VOV4.Bahnar - Lơ\m tơ drong ar^h sa đei [ơ\t lăp bơ\n [o#h lap rơ mơ\n, mă lei ư\h kơ băt yua đơ\ng kiơ pơm ăn. Hlo#h hơ dăh dôm tơ drong tơm pơm ăn hơ kâu jăn gle\h lap gô tơ gu\m bơ\n băt trong tang găn, vă ling lang [o#h hiôk lơ\m rm tơ drong jang rim năr. Dôm bơ ngai joăt jang pơ gang tơ tă bơ\n kăl ve\h ver dôm tơ drong joăt kơ ne# vă jơ hngơ\m đon hiôk păng [e\nh tơ drong pran mư\h bơ\ jang.
Ư|h kơ pơ tâp akâu jăn
Lơ bơ ngai akhan, hu\t le# tơ drong pơ tâp akâu jăn ‘no\h j^ vă hoei kơ gle\h lap ku\m nhen ư\h pơm ăn kơ akâu jăn rơ mơ\n. Kiơ\ io\k yua tơ che\ng hơ len đơ\ng bơ ngai jang khoa ho\k Mi ăn [o#h đ^ đăng rim bơ ngai iung jang tơ gu\m hơ nơ\ng pơ tâp akâu jăn to\ xe\t hlo\h 20 pơ n^t 1 năr ( hơ nơ\ng lơ\m 6 gie\ng) adoi mơn dă [iơ\ kơ gle\h, rơ mơ\n păng [e\nh tơ drong pran [iơ\ kơ gru\p bơ ngai ư\h kơ chă nơ năm. Pơ tâp akâu jăn hơ nơ\ng gô tơ gu\m hơ to\k jơ hngơ\m pran păng tơ drong rơ muăn, hơ doi hăm ‘no\h tôch kơ ‘lơ\ng ăn kơ plei nu\ih. Yua thoi no\h, buăl athei hơ drin ‘măn to\ xe\t jơ lơ\m năr vă pơ hrăm akâu jăn vă kơ hơ nhăk ăn lơ tơ drong đei yua ‘lơ\ng ăn kơ jơ hngơ\m jăn.
Ư|h kơ măh đak
Ư|h kơ măh đak ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm tơ drong tơm pơm ăn tơ jur pham, pơ jing đei lơ pham kơ toăl, pơm ăn ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ drong pran plei nu\ih. Hơ doi hăm ‘no\h, ư\h kơ măh đak ku\m pơm ăn kơ chơ\t bek jur to\k tru\h xe\ch akar păng bơ\n klơm klak đei tơ jur kơ tang, pơm ăn akâu jăn rơ mơ\n păng ư\h kơ hiôk. Rim bơ ngai joăt jang tơ tă, bơ\n athei nhă mă lơ đak 1 năr đơ\ng ( 1,5 – 2 kơ lich) vă hoei gle\h lap, rơ mơ\n.
Tep ư\h kơ hrăp
Tep ư\h kơ hrăp ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm tơ drong tơm hơ nhăk tru\h to\k k^ păng gle\h hrat. Yua thoi no\h, athei hơ drin vei jơ hngơ\m ling lang hiôk va\ tep [ônh, hơ doi hăm ‘no\h ku\m athei vei sơ đơ\ng tep tôm jơ đơ\ng 7 – 8 jơ 1 năr.
Ư|h kơ tơ mơ\t tôm săt
Ư|h kơ măh săt lơ\m akâu jăn pơm ăn kơ buăl jing hiơ\ hy^n, rơ mơ\n păng ư\h kơ ke\ ako\m bơ\ jang. Mư\h đei dôm tơ drong đei [o#h thoi âu ‘no\h j^ yua đơ\ng akâu jăn đei ư\h kơ măh pham, ư\h kơ pơ tru\h tôm oxy vă rong bơ\n pham. Vă hoei kơ hơ mơt đei ư\h kơ măh pham, buăl athei sa rim kơ loăi tơ mam sa đei lơ kơ chơ\t săt nhen ‘nhe\m rơ mo xe\ch, dôm kơ loăi tơ\h, kơ tăp ie\r, kơ tăp bip..( sa pơ đ^ hloi lăm dreng), rim kơ loăi ‘nhơt sa nhen: ‘nhot hla kơ nuăn, cải bó xôi păng rim kơ loăi găr kro. Hơ doi hăm ‘no\h, athei sa hơ dai hăm rim kơ loăi tơ mam sa đei lơ vitamin C vă kơ tơ mơ\t kơ chơ\t săt păng tơ drong pơ jing pham lơ\m akâu jăn đei [o#h jơ nei ‘lơ\ng [iơ\.
