VOV4.Bahnar - Đak nge\h ngăi kơ lăp jing 1 tơ mam huch ư\h kơ đei [ônh hlo\h vă tơ jur tơ drong hal kơ đak. Mă lei, đak [la\ng oei hơ nhăk lơ tơ drong đei yua ‘lơ\ng ăn kơ jơ hngơ\m pran mă bơ\n ư\h kơ ê tru\h. Kiơ\ rim bơ ngai tơ che\ng hơ len khoa ho\k, 1 kơ cho\k đak gơ\h hơ met 9 tơ drong j^ đoa tơ [ơ\p. Thoi no\h đei yua hơ met j^ đơ\ng đak [lăng thoi yơ?

            J^ plei nu\ih – m^nh kơ cho\k đak hơ drol kơ tep

Tơ dăh plei nu\ih bơ\n ư\h kơ ‘lơ\ng, athei nhă 1 kơ cho\k đak hơ drol kơ vă tep. Sư gô tơ gu\n bơ\n tang găn đei [o#h dôm tơ drong j^ plei nu\ih, pham blu\h tơ\ plei nu\ih tơ\ pơ gê năr đơ\ng ro\ng.

Pham blu\h tơ\ plei nu\ih ‘no\h j^ yua đơ\ng tơ drong klep đơ\ng pham lơ pơm ăn. Mư\h bơ\n tep n^t, đak lơ\m hơ kâu hiong he#, pơm ăn kơ đak lơ\m pham to\ se\t, tơ drong klep pham gô jing tôch kơ lơ. Mă lei, mư\h hơ drol kơ vă tep nhă 1 kơ cho\k đak gơ\h tơ jur to\ se\t tơ drong klep đơ\ng pham, tơ jur [iơ\ hơ mơt kơ đei [o#h j^ plei nu\ih.  

Brơ\p mu\h măt – pơ gê hro#ih 1 kơ cho\k đak rơ ngơp

Tôch kơ lơ bơ ngai băt pơ gê hro#ih iung đơ\ng tep nhă 1 kơ cho\k đak gô đei yua ‘lơ\ng ăn jơ hngơ\m jăn. Đei bơ ngai nhă đak [o\h, đei bơ ngai nhă đak sut, đei bơ ngai nhă đak chanh… Mư\h lei nhă đak kiơ ‘lơ\ng hlo\h?

Hơ kâu jăn hlo\h 1 ‘măng tơ pl^h kơ chơ\t, kăl kơ tơ le\ch kơ chơ\t pơ nhu\l tơ\ ‘ngoăih. Yua đak ư\h kơ đei s^k, ưh kơ đei kơ chơ\t bek ‘lơ\ng ‘no\h j^ ‘lơ\ng hlo\h tơ gu\m hlo\ng hơ kâu jăn. Mư\h ‘no\h j^ đak s^k dăh mă đak đei kơ chơ\t bek ‘lơ\ng ‘no\h athei đei jơ năr vă tơ pl^h, ư\h kơ ke\ tơ te\nh đei yua hlo\ng ôp hơ kâu jăn o#h. Kơ l^h thoi no\h pơ gê hro#ih nhă 1 kơ cho\k đak [la\ng ‘no\h j^ kơ liêu pơ gang pơm ‘lơ\ng.  

Hơ nơ\k – athei nhă lơ đak hlo\h kơ hmă

Mư\h đei hơ nơ\k yu\h, hơ kâu jăn gô tu\h pơ u\h pơ ang lơ, dui jơ hngơ\m hre\nh [iơ\... Kơ plăh âu kăl kơ tơ mơ\t dơ\ng lơ đak. Nhă đak tơ gu\m hơ met ‘lơ\ng hơ kâu jăn, hơ to\k đak pơ u\h păng tơ le\ch hu\t đak hơ yô, tơ le\ch pơ nhu\l pơ rang tơ\ ‘ngoăih. .

J^ hlu\ng – sa chao pai nhen đak

Bơ ngai j^ hlu\ng dăh mă [o#h ư\h kơ hiôk tơ\ hlu\ng, trong klak, gơ\h tơ mơ\t yua trong sa chao đak. Mư\h pai chao athei pơm ăn kơ găr phe kl^ nhen kơ loăi đak, sa ‘no\h [ônh kơ hach. Lơ\m chao đei đak lơ ôp rơ go\h, tơ le\ch hu\t dôm kơ chơ\t đei pơ răm lơ\m hlu\ng, trong klak tơ\ ‘ngoăih.

