VOV4.Bahnar - Đơ\ng mă hơnhơl tru\h v^h hăm me\ [a\ yă [ok, bơngai Jarai đe\i pơgơ\r to\ se\t hlo\h [ar, pêng ‘măng soi tơbe\h ăn jơhngơ\m pran jăng grăng akau. Et hlôm đon ‘no\h jing đe\i pơgơ\r blu\ng a lơ\m rim tơdrong pơgơ\r soi tơbe\h ăn jơhngơ\m jăn pran jăng grăng akau kơ m^nh jơhnơr er^h kơ bơngai Jarai. Lăp đơ\ng ro\ng ge đe\i hơnhơl, gômơ\ng kiơ\ tơdrong đe\i [o#h kơ u\nh hnam, kon pơlei pơgơ\r et hlôm đon vă hmach ăn kơ e ling lang grăng akau păng bơnê kơ yang ve\i lăng năng tông lơ\m khe\i ‘năr t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng kơ m^nh jơhnơr kon bơngai, vă hơ io\h ling lang pran jăng grăng akau, chu yom, jing m^nh ‘nu bơngai er^h sa ‘lơ\ng hơ iă kơ u\nh hnam, pơlei pơla.

Kiơ\ kơ mo\ Siu H’Nưn, oe\i tơ\ Plei Chôt, th^ trân Sa Thầy,  apu\ng Sa Thầy, dêh char Kon Tum, Et hlôm đon jing tơdrong pơgơ\r soi tơbe\h g^t kăl hlo\h ăn m^nh ‘nu bơngai ‘nao hơnhơl lơ\m u\nh hnam, adoi jing tơdrong chơt hơ iă, adoi sơnong kăl pơgơ\r, hơvơ\h hơvơi hơpơi rim yang hơnơ\ng lăng tông nông gia păng pơtho khan ăn hơ io\h t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng.

Mo\ Siu H’Nưn tơbăt: “Lăp đơ\ng ro\ng hơnhơl nge [ar pêng năr ‘no\h u\nh hnam chă tơkang tơdrô, [u\h ie\r, nhu\ng, đe\i ‘măng rơmo gô mơ\ng u\nh hnam đe\i [o#h vă pơgơ\r Et hlôm đon păng tơchă anăn ăn kơ hăp. U|nh hnam ayơ đe\i [o#h [iơ\ ‘no\h pơgơ\r t^h, et sa t^h, u\nh hnam ayơ tơnap tap ‘no\h tơkang m^nh ge tơdrô, ket [u\h m^nh to\ ie\r ‘no\h đang bơih. Hơpơi ăn bơngai e au băt chu yom me\ [a\ yă [ok păng gơ\h hơge\i đơ\ng ro\ng au kơnh. Hơvơ\h hơvơi hơpơi ăn bơngai e au t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng, pran jăng grăng akau ling lang”.

Sơ\, dro\ kăn bơngai Jarai hmă hmă hơnhơl kon lơ\m hnam kơ d^h, đe\i yă pơjau hio\ng hơnhơl. Lăp đơ\ng ro\ng hơnhơl, u\nh hnam pơgơ\r et hlôm đon vă tơchă anăn ăn kơ nge, bơnê kơ yă pơjau hio\ng hơnhơl, hơvơ\h hơvơi hơpơi ‘me\h vă u\nh hnam păng nge pran jăng grăng akau. Lơ\m tơdrong er^h sa hre\i au, kon pơlei hlôi băt tru\h hnam pơgang vă chă khăm ming hơmet j^ jăn păng hơnhơl. Mă le\i, hăm đon tơche\ng ‘lơ\ng hơ iă, tơdrong pơgơ\r Et hlôm đon oe\i đe\i pơgơ\r đe\ch.

Tơdrong kăl hlo\h ‘no\h gô mơ\ng u\nh hnam đe\i [o#h dang yơ kơna pơgơ\r Et hlôm đon ăn kơ nge pơgơ\r t^h dăh mă ie\. Đe\i tơring kon pơlei pơgơ\r et hlôm đon ăn kơ nge lăp đơ\ng ro\ng hơnhơl m^nh gie\ng, dăh mă mư\h nge hlôi kơte\ch klo\k păng pơgơ\r krao anăn ăn kơ nge. Tơdăh u\nh hnam tơnap tap, tru\h hơ io\h gơ\h pơmo\, đe\i ‘măng băt nơnăm, u\nh hnam mă pơgơ\r et hlôm đon, krao anăn. 

