VOV4.Bahnar - Đak păng tơ drong vei rơ go\h cham char oei jing m^nh tơ drong nol tih hăm apu\ng plenh te\h, sư [ơm truh tơ\ jơ hngâm pran, cham char oei xa, tơ drong jang sut pơ đ^ pơ ngot, tơ jur tơ nuh… Tơ drong đei đak rơ go\h yoa măh mai j^ m^nh lơ\m dôm tơ drong tôch kăl vă vei lăng jơ hngâm pran ăn kon bơ ngai. Đei măh mai đak rơ go\h păng vei lăng rơ go\h ‘lơ\ng cham char sư găn đei 80% tơ drong j^ jăn. Vei lăng ‘lơ\ng cham char erih vă jang ato\k tơ iung kơ jăp athei bơ\ jang kho\m đei, kiơ\ trong vei rơ go\h đak yoa păng cham char tơ\ rim tơ ring, rim te\h đak.

            Đak rơ go\h j^ tơ mam tôch kơ kăp g^t mă lei ưh kơ s^ ưh kơ ke\ đ^ ôh. Đak tôch kơ kăl ăn tơ drong erih mă lei [ât lăp sư pơm tơ le\ch lơ tơ drong răm kơ ne# te# hăm kon bơ ngai ‘năi mưh sư tơ plih, đak ‘me# ‘mach, ‘mi tih đak lơ\p, to\ phang pơ đang… Mă lei, tơ\ Lâm Đồng, tơ drong tơ le\ch jên man, vei lăng păng io\k yoa lơ an^h pơ truh đak rơ go\h tam mă ‘lơ\ng.

Tơ\ xăh Lộc Thành, apu\ng Bảo Lâm, de#h char Lâm Đồng, tơ drong đak yua rơ go\h ling lang jing tơ drong mơ mat tat hăm kon pơ lei tơ ring ‘nâu, mă loi ‘no\h j^ lơ\m khei ‘năr pơ yan to\. {ok K’Gin kon pơ lei thôn 15 xăh Lộc Thành, tơ roi: “&nh năm so\ đak tơ\ hơ la thong hơ la to hơ tăih 300 mét, pu\ bro\k, hnam nhôn xir đak kuey, 1 găh to, 1 găh no\h, hnam nhôn xir 4 to\ mă lei ư\h kơ đei đak. Pơ yan ‘mi ‘no\h yua đak ‘nâu, đak kuey hnam nhôn xir . Pơ yan to\ ‘no\h ư\h kơ đei đak. Oei đak kuey khoan ‘no\h te\h đak pơm liơ ‘no\h kueng găh to đei đak, găh âu ‘no\h ư\h [ơ\t mă atu\m 1 pơ lei”.  

Ư|h khan lăp hơ dro# Lộc Thành mă dôm xăh nai kơ apu\ng Bảo Lâm, de#h char Lâm Đồng nhen Lộc Lâm, Lộc Bắc… ku\m đei [o#h lei lăi băl, [ơ\t lăp ư\h kơ măh đak yua kơ tă hloi khei ‘năr pơ yan ‘mi. Mo\ Ka Rợp, oei tơ\ xăh Lộc Lâm, apu\ng Bảo Lâm tơ roi tơ băt [ơ\t lăp kon pơ lei athei yua hloi đak ‘me# vă hum hơ rao ‘nhao hơ pe\ch: “Hum hơ rao ‘nhao hơ pe\ch tă kơ đak ‘me#, đak ‘me# ngăl ăh. Tă kơ nhă păng hum hơ rao kư\ kă thoi no\h đe\ch ăh! Dôm đe hơ io\h âu [o#h đak hơ yơ nhă đak ‘no\h đe\ch”.

Kiơ\ kơ [ok Đặng Ngọc Thanh, Pho\ kơ dră an^h jang vei lăng kon pơ lei xăh Lộc Thành, apu\ng Bảo Lâm, nhôn hlôi đei lơ nơ\r ap^nh hăm An^h jang vei lăng kon pơ lei apu\ng Bảo Lâm vă tơ mơ\t jên jang hơ met ming păng pơm ming 1,2 đak kuey khoan đei tơ mơ\t jên jang đơ\ng jên đak yua rơ go\h đơ\ng tơ drong jang 134, 135 đ^ hư kơ ne# hơ drol ‘no\h, hơ dai hăm ‘no\h ming man thim 1,2 hơ lu\ng đak kuey khoan ‘nao lơ\m tơ ring kon pơ lei kon kông mă lei tru\h dang ei oei tam mă bơ\ jang kiơ\ đei ‘mơ\i. {ok Đặng Ngọc Thanh, tơ roi: “Tơ ring Lộc Thành ‘no\h lơ\m dôm sơ năm âu ki đei tơ mơ\t jên jang pơm 2 to\ kuey khoan păng 1 hơ lu\ng đak kuey 135. Mă lei tru\h sơ năm 2010 ‘no\h xăh Lộc Thành pơ jao tơ ley u\nh điên ăn kơ an^h jang u\nh điên vei lăng ‘no\h kon pơ lei ư\h kơ nôp jên u\nh điên kơ na đei kăt păng đơ\ng no\h tru\h dang ei ‘no\h đak kuey âu pơ dơ\h kơ yua. ‘Nâu ki ‘no\h xăh Lộc Thành ku\m hlôi pơm hla ar ch^h tơ roi vă gơ\ih ăn kơ An^h jang vei lăng hơ dre\ch kon kông, an^h jang vei lăng kon pơ lei apu\ng, vă athei tơ gu\m 65 triệu cho# u\nh điên plơ\ng păng pơm hơ met 1,2 trong đing, van đak păng [ôm đak”.

Tơ\ xăh Bảo Thuận, apu\ng Di Linh, de#h char Lâm Đồng – 1 xăh ‘nao che\ng hơ met le\ch đơ\ng tơ ring mơ mat tat păng to\k bo\k vă pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao, mă lei lơ sơ năm kơ âu, kon pơ lei tơ\ tơ ring ‘nâu oei huo\ng lơ\m tơ drong ư\h kơ măh đak yua kơ tang. An^h đak yua atu\m, đak tơ nglang lơ\m tơ ring hlôi ư\h pă ăn măh đak, mă đơ\ng te\h đak ‘nao tơ mơ\t jên jang kơ hre\ng trie#u hlak jên vă pơm hơ met ming ră.  

Ư|h kơ măh đak yua pơm ăn kơ hre\ng u\nh hnam kon pơ lei tơ\ xăh Bảo Thuận, apu\ng Di Linh măh yua đak đei io\k đơ\ng rim đak glung lơ\m tơ ring. {ok K’ Bril, Pho\ kơ dră an^h jang vei lăng kon pơ lei xăh Bảo Thuận, pơ ma:“Hăm đak rơ go\h ‘no\h sơ\ đei an^h pơ tru\h đak krao ‘no\h j^ lapel , đei tơ mơ\t jên jang ku\m đunh bơ\ih kơ na an^h đak yua ku\m kơ ne# bơ\ih. Oei an^h pơ tru\h đak rơ go\h găh an^h jang đak rơ go\h ‘no\h dang ei ku\m hlôi pơm hơ met ming, hăm an^h pơ tru\h đak âu ‘no\h 1,2 kơ măy ku\m đ^ hư đ^ bơ\ih”.

Đơ\ng sơ năm 2004 tru\h dang ei, Lâm Đồng hlôi tơ mơ\t jên jang hlo\h 128 ti hlak jên vă ming man 178 an^h pơ tru\h đak yua tơ ring tơ rang ăn kơ tơ ring hơ tăih hơ to\, tơ ring kon pơ lei kon kông lơ\m no\h 149 hơ lu\ng đak kuey khoan, 29 an^h pơ tru\h đak ako\m. Mă lei tơ drong ư\h kơ măh đak yua rơ go\h ăn kơ kon pơ lei oei đei lăng ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm tơ drong ble\k jơ hngơ\m mư\h rim ‘măng tơ [ơ\p pơ ma dơ nu\h hăm bơ ngai tăh hla rim tơ ring nhen Bảo Lâm, Di Linh, Đam Rông… Lơ\m kơ so# âu, dang ei đei tru\h 47 an^h pơ tru\h đak yua ư\h kơ gan jơ nei, lơ\m no\h đei 34 an^h pơ tru\h đak đ^ pơ dơ\h kơ yua pơ đ^, 13 an^h pơ tru\h đak lăp pơm lăp ăn 50% ko\ng suơ\t. Tơ drong tơm pơm ăn yua đơ\ng pơm pơ hơi tơ drong vei lăng hơ nhăk tru\h an^h pơ tru\h kơ ne#, hư răm.  

Dêh char Lâm Đồng ‘nao tơ le\ch nơ\r pơ kăp truh sơ năm 2020, adrin jang vă đei 99% kon pơ lei tơ\ tơ ring tơ rang lơ\m dêh char đei yoa đak ‘lơ\ng, 73% bơ ngai đei yoa đak rơ go\h. Vă jang đei tơ drong ‘nâu, Lâm Đồng athei tơ le\ch hlo\h 3.200 ti vă ming man. Mưh lei, tơ drong tơ le\ch jên jang ming man, vei lăng dôm an^h pơ truh đak rơ go\h tơ\ hơ năp kơnh, ku\m nhen dôm an^h pơ truh đak rơ go\h hlôi đei dang ei kơ dêh char Lâm Đồng gô đei bơ\ jang thoi yơ vă gơ\h đei yoa ‘lơ\ng hlo\h?

Nhôn đei jơ pơ ma nuh hăm [ok Phan Văn Hợi, Pho\ kơ dră An^h vei lăng đak rơ go\h păng cham char tơ ring tơ rang dêh char Lâm Đồng găh tơ drong ‘nâu:

-P^nh: {ok ăi, ih tơ che\ng thoi yơ găh tơ drong đei yoa đơ\ng dôm đak tơ nglang, an^h pơ truh đak rơ go\h tơ\ tơ ring tơ rang, mă loi j^ tơ\ tơ ring atăih yăih, tơ ring kon kông oei tơ\ dêh char Lâm Đồng hrei ‘nâu, hă [ok?

-{ok Phan Văn Hợi tơl: Dôm đak tơ nglang, an^h pơ truh đak, vei rơ go\h cham char tơ\ tơ ring tơ rang ‘no\h đei m^nh [ar an^h man hăm jên đơ\ng tơ drong jang 134, 135, mă loi j^ hăm dôm đak kuay khoan ‘no\h vei lăng đơ\ng ro\ng kơ tơ mât yoa tam mă ‘lơ\ng, đei m^nh [ar sơ lung đak ưh đei yoa kiơ. Tơ drong tơm ‘no\h yoa vei lăng đơ\ng ro\ng kơ man đang tam mă kơ jăp, m^nh [ar tơ ring ưh đei tơ re\k truh tơ drong vei lăng đơ\ng ro\ng kơ man păng tơ mât yoa. 

-P^nh: Vă hơ met pơ ‘lơ\ng dôm tơ drong ‘nâu, kiơ\ kơ ih tơ ring athei đei trong jang thoi yơ?

-{ok Phan Văn Hợi tơl: Vă vei lăng, io\k yoa ‘lơ\ng dôm an^h pơ truh đak tơ\ tơ ring tơ rang, blu\ng a ‘no\h khul kơ dră tơ ring athei đei đon tơ re\k păng đei nơ\r pơ tho, pơ gơ\r jang mă tơ tom ăn dôm khul vei lăng đak, hơ met ming khul gru\p bơ\ jang vei lăng đak vă tơ drong vei lăng gơ\h tơ năp ‘lơ\ng [iơ\. Mă 2 dơ\ng, khul kơ dră tơ ring athei tơ roi tơ băt, krao hơ vơn kon pơ lei vang vei lăng đak hai, vang tơ gop jên ăn khul vei lăng…. Vă kon pơ lei băt tơ drong đei yoa mă Đảng păng Te\h đak tơ le\ch jên man đak tơ ngalng, an^h pơ truh đak so\ nhă pơ yoa ăn tơ drong erih xa kơ kon pơ lei tơ\ tơ ring atăih yăih, mă loi j^ hăm bơ ngai kon kông.

Dêh char Lâm Đồng oei tơ le\ch tơ drong tơ chơ\t 28 chih hơ dăh găh tơ drong vei lăng an^h pơ truh đak, đak tơ nglang ăn tơ pôl yoa, lơ\m tơ drong tơ chơ\t âu đei pơ ma truh tơ drong tơ gu\m ăn bơ ngai vei lăng an^h pơ truh đak. Tơ dăh bơ\ jang ‘lơ\ng kiơ\ tơ drong tơ chơ\t 28 âu ‘no\h ưh jor gô hơ nhăk ba lơ tơ drong ‘lơ\ng mưh bơ\ jang vei lăng.

-P^nh: {ok ăi, ku\m hăm dôm an^h pơ truh đak, đak tơ nglang hlôi đei dang ei, đei băt tơ\ hơ năp kơnh Lâm Đồng vă tơ le\ch jên man dơ\ng lơ an^h pơ truh đak rơ go\h nai tơ\ tơ ring tơ rang. Mưh lei, vă dôm an^h pơ truh đak huei ưh kơ đei yoa nhen hrei ‘nâu, tơ drong tơ le\ch jên man thoi yơ?

-{ok Phan Văn Hợi tơl: Đơ\ng sơ năm 2016-2020, hăm tơ drong jang tơm găh pơ truh đak rơ go\h đơ\ng te\h đak hlôi đei tơ le\ch jang hơ doi hăm tơ drong pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao bơih. Trung ương ku\m đei tơ drong jang đơ\ng An^h mong jên apu\ng plenh te\h vang tơ mât ăn tơ drong jang pơ truh đak rơ go\h păng vei lăng cham char tơ\ tơ ring tơ rang, vă bơ\ jang tơ\ 21 dêh char, pơ lei tơm lơ\m te\h đak hai, lơ\m no\h đei dêh char Lâm Đồng. Sơ năm 2014-2015, An^h jang ku\m pơ gơ\r chă dăr lăng, rơih an^h vă man đak tơ nglang, an^h pơ truh đak rơ go\h păng vei lăng cham char tơ\ tơ ring tơ rang. Atu\m hăm ‘no\h roi tơ [ôh ăn An^h vei lăng cho\h jang xa păng ato\k tơ iung tơ ring tơ rang dêh char, Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei dêh char Lâm Đồng găh trong vă bơ\ jang tơ drong ‘nâu đơ\ng 2016-2020 kơ dêh char, păng vă tơ le\ch jang đơ\ng blu\ng sơ năm 2016.

Lơ\m âu đei lơ tơ drong tơ chơ\t găh man dôm an^h kăl, vei lăng đơ\ng ro\ng kơ man đang vă sư gơ\h đei yoa ‘lơ\ng [iơ\ kơ adrol ki. Lơ\m no\h oei pơ ma truh hloi tơ drong tơ gop đơ\ng kon pơ lei, jên jang đơ\ng tơ ring vă ming man păng vei lăng, athei đei kon pơ lei vang tơ gop ‘năi vă chă răt bơ\n đing tơm, đing tơ trơp mât tơ\ hnam kon pơ lei, đei thoi no\h mă kon pơ lei gơ\h đei đon vei lăng păng io\k yoa đak ‘lơ\ng [iơ\. Lơ\m âu ku\m đei hloi tơ drong tơ roi tơ băt vă kon pơ lei băt hơ dăh trong jang đơ\ng kơ pal mưh tơ le\ch jên man, vei lăng bơ\n đak tơ nglang vă kơ sư đei yoa kơ jăp đunh.

-Nơ\r bơ nê: Lei ah, bơ nê kơ ih hơ!

Dơ\ng hăm Thuem: Tơ blơ\ păng pơ re