&ch krang – nhă đak mă lơ

 &ch krang đei 2 tơ drong tơm pơm ăn: 1 ‘no\h j^ lơ\m hơ kâu jăn đei ^ch mă lei ư\h kơ măh đak kơ na ^ch hơ răng le#, hơ nat kơ le\ch tơ\ ‘ngoăih; mă ‘no\h j^ trong klak păng 1,2 tơ mam nai ư\h kơ đei tơ mam tơ le\ch tơ\ ‘ngoăih. Yua thoi no\h, mư\h đei ^ch krang ‘no\h rim năr kăl kơ nhă lơ đak. Mư\h yua đơ\ng tơ drong tơm mă 2 ‘no\h athei nhă đak mă lơ, luăn hre\nh, vă kơ đak tơ te\nh năm pơ tru\t klak, tu\n tơ le\ch ^ch tơ\ ‘ngoăih. Mư\h nhă to\ se\t, đak tôch kơ [ônh đei hlu\ng tơ mơ\t io\k, hơ nhăk tru\h chă hơ yô lơ ‘măng.

‘Me\h hăk – yua đak [o\h pơ tru\t hăk păng kơ su [ơ\r.

‘Me\h hăk ‘no\h j^ 1 kơ loăi tơ jră vei lăng hơ kâu jăn yua kơ sa [ơm tơ mam sa ư\h kơ ‘lơ\ng. Mư\h ‘me\h hăk mă lei mơ mat kơ hăk. Gơ\h nhă mă lơ đak [o\h vă pơ tru\t hăk. Đơ\ng ro\ng kơ hăk đ^, gơ\h yua đak [o\h kơ su [ơ\r mă rơ go\h.

Mă ‘mong đak hiong yua đơ\ng hăk pơm ăn, athei nhă đak [o\h sap, ke\ tơ jur dă [iơ\ tơ drong lap rơ mơ\n đơ\ng bơ ngai hăk.

Bơ ngai bek plên – nhă đak đơ\ng ro\ng kơ so\ng sa 30 pơ n^t

70% hơ kâu jăn bơ ngai ‘no\h j^ đak. Tôch kơ lơ tơ jră hoă ho\k lơ\m hơ kâu jăn adoi io\k đak pơm kơ chơ\t pơ ro. Bơ ngai bek plên mư\h ưh kơ nhă tôm đak, kơ chơ\t bek lơ\m hơ kâu ư\h kơ gơ\h tơ pl^h, trăp roi to\k. Hơ kâu jăn mư\h tơ pl^h kơ chơ\t pơ jing đei dôm kơ chơ\t pơ nhul, athei kiơ\ lơ\m đak tơ le\ch hu\t. Đak ku\m ve\h ver đei ư\h kơ ‘lơ\ng đơ\ng hlu\ng, trong klak. Bơ ngai bek plên đơ\ng ro\ng so\ng 1 puăt jơ athei nhă đak vă hơ to\k loi dơ\ng tơ drong pơm hach đơ\ng hơ kâu jăn.

Ư|h kơ gơ\h tep – hơ li hăm đak to\ ‘no\h j^ pơ gang pơm ‘lơ\ng kơ\l ‘ngok.

Hơ drol kơ vă tep yua đak to\ ơ o\r hum dăh mă tong jơ\ng, gô tơ gu\m bơ\n [ônh kơ tep. Đak đei yua pơm rơ muăn, tơ no\, ‘no\h j^ kơ liêu pơ gang pơm sơ đơ\ng kơ\l ‘ngok ‘lơ\ng hlo\h ăn kơ jơ hngơ\m jăn.  

Ble\k blônh – athei nhă lơ đak

Mư\h ble\k blônh, hơ ‘ngon, plei le\n gô pơ jing đei lơ hoocmon, pơm anư kơ kơ\l ‘ngok roi ư\h kơ hiôk. Păng lei lăi nhen dôm kơ chơ\t pơ nhu\l nai, sư ku\m gơ\h tơ le\ch hu\t tơ\ ‘ngoăih, hăm trong nhă lơ đak. Tơ dăh hơ dai pơ tâp hơ kâu jăn, đak pơ u\h le\ch lơ, kơ chơ\t pơ nhu\l tơ le\ch lơ, hơ kaua jăn gô tơ jur [iơ\ tơ drong ư\h kơ hiôk, ble\k blônh. 

            Thuem tơ blơ\