Yă Nay H’Tang, oe\i tơ\ Plei Tel A2, tơring Ia Sol, apu\ng Phú Thiện, dêh char Gia Lai, jing bơngai joăt chă hio\ng hơnhơl păng soi hơbe\h et hlôm đon ăn lơ đe hơ io\h, tơbăt găh tơdrong pơgơ\r Et hlôm đon lơ lau: “U|nh hnam pơ pro\ m^nh to\ ie\r, ge tơdrô; kon dro\ nglo ‘no\h ie\r tơmông, kon dro\ kăn ‘no\h ie\r akăn atu\m hăm ge tơdrô. Lăp đơ\ng ro\ng [u\h roch đang ie\r ‘no\h đe io\k klơm, se\ch, klak, pham ie\r tăh lơ\m kơđo\ng đe\i lơ\k hla ‘long. Tơdrô ‘noh jor lơ\m pơnhan kong vă chă soi tơbe\h hlôm đon. Yă pơjau hio\ng hơnhơl vang năm soi hơbe\h ăn kơ bơngai ge pran jăng grăng akau. Mư\h soi hơbe\h ‘no\h đe krao hơvơn yang hơbang me\ [a\ yă [ok, yang kông yang đak yang nak yang krôi, yang bri kông, yă pôm ve\i lăng năng tông kon bơngai … mư\h soi tơbe\h ‘no\h đe pôk nge, tap hơdar tơ\ akau, tơ\ kơtơ\h, tơ\ kơdu\ ro\ng nge păng hlôm đon hơdar tơ\ hla đon nge”.

Yă Kpă H’Bian, oe\i tơ\ Plei Tel A2, tơring Ia Sol, apu\ng Phú Thiện, dêh char Gia Lai, tơroi tơbăt dơ\ng: “ Tơdrong joăt sơ\, hlôm đon ‘no\h vă hăp hlo#h vao, hăp chăm hơdơ\r tru\h tơdrong jang mir, hơdơ\r tru\h me\ [a\ rong ‘me. Tơdrong kăl kơ tơdrong pơgơ\r et hlôm đon ‘no\h lơ lo\h, vă hơ io\h hăp hlo#h vao tôm tơdrong lơ\m er^h sa, vă kơ hăp ve\h ver dôm tơdrong glăi, hơve\ng vơnh kơna bơ\n mă hlôm đon hăp. Tơmam soi tơbe\h ‘no\h ie\r, tơdrô ge. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, hlôm đon je\i vă hmach ăn kơ hăp t^h vơ\ djưo\ ‘lơ\ng, đơ\ng ro\ng au kơnh pơm đe\i hnam t^h, muih ro\h cho\h mir să, chă jơmu\l pơtăm [a hơmo pro hơmre\ jing ‘lơ\ng, ple\i ăl…’’.

‘Nau ‘no\h nơ\r soi tơbe\h kơ kră pơlei [ok H’Pơnh, pơlei Bôn Ling, tơring Ia Hiao, apu\ng Phú Thiện, dêh char Gia Lai [ơ\t pơgơ\r Et hlôm đon: “ Ơ yang kông yang đak yang nak yang hrê, au nhôn tơpơng ăn kơ yang tơdrô [a\t tăng; ‘nhe\m nhu\ng, ‘nhe\m ie\r, ‘me\h vă pơgơ\r hlôm đon ăn kơ hăp, hơpơi kơ yang lăng tông nông gia hăp pran jăng grăng au t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng. Nhôn chă tơkang ăn pêng puăn ge tơdrô vă tơpơng ăn yang hio\ng hơnhơl, yang rong ‘me, hơpơi ‘me\h vă đơ\ng ro\ng au kơnh pơ đ^ u\nh hnam năm jang tơ\ mir, me\ hăp ko\h blăh ‘long u\nh, so\ đak ư\h kơ đe\i kiơ tơhlăk tơhl^n; tơpơng ăn kơ nge pran jăng grăng akau er^h sa tru\h so\k ko go kơdu\. Mư\h ‘lo\ [a\ hơvơ\h năm so\ đak, me\ hơvơ\h năm jang mir, jơhngơ\m hăp pran jăng grăng akau, et sa, pơchơt hơ iă hăm bôl boăl hoe\i răm tơdrô kơt^t, yang kơne# pơtru\t pơm tơdrong kơne#. Âu, rim tơdrô [a\t tăng, ‘nhe\m [au phu tru hut tơpơng ăn kơ yang vang et sa vă đơ\ng ro\ng au kơnh năm tơ\ đak, yak tơ\ bri kông; mă đơ\ng ‘năr tơngie\t găng dăh mă to\ hơ h^r, ‘mi kial dăh mă prăng ling lang đe\i yang ve\i lăng năng tông nông gia hăp ‘lơ\ng hơ iă …”

Soi tơbe\h đang, [ok soi hơli tơ\ kơ\l, tơ\ kơtơ\h, tơ\ kơdu\, jơ\ng ti hơ io\h păng blu\h hlôm đon hơdar tơ\ hla đon hơ io\h. Lăp soi tơbe\h đang, [ok soi tu\h tơ [e\nh ăn yă pơjau hio\ng hơnhơl et hơdrol, đơ\ng no\h tơ [e\nh ăn me\ [a\ hăp et păng tru\h tơ\ u\nh hnam, kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h păng kon pơlei vang et sa vang chơt hơ iă hăm u\nh hnam. Hăm tơdrong pơgơ\r Et hlôm đon, bơngai Jarai lui akhan, bơngai ge, hơ io\h gô ling lang pran jăng grăng akau, t^h vơ\ djơ\ ‘lơ\ng, chu yom, hơbe\ch hơbal, jing kon hơ ‘lơ\p er^h sa ‘lơ\ng hơ iă ăn u\nh hnam, ăn kon pơlei pơla.

Bơngai ch^h: Nay Jet - Siu H’Mai      

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt