơ dro# hăm dôm bơ ngai đei j^ HIV.

Hăm lơ trong jang tơ roi tơ băt păng hăm dôm bơ ngai jang tơ roi tơ băt ‘no\h j^ bơ ngai kon kông kơ tă an^h hlo#h băt tơ drong ar^h sa, tơ drong joăt oei sa đơ\ng kon pơ lei tơ ring, tơ drong jang tang găn j^ HIV/AIDS tơ\ xăh Hòa Xuân hlôi io\k đei dôm jơ nei ‘lơ\ng. Xăh hlôi hơ vơn đei đ^ đăng an^h jang, khu\l gru\p tơ pôl lơ\m xăh vang jang; 90% kơ so# kang [o#, khu\l jang tơm đei pơ hrăm hơ to\k ‘lơ\ng đon hlo#h vao găh tang găn j^ HIV/AIDS … Mă loi ‘no\h j^, jang kiơ\ tơ drong jang, kon pơ lei tơ\ rim pơ lei kơ xăh Hòa Xuân hlôi băt đei rim tơ drong hlo#h vao găh j^ HIV/AIDS păng mă loi ‘no\h j^ trong pơ ma sa, ư\h kơ hơ re\h, ve\h ver hăm bơ ngai ư\h kơ pu\n đei j^ HIV/AIDS nhen hơ drol âu dơ\ng bơ\ih. Mo\ H’Sứ Byă, kon pơ lei plei Cư Dluê, xăh Hòa Xuân tơ roi tơ băt:

Gơ nang đơ\ng đei hơ nơ\ng tơ roi tơ băt kơ na ^nh hăm u\nh hnam hlôi băt rim trong tang găn j^ HIV; mư\h đei [o#h hơ mơt jâu đei j^ ^nh ku\m băt kơ na năm tơ\ rim hnam pơ gang hơ yơ vă đei pơ tho tơ [o#h, khăm păng hơ met.  

Mă đơ\ng khei ‘năr pơ long đơ\ng tơ drong jang “ Tơ roi tơ băt tơ pl^h tơ drong tang găn tơ po\h j^ HIV/AIDS kiơ\ lơ\m tơ pôl lơ\m kon pơ lei kon kông păng tơ ring groi kông tơ ring Tây Nguyên” hlôi tôch, mă lei hăm dôm jơ nei mă tơ drong jang hơ nhăk ăn, an^h vei lăng kon pơ lei xăh Hòa Xuân pơ kăp gô hơ nơ\ng pơ vei rim tơ drong bơ\ jang đơ\ng tơ drong jang hăm trong tơ gep lơ\m rim tơ drong jang hơ dai kơ tơ ring vă hơ nơ\ng jang kiơ\ ‘lơ\ng tơ drong jang tang găn  HIV/AIDS, tơ gu\m kon pơ lei đei cham char ar^h ‘lơ\ng, hiôk hian.

Thu Huế - Quang Nhật ch^h

Thuem tơ blơ\