Ư|h kơ ‘yâu, rơ go\h
Rim bơ ngai jang khoa ho\k tơ băt, an^h jang păng hnam oei hơ lu\l hơ lăl ku\m đei [ơm kơ ne# tru\h đon tơ che\ng đơ\ng kon bơ ngai, sư pơm ăn jơ hngơ\m đon bơ\n jing tơ che\ng pơ v^nh păng ư\h kơ gan ako\m [iơ\. Kơ l^h thoi no\h, vă hơ met pơ ‘lơ\ng tơ drong ‘nâu, bơ\n athei pơ hrăm tơ drong joăt vei rơ go\h an^h bơ\ jang mă kle\p păng ‘lơ\ng, rơ ngơp hiôk.
‘Me\h vă đei hlo\h tơ drong
Lơ bơ ngai ‘me\h vă đei hlo\h tơ drong lơ\m tơ drong ar^h sa ku\m nhen lơ\m tơ drong jang, đe sư tơ le\ch tơ drong tơm tôch kơ jung mă lei tơ pă ‘no\h ư\h kơ ke\ jang đei dôm tơ drong ‘no\h. Đơ\ng no\h, đe sư [o#h gle\h lap păng ư\h kơ lăp hăm dôm tơ drong kiơ kơ d^h ‘me\h vă. Kơ l^h thoi no\h ư\h kơ gơ\h pơm kơ hret ăn kơ d^h de#h hnang, mă lăp athei tơ le\ch 1 trong lăp păng hơ drin jang đei tơ drong tơm ‘no\h.
E|nh kơ sa pơ gê
Rim bơ ngai jang găh kơ chơ\t bek ‘lơ\ng akhan, sa pơ gê ‘no\h j^ ‘măng sa g^t kăl hlo\h lơ\m năr păng jing tơ drong ‘lơ\ng vă pơ tru\h kơ chơ\t bek đei yua ‘lơ\ng hlo\h ăn kơ jơ hngơ\m jăn. Lơ bơ ngai jang găh kơ chơ\t bek ‘lơ\ng hlôi băt hơ dăh đei tơ drong kăl đơ\ng sa pơ gê: Sa pơ gê io\k đei 30 - 40% ako\p jơ hngơ\m pran pơ đ^ lơ\m na\r kơ na kăl kơ sa tôm kơ chơ\t bek hlo\h. Ư|h kơ sa pơ gê gô pơm ăn ư\h kơ ‘lơ\ng akâu jăn păng jơ hngơ\m đon, hơ doi hăm ‘no\h hơ to\k tơ drong ư\h kơ pu\n ai xar bar mư\h bơ\ jang. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, dôm bơ ngai ư\h kơ sa pơ gê, vitamine păng khoáng chất gô ư\h kơ măh kơ tang, ma\ loi ‘no\h j^ kơ chơ\t săt păng calci, pơm ăn gle\h hrat ăn kơ akâu jăn. Rim bơ ngai jang găh khoa ho\k tơ tă, rim ‘nu bơ ngai athei sa pơ gê vă hơ to\k jơ hngơ\m pran păng jơ hngơ\m đon hiôk prăt năr.
Huch lơ tơ drô [ier
Rim bơ ngai jang khoa ho\k tơ roi tơ băt, hơ yu\h kôl lơ\m tơ drô [ier gô hu\t le# đak mư\h sư tơ mơ\t lơ\m akâu, pơm ăn kơ buăl mơn kơ rơ mơ\n păng j^ kơ\l. Yua thoi no\h, vă kơ akâu jăn ư\h kơ đei hiong đak tơ te\nh, buăl kăl athei ve\h ver dăh mă ‘ne\ kơ gan huch lơ tơ drô, [ier. ‘Nâu j^ trong jang hơ iă vă tơ gu\m ăn tơ drong tơ pl^h kơ chơ\t lơ\m akâu jăn ‘lơ\ng hlo\h. Tơ pl^h yua kơ et tơ drô [ier, buăl gơ\h huch đak plei ‘long, dăh mă hla che vă hơ nhăk ăn lơ tơ drong đei yua ‘lơ\ng ăn kơ jơ hngơ\m jăn.
Huch lơ che\h phe
Tơ che\ng hơ len ăn [o#h, huch đơ\ng 1 – 2 kơ cho\k che\h phe 1 năr gô tơ gu\m ăn jơ hngơ\m đon hiôk. Mă lei, huch kơ chơ\t caffeine 1 năr gô pơm ăn ư\h kơ hiôk, pơm tơ jur tơ drong pran, hơ to\k hơ mơt kơ j^ hơ yô s^k, plei nu\ih păng [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ drong tep đơ\ng buăl.
Thuem tơ blơ\
Viết bình luận