VOV4.Bahnar - Mư\h khei ‘năr tơ pl^h pơ yan, to\ păng tơ ngie\t tơ pl^h ư\h sơ đơ\ng pơm ăn hơ kâu ư\h lăp tơ tom. ‘Nâu j^ tơ drong hiôk ăn kơ virus, yo\ng j^ pơm ăn j^ trong dui jơ hngơ\m iung pran, yua thoi no\h ‘nâu j^ khei ‘năr đei [o#h lơ tơ drong j^ trong dui jơ hngơ\m, mă loi ‘no\h j^ dôm bơ ngai ư\h kơ jăng nhen hơ io\h păng bơ ngai kră.

Vă vei lăng jơ hngơ\m jăn lơ\m pơ yan yă rak, tơ drong vei tơ no\ hơ kâu jăn ‘no\h j^ tôch kơ kăl. Tơ\ hơ la âu ‘no\h nơ\r pơ tho tơ tă đei yua ư\h khan lăp hơ dro# hăm dôm bơ ngai to\k bo\k đei j^ mă pơ đ^ hloi dôm bơ ngai đei jơ hngơ\m pran hmă vă yak hlo\h pơ yan yă rak tơ ngie\t găng.

Hru\k hơ băn ao mă tơ no\

‘Nâu j^ trong [ônh [o\ păng đei yua hlo\h vă vei tơ no\ hơ kâu jăn. Mă lei ư\h kơ kăl hru\k hơ băn ao hơ [ơ\l, mă athei hru\k hơ băn ao hơ tăng, lơ tăl, vă kial ư\h kơ gơ\h mơ\t lơ\m hơ kâu. Hăm hơ io\h, hru\k hơ băn ao lơ tăl oei đei yua  vă gơ\h plơ\ih ăn kơ hơ io\h mư\h le\ch đak pơ u\h yua đơ\ng pơ ngôi hơ nul, dăh mă [^ch tep. Đak pơ u\h đơ\ng hơ io\h tơ dăh ư\h kơ tơ tom sut gô hrơm hơ lơ\k dơ\ng lơ\m hơ kâu pơm ăn dôm tơ drong j^ trong dui jơ hngơ\m.

Tơ drong kăl mă blu\ng vă tang găn j^ trong dui jơ hngơ\m ‘no\h j^ vei tơ no\ mu\h – hơ ko – kơ tơ\h. Mư\h tơ\ lơ\m hnam ku\m athei hru\k ao tơ jră tơ ngie\t, rơ\ih kơ loăi ao lom hơ ko, văn che. Kăl kơ hơ met ăn tơ mam pơm tơ no\ păng tang ‘măng vă kial hoei kơ mơ\t lơ\m hnam. Mư\h le\ch tơ\ trong athei gom mu\h măt vă hoei kơ hyup [ơm hơ yu\h tơ ngie\t gô [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ\ đon, mu\h, hơ lo\ng păng trong dui jơ hngơ\m. Mă loi ‘no\h kăl kơ băt ư\h kơ gơ\h hru\k hơ băn ao hơ tăng mư\h ‘năr tơ ngie\t yua kơ tơ drong ‘nâu gô pơm ăn kơ bơ\n [ônh kơ j^ tơ so\h păng pơ\k.

Sa tôm kơ chơ\t ‘lơ\ng

Sa tôm kơ chơ\t s^k, protein, mă loi ‘no\h j^ rơ mă tơ gu\m ăn hơ kâu jăn đei kơ chơ\t vă pơm đei tơ drong pran tơ jră tơ ngie\t. Athei sa tơ mam sa pai s^n, rơ muăn, [ônh kơ hach, to\ se\t mă lei athei ‘lơ\ng nhen súp, chao ‘nhe\m, dôm tơ mam pai rơ\ kl^… Klăih song pơm lơ ‘măng sa. Tơ\ pơ ge păng ‘năr dơ\ng athei sa tơ mam sa lơ calori păng tơ\ gơ măng sa păh lăp [iơ\ đei hloi plei ‘long. ‘Ne\ kơ sa ph^ de#h hnang, nhă, huch lơ de#h hang tơ\ gơ măng yua kơ gô pơm ăn ư\h kơ gơ\h tep yua đơ\ng pơ pông klak păng chă hơ yô lơ.

Hơ dai hăm ‘no\h, kăl kơ sa dôm tơ mam sa tơ to\, tăh thim to\ se\t tiu gô tơ gu\m pơm tơ no\ tơ so\h. Hơ to\k loi dơ\ng dôm kơ loăi plei ‘long đei yua vei tơ no\ tơ so\h, ‘lơ\ng ăn trong dui jơ hngơ\m nhen: plei nhang, pơ o\, ôi… Nhă đak hla che tơ\ pơ gê ku\m jing tơ drong joăt ‘lơ\ng tơ gu\m trong dui jơ hngơ\m pran hlo\h.

Tong jơ\ng hăm đak to\ ơ o\r

Pơ yan yă rak, ‘năr tơ ngie\t pơm ăn rim trong hoan pham tơ\ hơ la hơ kar tơ dru\t le#, pham ro hiơ\. 1 lơ\m dôm tơ mam lơ\m hơ kâu ư\h kơ lăp hăm tơ ngie\t ‘no\h j^ tơ pang jơ\ng. Yua thoi no\h, ‘ngoăih kơ tơ drong vei tơ no\ hơ kâu kăl athei lăng tru\h vei lăng tơ no\ 2 păh tơ pang jơ\ng. Vei ăn 2 pă jơ\ng pran ‘no\h j^ trong vă vei lăng jơ hngơ\m pran jăng lơ\m pơ yan yă rak. Rim măng hơ drol kơ vă tep, athei tong jơ\ng lơ\m kơ thao đak to\ ơ o\r tăh to\ se\t [o\h dang 10-15 pơ n^t. Tơ dăh đei jên gơ\h yua đak tơ to\ tu\h to\ se\t đak bạc hà, hoắc hương dăh mă rơ\ đak hla chanh, hla ‘long pơ gang…. Tong jơ\ng hăm đak tơ to\ gô tơ gu\m pơm tơ no\ ăn pơ đ^ jơ\ng păng hơ  kâu, tơ gu\m đei tep hiôk ‘lơ\ng.

