VOV4.Bahnar - Bơngai Êđê đei lơ tơmam tôn re\h pơm hăm pơ o ‘lao, lơ\m au đei klel Đing năm. Klel au tơ klep hăm tơdrong tơroi kră sơ\ tôch hơ iă găh jơhngơ\m đon chu yom, ‘mêm kơ eng kơ 6 ‘nu kon chă tơhmoi ăn me\ [a\ lôch. Đơ\ng ro\ng ‘no\h, bơngai Êđê io\k yua chă hlôm kiơ\ la boa hơri Eirei lơ\m năr kơ\m kang kơnang gie\ng nhen: Et ming hơdrơ\m đak, kơ\m ‘mi jur, et jur sa, et to\k hnam, tru\h hloi lơ\m năr brư\ yang đang pơsat ... Gô mơ\ng kiơ\ tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng kơna mă chă hlôm hơbôn rơdu dăh mă jăng rơ răo, tơbăt hơdăh găh bri kông ‘lơ\ng lie\m Tây Nguyên.

Klel đing năm

Đing năm ‘no\h găh kơ loăi klel hlôm kơ bơngai Êđê. Năm kiơ\ nơ\r Êđê ‘no\h bơ\n khan 6, đing ‘no\h jei đing mơ\n. Đing năm đei 6 to\ đing ‘lao kơ jung kơ đe\h phara d^h băl, pơm [ar gru\p, m^nh gru\p 3 to\ đing. Tơ\ 6 to\ đing đei koer tơlu\h trôm dur chrang phara d^h băl. M^nh păh trôm đing ch^t he#, 6 to\ đing au đei tăh pơkhăm hăm get đak, hlôm đơ\ng lăih get đak. Tơ\ đing đei koer tơlu\h trôm vă kơ re, đei re kiơ\ tơdra hơri: đồ - rê – mi- fa- sol - la…

Hmă hmă đing năm au kơ yuơ bơngai dro\ nglo chă hlôm ăn bơngai dro\ kăn hơri Eirei. Đei chă hlôm lơ\m năr kơ\m kang kơnang gie\ng, đei tơmoi năm ngôi dăh mă lơ\m năr brư\ yang đang pơsat. Ama Wôn, buôn Kmrơ\ng A, tơring Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ama Thuột, dêh char Dak Lak tơbăt, đing năm đei chă hlôm lơ\m năr kơm kang kơnang gie\ng au to, mă lei tơdăh chă hơri Eirei mă lei ư\h kơ đei bơngai chă hlôm đing năm lei ư\h kơ hiôk, ư\h hơ iă: “Mư\h hơri Eirei ư\h kơ gơ\h kơ [ăh găh đing năm ôh. Tơdăh ư\h kơ đei đing năm lei ư\h kơ hiôk. Sơ\ chă hlôm đing năm ‘no\h tơ\ mir, ư\h kơ gơ\h chă hlôm lơ\m hnam ôh, lăp hlôm lơ\m năr ne# kau, et to\k kpan, to\k hơgơ\r đe\ch”

