VPV4.Bahnar - Plang song pham ư\h kơ s^ lăp jing 1 tơ drong pơm ‘lơ\ng tơ [o#h jơ hngơ\m đon ‘mêm mơ nat, tơ gu\m băl đơ\ng hơ dre\ch hơ dru\ng Việt Nam mă tơ drong jang âu oei hơ nhăk tru\h lơ tơ drong đei yua ăn kơ jơ hngơ\m jăn. Vă hlo#h hơ dăh hlo\h găh dôm tơ drong đei yua ku\m nhen 1,2 tơ drong kăl kơ băt mư\h plang song pham, nhôn đei jơ pơ ma dơ nu\h hăm [ak si Trần Thị Kim Hồng, Pho\ kơ dră vei lăng An^h jang găh pham păng [et pham de#h char Dak Lak.

PTV: {ak si ăi! Plang song pham ‘mêm mơ nat ‘no\h lơ liơ păng trong plang song pham đei dôm hơ yak kiơ?

Bs Trần Thị Kim Hồng: Plang song pham ‘mêm mơ nat ‘no\h j^ tơ drong vang song băl kơ to\h pham đơ\ng kơ d^h, ư\h kơ đei pơ go\ dăh mă vă đei io\k yua kiơ o#h, mă đơ\ng kơ d^h kâu chă song plang tơ gu\m păng đei băt kơ d^h găh tơ drong plang song pham đơ\ng kơ d^h kâu. Mă blu\ng bơ ngai plang song pham gô ch^h hơ dăh lơ\m hla ar ch^h tơ roi găh jơ hngơ\m jăn, dôm tơ drong j^ đơ\ng hơ drol. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h, gô đei đe y, [ak si pơ tho tơ [o#h găh tơ drong plang song pham păng đei khăm hơ len lăng jơ hngơ\m pran, vei lăng sơ đơ\ng bơ ngai plang song ke\ đei jơ hngơ\m pran vă plang song pham.  

Đang kơ ‘no\h j^ hơ len lăng pham hơ drol kơ plang song pham. Mă 4 ‘no\h plang song pham, lăp hiong 5 pơ n^t đe\ch. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h, bơ ngai plang song pham athei [^ch pơ dơ\h kơ tă hơ n^h đơ\ng 5-10 pơ n^t, sa tơ mam sa đak...

Oei dôm tơ pu pham, đơ\ng ro\ng kơ hlôi đei io\k gô đei gơ\ih ăn kơ rim hnam pơ gang. Tơ\ âu, pham đei hơ len lăng, băt hơ dăh gru\p pham păng lăng hơ len thim 1 ‘măng dơ\ng hăm kơ măy kơ mo\k ‘nao kiơ\ tơ chơ\t đơ\ng An^h tơm vei lăng găh jang pơ gang. Dôm tơ mam pham đơ\ng ro\ng kơ đei hơ len lăng gô đei tơ mơ\t lơ\m trong jang pơm tơ le\ch dôm tơ mam pham vă tơ klăh dôm tơ mam mă lăp, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h đei mong răk păng chă song tru\h bơ ngai j^.  

PTV: {ak si ăi! Lei bơ ngai plang song pham kăl kơ pơm lăp hăm dôm tơ drong kiơ?

Bs Trần Thị Kim Hồng: Bơ ngai plang song pham athei j^ bơ ngai pran, jơ hngơ\m đon hiôk. Găh sơ năm, dro\ nglo đơ\ng 18-60 sơ năm; dro\ kăn đơ\ng 18-55 sơ năm, ư\h kơ đei j^ dăh mă đei dôm tơ drong glăi tơ po\h kiơ\ trong pham, pơ t^h gia nhen j^ klơm B, C, giang mai, j^ sôt ret... Hơ tăih băl đơ\ng dôm ‘măng plang pham ‘no\h j^ 3 khei.