Kăl kơ lăng, mư\h bro\k đơ\ng năm le\ch tơ\ ‘ngoăih, ư\h kơ gơ\h phang hloi tơ pang jơ\ng je# u\nh, ‘ne\ kơ yua kơ du\ng tăh đak to\ vă u\h, jo# hloi khăn pơm tơ no\ to\ de#h hnang. {ot tơ\k săk, tơ\k đei kơ chơ\t pơm tơ no\. Athei [ot tơ kho\ tơ pang hơ [ơ\l. Athei hơ nơ\ng tơ pl^h tơ\k, vei rơ go\h ăn 2 păh jơ\ng.

‘Ne\ kơ hum đunh păng ‘ne\ kơ gan pơ tâp hơ kâu jăn tơ\ pơ gê hro#ih dăh mă tơ\ gơ măng mơt

Hum đunh de#h hnang, hum đak tơ ngie\t mư\h ‘năr tơ\ ‘ngoăih tơ ngie\t tôch kơ krê hơ mơt, [ơ\t lăp hơ nhăk tru\h lôch răm. Yua thoi no\h, kăl kơ hum đak to\, hum lơ\m an^h hoei kơ đei kial păng ư\h kơ gơ\h hum đunh de#h hnang. Tơ dăh tơ\ ‘ngoăih tơ ngie\t de#h hang, athei ‘ne\ kơ gan hum lơ, lăp kăl ôp hơ rao hăm che hơ yu\ih păng hum 2 năr 1 ‘măng ‘no\h hoei bơ\ih.

Ư|h kơ gơ\h tơ oei 1 an^h yua kơ ‘năr tơ ngie\t kơ na hơ nơ\ng chă nơ năm ma ‘ngie\o. Tơ\ pơ gê păng gơ măng, gơ\h pơ hrăm hơ kâu jăn, năm jơ\ng ho\h dang 30 pơ n^t rim năr. Năm jơ\ng jo\h ku\m jing trong ‘lơ\ng hlo\h vă kơ pham jur to\k ‘lơ\ng ăn kơ tơ pang jơ\ng. Tơ drong năm jơ\ng ho\h vă pơm ako\m  pham lơ\m rim hoan tơ\ jơ\ng. {ơ\t mă tơ oei bơ\ jang dăh mă lăng ti vi, gơ\h kơ chôt hơ nglâu păng pơ yar dôm hơ nglâu jơ\ng, pơm hơ lơ\k hơ le thoi no\h dăh mă pơm to\ se\t hlo\h 10 pơ n^t rim năr gô tơ gu\m jơ\ng pran păng dă [iơ\ kơ j^. Mă lei kăl kơ băt, tơ\ ‘ngoăih [ơ\t pơ gê hro#ih dăh mă gơ măng đa tôch kơ tơ ngie\t păng đei kial jăng, kial kơ ne#. Le\ch tơ ngoăih lơ\m jơ âu ‘no\h gô pơm ăn hơ kâu jăn đei [ơm tơ ngie\t, [ônh kơ hơ nhăk tru\h pơ lo\, [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ\ kơ\l ‘ngok, gô pơm ăn [ơ\r cheng. {ơ\t lăp, 1,2 ‘nu đei jơ hngơ\m ư\h kơ jăng, hơ io\h dăh mă bơ ngai ‘lo\ kră le\ch đơ\ng hnam lơ\m ‘năr tơ ngie\t thoi no\h hơ mơt kơ [ơm kơ ne# ăn hơ kâu jăn. Kơ l^h thoi no\h, jơ pơ hrăm hơ kâu jăn tơ\ pơ gê gô klui [iơ\ păng tơ\ kơ sơ\ athei hro#ih [iơ\ kơ dôm pơ yan lơ\m sơ năm.  

‘Ne\ kơ et tơ drô hơ lăk, [ier

Lơ bơ ngai akhan ‘năr tơ ngie\t, et tơ drô gô pơm tơ no\ hơ kâu. Mă lei et lơ de#h hnang tơ drô ‘no\h pơm ăn tơ drong răm ư\h kơ ê hăm jơ hngơ\m jăn. Et tơ drô hơ lăk, mă loi ‘no\h j^ et soai lơ\m ‘năr tơ ngie\t tôch kơ krê hơ mơt [ônh kơ pơ\k. Lơ bơ ngai hlôi lôch yua đơ\ng et tơ drô hơ lăk. Mư\h et tơ drô hơ lăk, hoan phan pơ yar, mư\h tơ [ơ\p tơ ngie\t, hơ ‘no\k ư\h kơ ê ho\nh le#, huêt ap [ônh kơ to\k pơm ăn pham blu\h păng hơ nhăk tru\h lôch răm. Trong ‘lơ\ng ‘no\h j^ ‘ne\ kơ et tơ drô hơ lăk, tơ dăh athei et păng et soai de#h hnang ư\h kơ gơ\h le\ch tơ\ ‘ngoăih.

Thuem: Tơ blơ\