VOV4.Bahnar – Dôm sơnăm au ki, hăm jơhnơ\m đon hơdrin đ^ jơhngơ\m lơ\m ch^h răk tơ [a\k mong, pơgơ\r, pơtho tơdrong jo\h ayo\ kon kông, rim bơngai gơ\h tôn ch^ng chêng khu\l tôn ch^ng chêng, jo\h hơri pơlei Kon Klôk, hlôi pơ jing jơhngơ\m hưch hanh tơdrong jo\h ayo\ joăt joe ăn rim pơlei pơla bơngai Sêdang oe\i tơ\ tơring Đak Mar, apu\ng Đak Ha, dêh char Kon Tum. Pơm tơgoăt tơdrong jo\h ayo\, khu\l bơngai ‘lo\ kră iung jang ch^h răk, pơtho ăn; khu\l hơ io\h vang ho\k pơ hrăm, chă tôn re\h t^ng n^ng ch^ng klơk, ch^ng chêng păng jo\h hơri…

Re\h T^ng n^ng

Khu\h tôn ch^ng chêng – Jo\h hơri pơlei Kon Klôk, tơring Đak Mar, apu\ng Đak Ha, dêh char Kon Tum pơ jing tru\h dang e\i hlôi 17 sơnăm. Hre\i au khu\l đe\i hlo\h 20 ‘nu, đe\i pêng jơhnơr: Bơngai kră hlo\h ‘no\h [ok A Bôm, 81 sơnăm; ‘lơ\p hlo\h ‘no\h o\h Y Thuật, 21 sơnăm. Sơnăm 2016 au ki, đe\i 2 ‘nu bơngai lơ\m Khu\l đe\i Te\h đak pôk ăn anăn “Nghệ nhân hơge\i”, ‘no\h [ok A Bôm păng yă Y Khar.

Nghệ nhân hơge\i A Bôm, bơngai pơm tơle\ch păng hơmet t^ng n^ng ch^ng klơk, ch^ng chêng tơbăt, ư\h khan lăp chă pơtho ăn kôn mon kon sau lơ\m pơlei đe\ch ôh, [ok oe\i tơgu\m ăn kon pơlei rim tơring anai lơ\m tơdrong ve\i răk tơ [a\k mong păng pơtho pơ hrăm tôn re\h.

Nghệ nhân hơge\i A Bôm pơma: “ Tơdăh ch^ng chêng ayơ pre\o le\i ba chă hơmet ăn. Dôm bơ\n ch^ng klơk ba chă pơm păng ming hơmet, pơ\t pơng chă sơlang ‘no\h ba hơmet ăn păng pơm ‘nao. Lơ\m chă ming, ba pơtho ăn kon sau [o#h, băt vă đe sư pơm kiơ\, băt chă pơm, ming hơmet. Hre\i au, lơ\m pơlei hlôi đe\i m^nh ‘nu bơngai băt chă pơm bơ\n t^ng n^ng ch^ng klơk bơih’’.

Tôn ch^ng klơk

Nghệ nhân A Lang, Khu\l tôn ch^ng chêng – Jo\h hơri pơlei Kon Klôk, tơbăt, gơnơm kiơ\ yok rok jơ\ng me\ [a\ yă [ok kơna [ok băt rim [ai tôn ch^ng chêng, tơdrong hơri. Dang e\i, [ok je\i kơru\n đ^ jơhngơ\m vang chă pơtho ăn tơdrong tông ch^ng chêng jo\h hơri ăn hơ io\h.

Nghệ nhân A Lang pơma tơroi: “Ba [o#h tơdrong pơgơ\r kơ Khu\l tôn ch^ng chêng – Jo\h hơri tôch hơ iă. Ba hơpơi ‘me\h vă Khu\l hơnơ\ng đe\i chă tơ [ơ\p, ho\k pơ hrăm d^h băl lơ hlo\h dơ\ng, pơm lơ liơ vă ve\i răk tơ [a\k mong dôm tơdrong jo\h ayo\ mă me\ [a\ yă [ok chă pơ sư\ ăn, đe\i ch^g chêng, t^ng n^ng ch^ng klơk, la boa hơ-chiếo, ha-nhông hơ iă tơpă. Kơ d^h ba je\i băt chă re\h t^ng n^ng, tôn ch^ng, tôn sơgơ\r … Âu ki, ba je\i hlôi pơtho ăn rim đe o\h chă tôn ch^ng klơk, tôn ch^ng chêng, re\h t^ng n^ng, ba chă pơtho ăn đe o\h đ^ 3 khe\i kơ au bơih, đe\i 9 ‘nu mon năm ho\k, đe hăp hlôi băt chă tôn 3 tơdrong ch^ng chêng bơih’’. 

Bơngai ‘lơ\p hlo\h Khu\l tôn ch^ng chêng – Jo\h hơri kơ pơlei Kon Klôk, o\h Y Thuật tơroi: rim ‘măng đe m^h ma chă krao hơvơn pơ hrăm hơri ‘no\h o\h chhôk hơ iă dêh, năm hloi atu\m hăm rim đe ‘nho\ng pơmai lơ\m khu\l chă pơ hrăm tru\h dang yơ rơbot ‘no\h mă pơdơ\h.

Y Thuật pơma tơroi: “Vang mơ\t lơ\m Khu\l ^nh hơ iă dêh. Lơ\m oe\i tơ\ hnam ^nh je\i tak lăng hla bơar ch^h tơdrong hơri chă pơ hrăm hơri. Ba [o#h kơ d^h bơ\n kăl hơdrin hlo\h dơ\ng vă băt lơ tơdrong hơri, ve\i kơ jăp tơdrong jo\h hơri kơ hơdre\ch hơdrung bơ\n. Rim ‘măng chă pơ hrăm ba hơdrin đ^ jơhngơ\m, kiơ\ kơ ^nh, kơ yuơ tơdrong joăt joe ‘lơ\ng hơ iă kơ hơdre\ch hơdrung bơ\n kơna kăl băt ve\i răk tơ [a\k mong”.

Pơ hrăm hơri

Lơ sơnăm au ki, hăm tơdrong chă pơtho pơ hrăm phăl hơlăng đơ\ng đe kră, Khu\l tôn ch^ng chêng – Jo\h hơri pơlei Kon Klôk roi năr roi t^h, pơ jing jơhngơ\m hưch hanh ăn jơhnơr mơlo#h, hơmet ming, ato\k tơ iung tơdrong jo\h ayo\ kơ hơdre\ch hơdrung. Hre\i au, dôm bơngai tơm dơnơm lơ\m khu\l đe\i 20 ‘nu bơngai jo\h hơri. Mư\h chă tôn re\h jo\h hơri lơ\m tơdrong pơgơ\r t^h, kăl ako\m lơ bơngai, rim nghe# nhân krao hơvơn dang kơ mơj^t ‘nu hơdru\h tơdăm lơ\m pơlei Kon Klôk vang chă jo\h asoang dơ\ng. Tơdra ch^ng chêng roi năr roi re kơtang, tơdrong hơri sa roi păr jơ\p jang tơring tơrang hlo\h dơ\ng, hơnhăk tơdrong jo\h ayo\ kơdo\ soang Tây Nguyên yak tru\h hăm rim răih bơngai lơ\m te\h đak.

Nghe# nhân hơge\i Y Khar, Kơdră ve\i lăng Khu\l Tôn ch^ng chêng – Jo\h asoang pơlei Kon Klôk, tơbăt: ‘’Tru\h dang e\i, ^nh hlôi ch^h răk păng chă pơche\h dơ\ng dang 10 tơdrong hơri, đe\i chă năm jo\h hơri tơ\ lơ tơring. Tơdrong hiôk chơt hlo\h hăm Khu\l nhôn ‘no\h ‘măng năm jo\h hơri tơbăt 1.000 sơnăm Thăng Long – Hà Nội sơnăm 2010, Festival ch^ng chêng Tây Nguyên tơ\ pơlei tơm Plei Ku, dêh char Gia Lai  sơnăm 2012, vang năm jo\h hơri tơ\ Long Xuyên sơnăm 2013, Nghệ An sơnăm 2014, Thanh Hóa sơnăm 2015 … Hơdro# lơ\m dêh char nhôn chă jo\h hơri hơnơ\ng’’.

Dang e\i, tơdrong ch^h răk tơ [a\k mong, tơdrong chă pơ hrăm, chă jo\h hơri păng pơtho tơdrong tôn re\h jo\h hơri kon kông hlôi jing tơdrong jang hơnơ\ng ư\h kơ [a\h lơ\m tơdrong oe\i sa kơ rim bơngai lơ\m Khu\l tôn ch^ng chêng – Joh hơri pơlei Kon Klôk, tơring Đak Mar, apu\ng Đak Ha, dêh char Kon Tum. M^nh ‘nu bơngai nghe# nhân nhen le\ m^nh pla u\nh pơm hơdăh ang rang ‘lơ\ng, pơtho pơ hrăm jơhngơ\m đon hưch hanh hơmanh bơnê tơdrong jo\h ayo\ kơdo\ soang joăt joe kơ hơdrung Sêdang ăn jơhnơr mơlo#h tơgoăt io\k păng ato\k tơ iung.

Bơngai ch^h: Nhat Lisa

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt