VOV4.Bahnar - Pơm đơ\ng kram, ‘lao đei ko\h io\k đơ\ng bri, hăm tơ pang ti hơ be\ch, gơ\h hơ gei đơ\ng đe nge# nhân bơ ngai Rađe hlôi pơm đei lơ tơ mam hlôm, reh, te\h tôn tôch hơ iă nhen ch^ng kram, ch^ng klơk, t^ng n^ng, đing năm, đing tut... Dôm tơ mam vă jo\h hơ ri âu tơ [ôh hơ dăh tơ drong arih xa jo\h ayo\ kơ do\ xoang tôch hơ iă đơ\ng bơ ngai Rađe, vang tơ gop ‘lơ\ng ăn dôm tơ drong hơ ri hơ xoang lơ\m  kon pơ lei păng khul juăt hơ ri hơ xoang.

Rim ‘măng đing tut đei hlôm re hơ bôn hiôk nhen thoi tơ [ôh jơ hngâm pran đơ\ng sư mât hơ dai hăm jơ va hơ gơ\r păng ch^ng chêng, jơ va ‘no\h păr ang jơ\p jang bri kông, tơ ring kon pơ lei Rađe oei xa, pơ jing đei 1 an^h jo\h ayo\ tôch hơ iă...

Đe dro\ kăn nge# nhơ\n tơ\ plei Kmrơng A- xăh Ea Tu – plt Buôn Ma Thuột hlôm Đing tut

Nge# nhơ\n Aê Khai tơ\ Plei Sah A, xăh Ea Tul, apu\ng Cư Mgar, dêh char Dak Lak, ăn tơ băt, đing tut kơ bơ ngai Rađe Kpă đei 6 to\ đing jung đeh păng tih ie\ pha ra băl. Ku\m nhen thoi đing năm, jơ va rim đing vă nhen thoi jơ va sơ mru\k ch^ng knah…  Hmă hmă, vă hlôm đing tut athei đei 6 ‘nu bơ ngai ‘mơ\i, mă lei mưh ưh kơ tôm bơ ngai hlôm ‘no\h 5 ‘nu bơ ngai hlôm ku\m gơ\h ‘năi:

“Đing tut yoa dro\ kăn hlôm, đei 6 ‘nu hlôm, hlôm nhen thoi hlôm đing năm, tôn ch^ng, đei jrang, jăl ‘năi. Lơ\m 6 ‘nu bơ ngai hlôm ‘no\h 1 ‘nu hlôm nhen thoi tôn 6 to\ ch^ng lơ\m sơ mru\k ch^ng knah kơ bơ ngai Rađe. 6 jơ va hlôm mât hơ dai jing 1 lơ boa tôch hiôk hơ iă. Sơ\, đe hlôm lơ\m năr pơ dong bơ ngai lôch, tơ\ kơ ‘năr [ât rim bơ ngai vang ngôi hơ dai, pơ lung unh hnam đei bơ ngai lôch.”

Ku\m nhen dôm tơ mam tôn, re\h kơ dôm hơ dre\ch kon kông nai hai, tơ drong pơm đing tut ku\m tôch mơ mat, mơ\ng kiơ\ bơ ngai pơm gơ\h thoi yơ. Vă pơm ‘lơ\ng re hiôk, bơ ngai pơm athei juăt pơm sư ‘mơ\i. Nge# nhơ\n Aê Kol, tơ\ plei Tơng Ju, xăh Ea Kao, plt Buôn Ama Thuột, dêh char Dak Lak tơ roi: Vă đei đing tút re hiôk, bơ ngai pơm athei băt lơ tơ drong ‘mơ\i, đơ\ng chă rơih ‘lao truh pơm, hơ met jơ va re:

“Mưh pơm đing tut nge# nhơ\n năm chă ko\h ‘lao. Nge# nhơ\n pơm đing tut athei pơm đei jơ va re hiôk hơ bôn. Mưh năm yoă [a, đe chă rơih dôm bơ ngai gơ\h hlo\h vă hlôm ngôi đing tut kơ plăh oei preh [a. Ti che\p đing tut hlôm, jơ\ng ‘no\h joă [a. ‘Ngoăih kơ ‘no\h đe oei hlôm đing năm hơ ri Eirei kơ plăh do\h hai. Vă pơ dơ\h ngôi hai, pơ chơt ngôi kơ plăh oei bơ\ jang gle\h hret hai.”