Mư\h hlôm đing năm ti găh ‘ngie\o pơyar, hơnglau iôp hăm hơnglau tơgle\h p^t hơchăng trôm tơ\ hơla, hơnglau yo\ng p^t trôm păh ‘ngie\o. Ti păh ‘ma pơyar, hơnglau iôp păng hơnglau tơgle\h p^t hơchăng trôm găh hơla [ar to\ đing păng hơnglau yo\ng p^t trôm tơ je# păh ‘ma. Jơva re kơ đing năm jăng dăh mă ư\h ‘no\h gô mơ\ng kơ đing t^h ie\ lơ liơ păng kơ yuơ kơ get đak dơ\ng. M^nh to\ đing re kiơ\ m^nh hlak ch^ng jên lơ\m hơmru\k ch^ng knah. Jơva re rơdơ\, chă mơ\ng hiom lơ\m hơkau. Aê Đức oei tơ\ Buôn Ako Tam, tơring Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ama Thuột, dêh char Dak Lak tơroi tơbăt, đing năm kơ bơngai Êđê sơ\ ‘no\h chă hlôm lơ\m năr brư\ yang đang pơsat, u\nh hnam đei tơdrong sơ ‘ngon. Mư\h chă jang tơ\ mir, tơdăh chă hlôm đing năm ‘no\h đe băt hloi bơngai ‘no\h sơ ‘ngon. “Đơ\ng sơ\ bơih, đing năm chă hlôm tơ\ mir, mư\h chă cho\h ‘ngie\t, ke\ch yoă [a, lơ\m brư\ yang đang pơsat jei gơ\h chă hlôm hăp. Hrei au chă hlôm mơ\ng kơ vă đe\ch, te\h đak jei pơro# pơ rôp vă vei răk tơ [a\k mong đing năm. Sơ\ ăp đei bơngai lôch ‘no\h mă gơ\h hlôm lơ\m hnam, găh hrei au bơngai Êđê oei plôih lăng tivito\k bo\k hlôm đing năm, ư\h kơ đei chă kơ\m gie\ng yă kiơ bơih”.

Tơdrong đei pơjing đing năm kơ bơngai Êđê tôch hơ iă tơpă mơ\n. Kon pơlei tơroi akhan, sơ\ đei u\nh om bơngai Êđê đ^ ‘lo\ kră mă lei tim mă đei kon hơ ‘lơ\p. M^nh năr ‘no\h năm tơ\ mir akăn [ok nhă đak lơ\m hơgơ\p tơmo. Tru\h pơyan [a đơ\ng ro\ng yă hơnhơl đei 6 ‘nu kon, 3 ‘nu dro\ nglo, 3 ‘nu dro\ kăn. Roi ‘lo\ đe hăp roi ‘lơ\ng, lei lăi d^h băl, ư\h kơ ba bu bơngai bu. Bơngai [a\ năm tơ\ bri ko\h ret đing ‘lao jung kơ đe\h phara d^h băl đơ\ng no\h ăn đe kon sư che\p vă kơnăl. Kon tơdăm hơdruch tôch gơ\h hơgei. Hăp chă ret pơ ‘lơ\ng păng pơm rơ pie\t hăm ‘lao kơna đei jing he# 6 to\ klel chă hlôm vă kơ chơt. M^nh năr mă ‘no\h me\ [a\ lôch ư\h kơ tom băt, 6 ‘nu ‘nho\ng pơmai o\h đe hăp io\k 6 to\ klel au chă hlôm vă tơbăt jơhngơ\m đon ‘mêm kơ eng kơ me\ [a\. Lăng [o#h m^nh ‘nu hlôm m^nh to\ ‘no\h ư\h rơhăo, bơngai tơdăm hơdruch io\k get đak t^h đơ\ng no\h koer tơlu\h hlôt 6 to\ klel. Đơ\ng no\h chă hlôm tơnhơ\m ăn me\ [a\ bro\k v^h hăm me\ [a\ yă [ok. Đơ\ng mă no\h klel au đei lơ bơngai chă hlôm păng hơnhăk ba tru\h tơ\ rim pơlei bơngai Êđê krao akhan Đing Năm.

Đing năm ‘no\h tơmam hlôm tôch hơ iă hăm bơngai Êđê mă lei bo\k bo\k tơ\ anăp hiong hiơt, kơ yuơ bơngai gơ\h pơm, băt chă hlôm đing năm roi năr roi to\ se\t. Atu\m hăm vei răk tơ [a\k mong tôn ch^ng chêng ‘no\h pơgơ\r dơ\ng kơ\m kang kơnang gie\ng kră sơ\ kơ bơngai kon kông Tây Nguyên jing tơdrong kăl hlo\h. Kơ yuơ đơ\ng no\h gô pơjing đei rơvơn ăn rim tơmam hlôm re\h joăt joe đơ\ng sơ\ kơ bơngai Êđê đei io\k yua, mă kăl mư\h chă hơri Eirei gô đei hloi jơna klel Đing năm.

Bơngai ch^h: Zawut

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt