VOV4.Bahnar - J^ Covid-19 to\k bo\k đei [o#h lơ\m jơ\p ple\nh te\h pơm ăn jơ hngơ\m pran, hơ kâu jăn kơ rơ băn ‘nu bơ ngai đei tơ hli, lơ\m no\h bơ ngai kră, mă loi ‘no\h j^ dôm bơ ngai đei j^ hơ met ư\h kơ klăih ‘no\h j^ bơ ngai pu\ [ơm kơ ne# lơ hlo\h. Yua thoi no\h, tơ drong vei lăng jơ hngơ\m jăn, kơ chăng pơm kiơ\ rim trong tang găn j^ tơ\ bơ ngai kră ‘no\h j^ tơ drong jang tôch kơ kăl.

Kiơ\ ch^h jo# đơ\ng rim te\h đak đei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng kơ tang hlo\h đơ\ng j^ Covid-19, bơ ngai kră ‘no\h j^ bơ ngai [ônh đei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng yua đơ\ng j^ hơ bu\h âu hlo\h kơ khu\l mơ lo#h tôch kơ lơ. Kơ so# bơ ngai hlo\h 70 sơ năm lôch yua kơ j^ Covid-19 lơ hlo\h 10 ‘măng pơ têng hăm khu\l bơ ngai tơ\ sơ năm kră mơ lo#h. Tơ\ Trung Quốc, an^h đei [o#h tơ drong j^ âu, hlo\h 80% ‘nu lôch ‘no\h j^ bơ ngai kră. Tơ\ te\h đak Ý, kơ so# lôch tơ\ bơ ngai hlo\h 80 sơ năm ‘no\h j^ vă je# 60%. Tơ roi tơ blang găh tơ drong ‘nâu, rim bơ ngai joăt jang pơ gang tơ băt: Tơ\ bơ ngai kră tơ drong pran hlôi đei pă jăng kiơ\ khei ‘năr. Hlo\h kơ ‘no\h dơ\ng, vă đ^ đăng bơ ngai âu tă kơ đei j^ dôm tơ drong j^ hơ met ư\h kơ klăih nhen hơ yô s^k, to\k huêt ap, j^ plei nu\ih, j^ tơ so\h, j^ plei le\n… kơ na mư\h đei j^ Covid-19, tơ drong đei hơ dai băl đơ\ng j^ ‘nao păng j^ so, hơ dai băl đơ\ng rim kơ loăi pơ gang hơ met gô pơm ăn kơ j^ roi de#h, hơ mơt kơ lôch lơ.

Lơ\m khei ‘năr j^ hơ bu\h Covid-19 to\k bo\k đei [o#h krê hơ mơt, khu\l kơ dră te\h đak păng An^h tơm vei lăng găh jang pơ gang hlôi ‘măn tơ drong bơ ngơ\t tru\h g^t kăl tru\h jơ hngơ\m jăn bơ ngai kră păng hlôi đei hla ar athei, pơ tho khu\l kơ dră tơ ring păng an^h jang pơ gang rim de#h char, pơ lei tơm găh hơ to\k loi dơ\ng tang găn j^ Covid-19 tơ\ bơ ngai âu. Kiơ\ kơ ‘no\h, athei rim an^h jang pơ gang asong pơ gang hơ met j^ ư\h kơ klăih ăn kơ dôm bơ ngai hơ met ư\h kơ [^ch tơ\ hnam pơ gang to\ se\t hlo\h 2 khei. Tơ tă kơ bơ ngai kră kăl kơ pơm kiơ\ tơ păt dôm trong tơ\ hơ la âu:

- Hơ nơ\ng ôp ti hăm sơ [o\ng, mă loi ‘no\h hơ drol kơ so\ng sa, đơ\ng ro\ng kơ năm chă pơ yơ\ng, đơ\ng ro\ng kơ le\ch đơ\ng hnam đei ngôi tơ je# hăm lơ bơ ngai.

- ‘Ne\ tru\h tơ\ an^h lơ bơ ngai. Tơ dăh athei le\ch tơ\ ‘ngoăih kăl kơ gom mu\h măt păng yua đak ôp ti hre\nh hơ nơ\ng.

- Vei an^h oei rơ go\h, rơ hơi, yua kuat tơ pl^h ăn kơ măy pơm rơ ngơp;

- Tep tôm jơ, đơ\ng 7-8 jơ 1 năr;

- Hơ to\k loi dơ\ng pơ tâp hơ kâu jăn tơ\ hnam. Mă loi ‘no\h kăl kơ so\ng sa tôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng. Bơ ngai kră athei sa lơ ‘nhot păng plei ‘long hơ dr^h, tơ mơ\t thim vitamin C tơ gu\m hơ to\k jơ hngơ\m pran, vitamin D tơ gu\m tơ mơ\t canxi ăn tơ drong jur to\k đơ\ng dôm tế bào, nhă tôm đak tơ gu\m tơ le\ch dôm kơ chơ\t ư\h kơ ‘lơ\ng le\ch đơ\ng hơ kâu.

Rim đe [ak si ku\m tơ tă thim kơ dôm bơ ngai đei j^ hơ met ư\h kơ klăih to\k bo\k hơ met tơ\ hnam nhen j^ plei nu\ih, huêt ap, hơ yô s^k, j^ tơ so\h, j^ plei le\n… ‘ne\ kơ chă le\ch tơ\ ‘ngoăih. Mư\h hơ kâu jăn đei tơ pl^h pha dăh mă j^ de#h hlo\h kăl kơ tơ roi hloi ăn kơ [ak si hơ met dăh mă năm tơ\ hnam pơ gang tơ ring khăm roi hro#ih roi ‘lơ\ng vă đei hơ len lăng păng hơ met tơ tom, ve\h ver kơ chă hơ met kơ d^h tơ\ hnam gô pơm ăn j^ roi kơ ne#.

Thuem: Tơ blơ\