VOV4.Bahnar - Dang ei, Đăk Nông to\k bo\k jing dêh char đei kơso# bơngai [ơm j^ đuh dăng hơlo\ng ([ăch hâu) lơ hloh hăm 39 ‘nu j^, lơ\m noh đei 2 ‘nu lôch. Mă rim anih jang kơpal hlôi pơm jang đơ\ng hrôih, atu\m hăm tơdrong pơgơ\r jang kơjăp đơ\ng Anih tơm Y te#, mă thoi noh tơdrong j^ đuh dăng hơlo\ng ([ăch hâu) adoi oei jing tơdrong j^ hli hlơt păng tơnap kơ hơmet. Hăm tơdrong đei [ôh âu, anih jang y te# Đăk Nông duh oei adrin tơle\ch lơ trong jang vă tang găn păng tơjră pơrang j^, lơ\m khei năr athei tơjră hăm lơ tơdrong tơnap tap nai.

Anih jang tơgu\m tơpôl Nhà May Mắn tơ\ thôn Đức Lập, xăh Đăk Sôr, apu\ng  Krông Nô, tơring đei bơngai mă blu\ng [ơm j^ [ăch hâu, bơngai j^ âu to\k bo\k oei ho\k tơ\ âu. Đei tơdrong vang jang tenh kuăng đơ\ng anih jang y te#, truh dang ei anih hơbuh pơrang tơ\ âu đei tang găn bơih, dôm bơngai j^ đei hơmet tơ\ anih jang y te# Krông Nô tro\ nhen tơchơ\t, jơhngơ\m jăn hlôi xơđơ\ng. Jơnu\m pơgơ\r anih tơgu\m tơpôl tơnăp lơ\m tơdrong jang hadoi hăm anih jang y te# vă tơle\ch trong tang găn păng tơjră j^. Pơmai Trịnh Thị Mùi, Anih jang tơgu\m tơpôl Nhà May Mắn ăn tơbăt: “Đơ\ng ro\ng băt đei 3 ‘nu [ơm j^ [ăch hâu noh anih jang hlôi jang atu\m kơjăp hăm Anih jang Y te# păng rim anih jang đei tơre\k, jang hadoi hăm đe [ak sih tơ\ anih jang vă jang tơnăp dôm tơdrong nhen tơklăh oei pha hăm đe oh tơ\ anih oei ako\m, ưh đei vih tơ\ unh hnam. Jang kơjăp vă pruih pơgang pơlôch xơmach, axong ăn đe oh cho# che gom [o\ rim năr păng pơm kiơ\ [lep tơchơ\t đơ\ng anih jang y te# tơle\ch”

Yak hloh jăl trong je# 100km đơ\ng plei tơm Gia Nghĩa, xăh Quảng Hòa, apu\ng Đăk Glong, tơring đei lăng jing “anih tơm hơbuh j^” [ăch hâu kơ dêh char Đăk Nông hăm kơso# bơngai [ơm j^ truh kơ 19 ‘nu, 2 ‘nu hlôi lôch păng duh jing anih mă tôm anih jang ch^n tr^ to\k bo\k oei atu\m jơhngơ\m hăm anih jang y te# tơle\ch lơ trong jang kơtang vă tang găn păng hơmet j^ [ăch hâu.

{ok Huỳnh Thanh Huynh, Kơdră Anih jang Y te# apu\ng Đăk G’Long ăn tơbăt, đơ\ng ro\ng kơ băt đei bơngai lôch, Anih jang Y te# apu\ng Đăk G’long hlôi jang hadoi hăm rim anih jang tơle\ch hơlen băt dôm bơngai oei tơje# hăm bơngai j^ lôch hơchăng vă chă trong hơmet tơtom. Anih jang y te# hlôi pơjing lơ anih hơlen, tơklăh oei pha hăm tôm unh hnam kon pơlei tơ\ dôm tơring hơbuh j^ hăm kơ rơbâu măt bơngai đei tơklăh oei pha: “Anih jang hlôi tơle\ch trong jang păng pơkăl CDC, Anih hơlen pơrang j^ Tây Nguyên tơgu\m pơgang vaccine vă [et hơmet, ăh năr 2/7 hlôi [et tôm ăn dôm unh hnam tơ\ xăh Quảng Hòa, dôm tơring đei kon pơlei Mông erih pơm jang vă tang găn j^. Yuơ tơdrong erih păng tơdrong vao kơ kon pơlei tơ\ âu noh tơdrong tang găn păng tơjră j^ adoi oei hli hăm tơdrong hơbuh j^, duh hơpơi kon pơlei băt vao hơdăh hloh, tơguăt hăm anih jang y te# păng jơnu\m pơgơ\r tơring vă dăh [ôh băt dôm bơngai [ơm j^ ‘nao, huch pơgang păng [et vaccine tôm măh vă tang găn păng tơjră j^ [ăch hâu”

Dang ei ja#p dêh char Đăk Nông băt đei 4 anih hơbuh j^ tơ\ apu\ng Krông Nô, Đăk Glong, Đăk Rlấp păng Tuy Đức. Truh dang ei, 39 bơngai [ơm j^ [ăch hâu hlôi hơmet klaih j^ păng le\ch đơ\ng hnam pơgang. Atu\m hăm noh anih jang y te# Đăk Nông duh tơle\ch [et hloh 50.000 jru\m vaccine td vă tang găn j^ [ăch hâu. Atu\m hăm lơ trong jang hăt hot, tơtom đơ\ng anih jang y te#, jơnu\m pơgơ\r tơring duh tơle\ch jang hrôih dôm trong jang vă tang găn tơdrong mă kon pơlei hiơ\r jơhngơ\m, pơngơ\t kơ đon.

Yă Nguyễn Thị Thanh Hương, Kơdră Anih jang Y te# Đăk Nông xơkơ\t, truh dang ei, anih jang y te# Đăk Nông hlôi keh đang tơdrong huch pơgang khang sinh tang găn păng tơjră j^ duh nhen tơle\ch chă [et pơgang caccine ăn kon pơlei.

Duh kiơ\ Kơdră Anih jang Y te# Đăk Nông, [ăch hâu to\k bo\k oei hơbuh hli, ưh adro# tơ\ Đăk Nông mă oei lang xă truh dôm dêh char nai lơ\m tơring Tây Nguyên nhen Kon Tum, tơring tơje# nhen Lâm Đồng.  Anih jang Y te# Đăk Nông gô pơtoi jang drơ\ng minh lơ trong jang vă tang găn păng tơjră j^ [ăch hâu, ưh đei le# pơrang j^ hơbuh lang xă lơ tơring: “Anih jang y te# Đăk Nông ako\m lơ khul jang tenh năm truh tơring hơbuh pơrang j^ vă chă hơlen băt hơdăh, pơjing dôm anih hơlen pơgăn, tơklăh oei pha, atu\m hăm noh ăn kon pơlei lơ\m tơring huch pơgang bơ\ng j^. Anih jang y te# adoi năm truh rim hnam kon pơlei vă hơlen tơtom, [ôh băt bơngai [ơm j^ ‘nao vă dăh hơmet j^ tơtom. Truh âu kơnh, anih jang y te# duh gô tơle\ch tơ\ dôm tơring tơje# vă pơtoi chă hơlen, [ôh băt hrôih pơrang j^ vă dăh đei trong tang găn păng tơjră tơtom, pơm tơjur [iơ\ tơdrong tơpoh j^ duh nhen pơrang j^ hơbuh hli hăm bơngai [ơm j^”

J^ bạch hầu đa đei [o#h lơ tơ\ tơ ring tơ ring kon pơ lei kon kông, tơ ring hơ tăih hơ to\, tơ ring ư\h kơ đei [et pơ gang vắc xin lơ\...c Lơ\m kơ păh ‘no\h, tơ drong jang tơ roi tơ băt, [et bơ\ng vắc-xin tơ\ tơ ring âu tôch kơ mơ mat tat. Hơ drin tang găn j^ hơ bu\h, an^h jang pơ gang de#h char Dak Nông hlôi tơ te\nh mơ\t jang vă [et bơ\ng tang găn j^ bạch hầu tơ\ dôm pơ lei, dôm tơ ring đei j^.  

Tơ ring kon pơ lei 12, xăh Đắk R’măng, Đắk Glong, đei băt hơ dăh ‘no\h j^ tơ ring ư\h kơ đei [et pơ gang vắc xin lơ kơ apu\ng Đắk Glong. Tơ ring ‘nâu hlôi đei 1 ‘nu lôch yua kơ j^ Bạch hầu. {ơ\t j^ đei [o#h, gơ nang đơ\ng tơ drong mơ\t jang kơ tang đơ\ng kang [o# jang pơ gang, rim [ok pơ tho lui, bơ ngai đei đe lui yom lơ\m tơ ring kon pơ lei oei tơ roi tơ băt, tơ blang hơ dăh kơ na kon pơ lei hlôi hlo#h hơ dăh tơ drong [et bơ\ng pơ gang vắcxin ‘no\h j^ vă tang găn j^. Giàng A Dế - Tơ ring kon pơ lei oei 12, xăh Đắk R’măng, apu\ng Đắk Glong, de#h char Dak Nông tơ băt:

“Tơ\ âu trong nơ năm hơ tăih hơ to\, [ak si mơ\t [et pơ gang vắc xin tôch kơ ‘lơ\ng ăn kon pơ lei, lăp băt bơ nê kơ đe [ak si, kang [o# jang pơ gang xăh, apu\ng đe\ch”.