Đinh Tut đei 5 to\ đing

Đing tut kơ bơ ngai Rađe Bih (Bơ ngai Rađe Bih krao ‘noh đing atut) lăp đei 5 to\ đing ‘lao tih, ie\ pha ra băl, jung đơ\ng 10-20cm. 1 păh đing đei tu\ ch^t kial. Jơ va re nhen thoi 5 to\ ch^ng lơ\m sơ mru\k ch^ng Jhô. Đing tut yoa dro\ kăn hlôm ‘năi, tơ [ôh jơ hngâm đon kơ hiôk lơ\m dôm năr pơ dong bơngai lôch, dăh mă tơ\ mir roh. Nge# nhơ\n Aê Khuen, xăh Ea Bông, apu\ng Krông Ana, dêh char Dak Lak ăn tơ băt: Đing tut kơ bơ ngai Rađe Bih mưh hlôm lơ\m năr pơ dong bơ ngai lôch, 5 ‘nu dro\ kăn tơ oei ju\m dăr bong bơ ngai lôch, đing tut pơ dơ\ng tơ păt, đe hlôm jơ va re ie\, pơ s^u nhen nơ\r pơ ma nuh. Oei tơ\ mir ‘no\h hlôm [ât pơ dơ\h ngôi đơ\ng ro\ng kơ choh jang gle\h hrat:

“Hlôm đing tut đei 5 ‘nu bơ ngai. Hmă hmă đe dro\ hlôm ngăl, mă lei tơ dăh ưh tôm bơ ngai dro\ nglo hlôm ku\m gơ\h ‘năi. Đing Tut đei hlôm lơ\m pơ yan kăt yoă [a. Lơ\m hnam ‘no\h mưh đei bơ ngai lôch, dăh mă et soi ‘no\h đe hlôm đing tut. 2 ‘nu bơ ngai hue muh măt tơ\ găh Pơ mât, 3 ‘nu bơ ngai hue muh măt tơ\ găh Hơ le\ch. Mưh hlôm đing tut đei bơ ngai hơ xoang xem Grơ\ păr joang. Mă ưh ‘no\h ‘me\h hlôm [ât sơ ‘ngon, ‘me\h pơ dơ\h ngôi, [ât lăp hlôm mưh chă yâu, cho# pơ dơ\ng tơ drô ge tơ\ mir. Oei tơ\ pơ lei, lơ\m hlôm đing tut lơ\m hnam dôm bơ ngai pơ dro\ng đe\ch, dôm bơ ngai hlôi đei soi ko\h kơ pô, rơ mo. Ưh kơ s^ hnam bu ku\m gơ\h hlôm ôh. ‘Ngoăih kơ ‘no\h j^ hlôm lơ\m năr pơ dong bơ ngai lôch vă pơ lung hnam tơ no\ sư, hiơt [iơ\ tơ drong ơ\h sơ ‘ngon mưh đei bơ ngai lôch hơ chăng. Bơ ngai tơ nuh lăp gơ\h hlôm tơ\ mir đe\ch.

Hrei ‘nâu, rim bơ ngai mưh năm truh tơ\ dôm pơ lei pơ la bơ ngai Rađe lơ\m pơ yan et soi dăh mă năr pơ chơt kơ pơ lei pơ la, gô kơ tơ\ng jơ va ơ ing đơ\ng đe hlôm đing tut hơ dai hăm jơ va ch^ng knah, ch^ng kram păng lơ tơ mam tôn nai hai. Păng jơ va đing tut ưh đei hơ vơ\l hăm dôm jơ va tôn nai yoa đing tut re tôch pha, tôch s^t păng tôch hơ iă.

H’zawut byă: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\