Dak Nông jang oe\i pơhơi lơ\m jang kiơ\ Khôi luơ\t tang găn răm đơ\ng hơ\t tơ\ an^h oe\i kơdrơ\m bơngai
Khôi Luât tang găn tơ drong răm đơ\ng hât hla đei yoa đơ\ng ‘năr 1-5-2013. Mă lei, loi 1 sơ năm pơm kiơ\, truh dang ei, tơ drong et hât, mă loi tơ\ dôm an^h tơ pôl oei [ôh hơ nơ\ng. Tơ\ dêh char Dak Nông, tơ drong pơm kiơ\ Luât tang găn tơ drong răm đơ\ng hât hla blu\ng a đei dôm an^h jang, khul grup nhen, hnam trưng, hnam pơ gang, khul linh [ô đo#i pơm kiơ\ ‘lơ\ng lơ\m jơ bơ\ jang. Mă lei tơ\ 1,2 an^h kơ drâm bơ ngai nai, oei [ôh lơ bơ ngai et hât đe\ch. Tơ drong ‘nâu ưh lăp pơ huach jên đe\ch, mă ‘nhui hât oei pơm tơ le\ch lơ tơ drong j^ hơ mơt ăn rơ bâu ‘nu bơ ngai lơ\m 1 sơ năm dơ\ng:
Tơ\ dôm an^h tơ pôl tơ\ thị xăh Gia Nghĩa, de#h char Dak Nông, ư\h kơ pơ mat tơ [ơ\p um rup đơ\ng tơ dăm tru\h bơ ngai ‘lo\ tă kơ et hơ\t ngăl. Lơ bơ ngai băt tơ drong et hơ\t tơ\ dôm an^h kơ\m ‘no\h j^ pơm glăi luơ\t, mă lei yua đơ\ng tơ drong joăt, đe sư oei et hơ\t păng ư\h kơ băt tơ drong pơ răm hăm jơ hngơ\m jăn kơ d^h kâu păng tơ pôl. {ơ\t đei ap^nh, lơ bơ ngai akhan ‘no\h j^ hlôi đei j^ 1,2 tơ drong j^ nhen j^ hơ lo\ng, j^ hlu\ng…mă lei đe sư oei răt răh hơ\t et răt răh pơ gang hơ met j^. Oei găh tơ drong jang kiơ\ luơ\t tang găn hơ\t hla, lơ bơ ngai dư kơ et pơ ma hơ dăh tam mă đei bơ ngai hơ yơ et hơ\t tơ\ an^h tơ pôl đei phak mă lăp tơ [lo\k băl đe\ch”. M^nh ‘nu kon pơle\i pơma: “Tơ\ lơ\m rim an^h jang, ko\ng ti păng dôm an^h bơ\ jang tơ pôl ‘no\h ^nh [o#h lơ bơ ngai et hơ\t thoi no\h mă lei tam mă [o#h bu yua luơ\t tang găn tơ drong pơ răm đơ\ng hơ\t vă xek phak bơ ngai thoi no\h kơ na jing ^nh ku\m et hmă nhen rim bơ ngai nai đe\ch”.
Et hơ\t ư\h khan lăp pơm ăn lơ tơ drong pơ răm ăn kơ d^h kâu mă oei [ơm kơ ne# lơ tru\h bơ ngai jum dăr. Bơ ngai et hơ\t ‘no\h ư\h kơ bơ ngơ\t doch kơ chăng ‘nhui, bơ ngai ư\h kơ et đei [ơm kơ ne# ‘no\h tôch kơ hrơ hrăh. Lơ\m kơ plăh ‘no\h, tơ drong jang tơ roi tơ băt găh jang kiơ\ luơ\t tang găn tơ drong pơ răm đơ\ng hơ\t ‘nao lăp pơ dơ\h tơ\ tơ drong hơ tol dôm kơ [ang tơ roi tơ băt ư\h kơ ăn et hơ\t mă tam mă đei xek tơ păt. Kơ l^h thoi no\h kơ so# bơ ngai et hơ\t tơ\ dôm an^h tơ pôl oei ư\h kơ đei [o#h tơ jur ‘mơ\i.
Tơ pă yan âu io\k đơ\ng Luơ\t tang găn tơ drong pơ răm đơ\ng hơ\t đei tơ mơ\t yua tru\h dang ei, tơ drong et hơ\t oei đei [o#h tôch kơ lơ mă lei nhen le\ tam mă đei tơ drong hơ yơ đei xek phak kiơ\ luơ\t. Kiơ\ kơ Luật sư Lương Hữu Khang, kơ dră khu\l Luật sư de#h char Dak Nông: Luơ\t tang găn tơ drong pơ răm đơ\ng hơ\t hla tơ chơ\t an^h jang gơ\h xek phak pơm glăi et hơ\t tơ\ an^h tơ pôl ‘no\h j^ an^h jang vei lăng găh jang pơ gang, ko\ng an, khu\l kơ dră tơ ring. Mă lei tơ pă yan âu tơ drong jang kiơ\ luơ\t âu tơ\ tơ ring, khu\l jang kơ pal oei tam mă jang kiơ\ [lep xơ nong jang đơ\ng kơ d^h kâu: “Đơ\ng ‘năr 1-5-2013 [ơ\t luơ\t tang găn tơ drong pơ răm đơ\ng hơ\t hla đei tơ mơ\t yua tru\h dang ei ‘no\h ^nh tam mă đei [o#h bơ ngai hơ yơ hlôi xek phak bơ ngai et hơ\t tơ\ an^h tơ pôl dăh mă dôm an^h luơ\t kâm. Kiơ\ đon tơ che\ng đơ\ng ^nh, rim an^h jang kơ pal đei Luơ\t tơ chơ\t đei gơ\h xek phak tơ drong ‘nâu ‘no\h j^ jang hơ doi hrơ\p 1 ‘măng xek phak, mă 2 ‘no\h j^ athei jang ‘lơ\ng tơ drong jang tơ roi tơ băt vă kơ luơ\t mơ\t lơ\m tơ drong ar^h sa”.
Vă kơ luơ\t tang găn tơ drong pơ răm đơ\ng hơ\t hla tơ pă mơ\t lơ\m tơ drong ar^h sa athei băt kơ chăng kơ d^h đơ\ng rim bơ ngai, u\nh hnam păng tơ pôl păng tơ drong hơ drin xek phak đơ\ng rim khu\l jang kơ pal lơ\m tơ drong vang tơ gu\m pơ jing cham char ư\h kơ đei ‘nhui hơ\t. Ăp kơ mư\h rim ‘nu bơ ngai hlo#h vao tôm păng đei dôm tơ drong jang hơ dăh ‘lơ\ng “ pơ ma ư\h hăm hơ\t hla” ‘no\h Luơ\t tang găn tơ drong pơ răm đơ\ng hơ\t hla mă tơ pă hơ to\k io\k yua jơ nei ‘lơ\ng.
Kiơ\ chih jo# đơ\ng An^h vei lăng jang pơ gang kơ apu\ng plenh te\h, rim sơ năm tơ\ Việt Nam đei dang 45 rơ bâu ‘nu bơ ngai lôch yoa dôm tơ drong j^ [ơm truh tơ\ hât. Oei tơ\ Đắc Nông, jo# păh lăp 1 sơ năm đei vă je# 1000 ‘nu bơ ngai j^ yoa đơ\ng ‘nhui hât. Vă băt hơ dăh [iơ\ tơ drong răm đơ\ng hât păng dôm tơ drong j^ krê hơ mơt đơ\ng et hât, bơ\n vang [ak si Võ Đình Hùng, jang lơ\m Khoa nội, Hnam pơ gang Đa khoa dêh char Dak Nông tơ roi truh dôm tơ drong ma [ok băt, [ôh lơ\m vă je# sơ năm bơ\ jang đơ\ng kơ dih: “Lơ\m hât đei kơ chât nicotin, mưh et sư tơ le\ch kơ chât pơm ăn bơ ngai et nhen prăih hiôk lơ\m jơ hngâm… yoa thoi no\h, roi et roi chơ găm. ‘Ngoăih kơ tơ drong ‘nâu, mưh et hơ nơ\ng ‘no\h sư jing kơ juăt ‘năi. Thoi no\h, bơ ngai et hât dư mă 1 ‘no\h yoa kơ chât Nicotin, mă 2 ‘no\h yoa juăt…”
Bơngai ch^h kơtơ\ng ang: {ak si ăi, et hât đei lơ tơ drong răm, ưh kơ ‘lơ\ng thoi yơ?
{ak sih Võ Đình Hùng: “Tơ drong răm, ưh ‘lơ\ng đơ\ng et hât ‘no\h pơm tơ le\ch tơ drong j^, lơ\m ‘nhui hât, ‘ngoăih kơ chât nicotin, oei đei lơ kơ chât kơ ne# nai nhen kơ chât pơm ưh ‘lơ\ng truh tơ\ dăng hơ lo\ng, pơ răm truh trong huan, ‘ngoăih kơ ‘no\h oei đei kơ chât pơm tơ le\ch j^ ung thư dơ\ng… hăm hlo\h 4700 kơ chât. Sư pơm tơ le\ch lơ tơ drong j^ tơ\ trong dui jơ hngâm, lơ\m hlu\ng, ung thư… tôch hơ mơt. ‘Ngoăih kơ ‘no\h j^ dôm tơ drong j^ rơ ka tơ\ hlu\ng, j^ klak kră tôch hơ mơt ‘năi…”
Bơngai ch^h kơtơ\ng ang: Yoa kiơ et hât đei lơ tơ drong j^ thoi no\h mă lei lơ bơ ngai oei et, [ât lăp lơ bơ ngai, ‘me\h hut hât lơ ‘măng mă lei ưh kơ ke\, hă [ak si?
{ak sih Võ Đình Hùng: “Nhen inh pơ ma blu\ng a hei, yoa đei kơ chât pơm ăn bơ ngai et [ôh rơ hăo, hiôk kơ na pơm ăn kơ đe jing et dư, mă 2 ‘no\h yoa tơ drong juăt ưh kơ ke\ e\nh, mưh rơ hơi, chă pơ dơ\h ngôi ‘no\h [lo\k hloi kơ hât. Lơ bơ ngai ku\m băt et hât đei lơ tơ drong j^ ră mă lei ưh kơ ke\ hu\t, kơ dih đơ\ng kơ chât Nicotin ku\m nhen tơ drong juăt đơ\ng kơ dih ‘no\h.”
Bơngai ch^h kơtơ\ng ang: Vă gơ\h hut hât ‘no\h athei pơm thoi yơ?
{ak sih Võ Đình Hùng: “Đei lơ trong vă hut hât, pơ tih gia nhen xa ke\o sin-gum; yoa kơ chât nicotin păng lơ tơ drong nai hai. Kơ dih kâu bơ ngai et hât athei đei đon hut hât mă ‘lơ ‘lo\ ‘mơ\i, mưh [ôh kơ dih kâu ‘me\h et hât ‘no\h athei yoa trong hơ met hăm nicotin hloi.”
Bơngai ch^h kơtơ\ng ang: & ah, lei bơ nê kơ ih hơ!
Tơblơ\: Dơ\ng - Thuem
Viết bình luận