Ku\m jing tơ ring tơ [ơ\p lơ mơ mat tat ăn tơ drong gơ\h năm [et bơ\ng, xăh Đắk Ngo, apu\ng Tuy Đức, de#h char Dak Nông hlôi đei 2 ‘nu j^ Bạch hầu lơ\m kon pơ lei bơ ngai Mông. Hơ dai hăm tơ drong jang gơ var tơ ring, tang găn j^, an^h jang pơ gang, khu\l kơ dră tơ ring păng mặt trận khu\l gru\p hlôi hơ drin mơ\t jang krao hơ vơn, tơ roi tơ băt tơ gu\m kon pơ lei hlo#h vao lơ\m tơ drong [et bơ\ng pơ gang vắcxin vă tang găn j^ Bạch hầu. {ok Lầu Sáy Thào – Kơ dră An^h mặt trận plei Đoàn kết, xăh Đắk Ngo, apu\ng Tuy Đức, de#h char Dak Nông, tơ roi:

“ Ku\m tơ roi tơ băt ăn kơ kon pơ lei ‘no\h bu yu\h, đei j^ ‘no\h athei năm khăm, năm hơ met tơ\ hnam pơ gang vă băt hơ dăh ‘no\h j^ tơ po\h dăh mă j^ kiơ vă kơ bat hơ met”.

Hơ to\k loi dơ\ng dôm trong jang tơ roi tơ băt, pơ tho pơ hrăm jơ hngơ\m pran lơ\m tơ pôl hlôi tơ gu\m ăn kon pơ lei hlo#h păng kơ chăng tang găn j^ bạch hầu. {ok Lầu Xua Vừ - plei Đoàn kết, xăh Đắk Ngo, apu\ng Tuy Đức, de#h char Dak Nông tơ roi:

“ Hnam nhôn đei 2 ‘nu mon jâu đei j^ bạch hầu, [ak si hlôi năm pru\ih pơ gang, asong pơ gang tang găn hơ drol ăn kơ pơ đ^ u\nh hnam păng kon pơ lei, bơ nê kơ [ak si de#h, păng đơ\ng dang ei u\nh hnam gô bơ ngơ\t tru\h hlo\h dơ\ng tru\h tơ drong khăm hơ met j^ vă vei sơ đơ\ng jơ hngơ\m jăn”.

{ok Lê Thế Đào – Pho\ Kơ dră vei lăng Hnam pơ gang apu\ng Tuy Đức, de#h char Dak Nông tơ băt, tơ drong tơ ring sơ lam tôch kơ mơ mat tat, mă lei ku\m hăm khu\l kơ dră tơ ring, an^h jang pơ gang apu\ng Tuy Đức hơ drin tang găn j^ hơ bu\h, ư\h kơ le# tơ po\h lang să tơ\ tơ pôl.

“ Tơ ring nhôn tôch kơ să, dang ei to\k bo\k jing khei ‘năr pơ yan ‘mi, hăm dôm bơ ngai đei [o#h j^ ‘no\h găh lơ tơ\ dôm tơ ring tôch kơ hơ tăih hơ to\, tơ\ dôm tơ ring yak v^h vơ\t tôch kơ mat mat, mă lei nhôn ku\m gô hơ drin hơ met pơ ‘lơ\ng tơ\ hơ năp kơnh vă ư\h kơ le# bơ ngai j^ đei [o#h.”

Vă tơ gu\m Dak Nông tang găn j^ bạch hầu, An^h jang vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên hlôi asong ăn kơ Dak Nông hlo\h 80.000 kơ liêu pơ gang vắcxin Td. An^h jang pơ gang hlôi pơ gơ\r [et pơ gang vắc xin tang găn hơ drol ăn kơ hlo\h  51 rơ bâu ‘nu tơ\ dôm an^h đei bơ ngai j^ bạch hầu păng jâu j^ lơ\m sơ năm đơ\ng 49 khei tơ\ kơ pal. Jo# tru\h ‘năr 28/8/2020, tơ\ Dak Nông hlôi chă [o#h 39 ‘nu j^ bạch hầu. ‘Ngoăih kơ 2 ‘nu lôch, hlôi đei 25 ‘nu klăih kơ j^, dang ei lăp oei pă 2 ‘nu athei ăn oei hơ dro# hơ met tơ\ hnam pơ gang. Lơ\m 2 gie\ng âu ki, tơ ring ư\h kơ đei [o#h bơ ngai j^ plơ\ng. Ku\m hăm dôm trong jang kơ tang che\ng gơ var tơ ring tang găn j^, tu\n pran tơ drong jang [et bơ\ng tơ\ dôm tơ ring ư\h kơ đei bơ ngai [et lơ, Dak Nông hlôi yak blu\ng tang găn đei j^ bạch hầu, ư\h kơ le# tơ po\h lang să lơ\m tơ pôl.

Dôm năr âu ki, an^h jang pơ gang Dak Nông adrin tang găn j^ [ăch hâu, lơ\m no\h kăl hlo\h j^ [et vắc-xin tang găn j^ [ăch hâu ăn kon pơ lei tơ\ 14 an^h đei j^ lơ\m dêh char. Đ^ đei hlo\h 70.000 kơ liêu vắc xin [et đơt 1 păng [et tơ băt dơ\ng ăn dôm bơ ngai lơ\m tơ ring hơ mơt đei j^ tơ po\h. Gơ nơm thoi no\h, Dak Nông hlôi găn đei j^ [ăch hâu kơ plăh dang ei, hăm lơ năr ưh đei bơ ngai j^ ‘nao. Đơ\ng ro\ng âu, nhôn ap^nh jet [ok Ê Ban Thanh Sơn, Pho\ Kơ dră An^h vei lăng tơ drong j^ jăn dêh char Dak Nông găh tơ drong ‘nâu.

- {ok ăi! Tơ\ hơ năp tơ drong tơ po\h đơ\ng j^ [ăch hâu, khei ‘năr âu ki, ku\m hăm trong che\ng găn tơ ring, ăn oei hơ dro# vă hơ met j^, an^h jang pơ gang Dak Nông hlôi tơ le\ch trong [et pơ gang bơ\ng j^ thoi yơ?

-{ok Ê Ban Thanh Sơn: Găh tơ drong [et pơ gang bơ\ng păng tang găn j^ ‘no\h đơ\ng blu\ng hloi io\k đei tơ drong tơ gu\m păng nơ\r pơ tho đơ\ng An^h tang găn pơ rang j^ TW vang tơ gu\m ăn Tây Nguyên lơ\m noh đei Dak Nông vắc xin vă pơ gơ\r [et. Blu\ng a ‘no\h [et bơ\ng ăn dôm bơ ngai lơ\m tơ ring j^, pơ lei đei j^ dăh mă dôm xăh, tơ ring yơ đei j^ ‘no\h [et ăn hơ io\h đơ\ng 2 truh 49 khei, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h [et hơ lơ\l dơ\ng 1 khei. Jru\m mă 1 hlôi [et ăn hlo\h 51 rơ bâu ‘nu bơih, jru\m mă 2 ‘no\h hlo\h 25 rơ bâu ‘nu, [et ăn dôm bơ ngai kăl đei [et vă tang găn j^. Đei nơ\r pơ tho đơ\ng An^h tang găn pơ rang j^ Tây nguyên, ‘no\h tơ\ Đăk Nông oei vă tơ le\ch 3 ‘măng, 3 khei ‘năr [et vă tang găn j^: Blu\ng a ‘no\h [et ăn dôm bơ ngai tơ\ xăh đei bơ ngai j^, bơ\ jang đơ\ng khei 7 truh khei 9/2020. Jăl mă 2 ‘no\h [et ăn dôm apu\ng đei bơ ngai j^ pơ tih gia nhen Đăk Rlấp, Đăk Glong, Krông Nô păng Tuy Đức đơ\ng khei 9 truh khei 12/2020. Jăl mă 3 đơ\ng khei 1 truh khei 6/2021 [et ăn đ^ đăng kon pơ lei đơ\ng 2 khei to\k tơ\ kơ pal.

-Mă tơ pă, tơ drong [et pơ gang tang găn j^ [ăch hâu tơ\ Dak Nông tơ [âp tơ drong mơ mat tat kiơ, hă [ok?