PTV: {ak si ăi! Đei 1,2 ‘nu bơ ngai tơ che\ng, plang song pham gô pơm ăn hơ kâu jăn roi ư\h kơ pran yua kơ hiong le# pham. Kiơ\ kơ [ak si, đon tơ che\ng âu hăm lăp ư\h? Păng plang song pham hơ nơ\ng hăm đei yua thoi yơ hăm jơ hngơ\m jăn păng đon tơ che\ng đơ\ng kon bơ ngai?

Bs Trần Thị Kim Hồng: Plang song pham kiơ\ nơ\r pơ tho đơ\ng [ak si ‘no\h ư\h kơ đei pơ răm ăn kơ jơ hngơ\m jăn o#h. Yua kơ, găh hơ kâu jăn, pham đei tôch lơ kơ loăi, rim kơ loăi đei tơ drong ar^h pha ra băl, ku\m nhen dôm tơ mam lơ\m hơ kâu jăn, pham ling lang tơ pl^h, gơ\h tơ pl^h ‘nao, pơ jing đei rim năr. Mư\h plang song pham đang, pham tơ\ klơm, kơ\ng gô tu\n tơ le\ch pham vă hơ met pơ ‘lơ\ng kơ so# pham hlôi plang song. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h, tơ ngăl, kơ ting ku\m gô hơ to\k pơm tơ le\ch pham, ke\ to\k hlo\h đơ\ng 4-10 ‘măng hmă vă ‘mong ăn kơ pham ‘nao asong ăn. Đơ\ng ro\ng 2,3 năr, hơ kâu jăn bơ ngai plang song ư\h kơ đei tơ drong kiơ hmă đe\ch.  

Mư\h năm plang song pham, bơ ngai plang song pham io\k đei tôch kơ lơ tơ drong đei yua. Mă 1, đei hơ len lăng jơ hngơ\m jăn, hơ len lăng dôm tơ drong j^ pơ chu\ng, tơ po\h kiơ\ trong pham. Mă 2, đei hơ len lăng pơ đ^ hloi dôm tơ drong j^ ư\h kơ đei tơ po\h nhen huyết áp, plei nu\ih. Păng mư\h plang song pham, đei lơ săt ku\m đei tơ le\ch đơ\ng hơ kâu jăn kiơ\ trong pham, tơ gop tơ jur săt, tơ jur oxy hóa, hơ to\k jơ hngơ\m pran.

Đơ\ng ro\ng kơ hơ kâu jăn pơ jing đei pham ‘nao tơ gu\m bơ\n pran hlo\h dơ\ng, ‘lơ\p hlo\h dơ\ng. ‘Ngoăih tơ drong đei yua găh jơ hngơ\m jăn, plang song pham oei đei yua ‘lơ\ng t^h tên, ‘no\h j^ [o#h đei yua ăn kơ tơ pôl yua kơ hlôi do\ng ar^h đei dôm bơ ngai kăl kơ pham.

PTV: Lei hơ drol păng đơ\ng ro\ng kơ pang song pham, bơ ngai plang song kăl kơ băt tru\h dôm tơ drong kiơ hă [ak si?

Bs Trần Thị Kim Hồng: Tơ dăh năr dơ ning năm plang song pham ‘no\h ‘măng ‘nâu, bơ\n athei so\ng sa hmă, ‘ne\ kơ kro\ng măng, ‘ne\ huch tơ drô [ier păng sa dôm tơ mam sa ‘ngam, bek. Tơ\ pơ gê hơ drol kơ plang pham athei sa pơ gê pơ ‘lơ\ng.   

Đơ\ng ro\ng kơ plang song pham, bro\k tơ\ hnam oei sa, so\ng sa hmă, pơ dơ\h ngôi; ‘ne\ kơ huch tơ drô [ier, ‘ne\ kơ pơ tâp hơ kâu jăn trăp, gle\h de#h hang nhen [a\ [o\ng lo\ng, kơ dâu... Hơ to\k loi dơ\ng so\ng sa, ‘me ‘lơ\ng hơ kâu jăn. 

PTV:  Bơ nê kơ ^h [ak si hơ!

Thuem tơ blơ\