-{ok Ê Ban Thanh Sơn: Mưh pơ gơ\r [et pơ gang tang găn j^ ku\m nhen [et klăm ming dơ\ng đơ\ng An^h tơm vei lăng jang pơ gang ‘no\h yoa tơ je# âu đei lơ bơ ngai j^ [ăch hâu păng dôm kơ măy kơ mo\k tơ roi tơ băt ku\m hơ nơ\ng pơih tơ roi găh tơ drong ‘nâu, đon hlôh vao đơ\ng kon pơ lei ‘lơ\ng [iơ\, vang năm [et pơ gang tang găn j^ tôm [iơ\, ‘no\h ku\m jing tơ drong tơ gu\m ăn an^h jang pơ gang vang tang găn j^ ‘măng mă âu. Mă lei dôm bơ ngai j^ đa ako\m tơ\ tơ ring kon kông, lơ\m no\h j^ kon pơ lei Mông đơ\ng nai mât oei kư\ kă, arih xa tơ\ groi kông, tơ ter jâng kông, thong đak, hơ tăih kơ xăh, kơ na unh hnam đe sư arih tơ\ noh, đ^ hơ tăih kơ hnam pơ gang bơih, trong yak mơ mat tat dơ\ng. Mă lei trong jang đơ\ng an^h jang pơ gang ‘no\h đe sư ưh truh hăm bơ\n, bơ\n athei truh hăm đe sư. M^nh xăh tơ\ Dak Nông, kăn [o# jang pơ gang năm truh tơ\ pơ lei pơ la kơ bơ ngai Mông vă adrin [et tôm jru\m pơ gang tang găn j^. Đe sư đa năm tơ\ mir, tơ\ roh ưh đei tơ\ hnam, tam mă jo# truh pơ yan âu pơ yan ‘mi kơ na tơ drong jang [et bơ\ng j^ ‘măng mă âu tôch gleh hret, ‘no\h j^ tơ drong mơ mat đơ\ng ‘nho\ng o\h.

- {ok ăi, tơ\ Dak Nông ‘nao âu đei lơ tơ ring oei tam [et pơ gang bơ\ng j^, tơ drong tơm pơm ăn j^ [ăch hâu tơ po\h hre\nh. Truh âu kơnh, an^h jang pơ gang vă tơ le\ch jang thoi yơ vă Dak Nông hơ to\k đei kơ so# bơ ngai [et pơ gang bơ\ng j^ tơ\ dôm tơ ring thoi âu pơ ma adro# păng lơ\m dêh char pơ ma atu\m?

-{ok Ê Ban Thanh Sơn: Đơ\ng sơ năm 2004, Dak Nông j^ dêh char đei te\h xă, bơ ngai kơ tuei kơ na đei lơ bơ ngai mât oei kư\ kă đơ\ng dôm dêh char găh tu, oei ôn, pơ jing lơ tơ ring oei xa lăp hơ dro# đe sư băt đe\ch. Lơ\m tơ drong arih xa đe sư chông ba kon hơ ‘lơ\p păng tam đei pơ ngơ\t truh tơ drong [et pơ gang bơ\ng j^… Dôm jơ hnơr ‘no\h arih truh ‘lo\ păng ưh đei [et pơ gang bơ\ng j^ hloi. An^h đe sư oei hơ tăih kơ xăh kơ na đe ơm năm [et pơ gang bơ\ng j^. Mă đơ\ng khei ‘năr tơ je# âu, an^h jang pơ gang pơ jing lơ an^h [et bơ\ng tơ\ hnam kơ hnam pơ gang, mă lei oei tam mă jơ\p ‘mơ\i. M^nh tơ drong dơ\ng, kơ dih kâu kon pơ lei đe sư tam mă hlôh [et vắc xin đei yoa ăn unh hnam, kon hơ ‘lơ\p vă tang găn j^ tơ po\h. Truh âu kơnh, an^h jang pơ gang vă tơ le\ch lơ trong roi tơ băt, hơ dai hăm j^ [ach hâu ‘no\h tơ roi hloi găh j^ covid, yoa thoi no\h, tơ drong che\ng găn, ưh ăn yak vih vât lơ\m tơ pôl ku\m [ơm truh tơ drong pơ gơ\r năm tơ roi tơ băt đơ\ng an^h jang pơ gang ‘năi. Mă thoi no\h ră, hăm trong jang đunh đai, an^h jang pơ gang vă pơ gơ\r roi tơ băt mă lơ [iơ\, păng kiơ\ đơ\ng dôm an^h jang kơ pal, khul gru\p tơ pôl, khul kơ dră tơ ring jur truh hăm kon pơ lei kiơ\ trong jang ‘no\h mă ưh ‘no\h tơ roi kiơ\ radio, pơ gơ\r pơ ma nuh găh jang pơ gang, vei lăng jơ hngâm pran tơ\ pơ lei pơ la… vă roi tơ băt ăn kon pơ lei dôm tơ drong kăl đơ\ng [et pơ gang tang găn j^.

- Lei a, bơ nê kơ ih hơ!

Lan , Thuem hăm Dơ\ng chih păng rapor