VOV4.Bahnar - Đơ\ng kră xơ\, bơngai  M’nông đei lơ tơdrong et xa. Mă lei todrong et xa kăp g^t hloh kơ bơngai M’nông noh et Hơku\m pơlei pơla (Rnglăp bon). Et Hơku\m (Rnglăp bon) [enh um ai đon lui, ako\m joh ayo\, pơchơt pơhiơ\, atu\m hăm noh pơjing đon bơnôh tơguăt tơguăl kon pơlei kơjăp kơtang.

Et hơku\m pơlei pơla “Rnglăp bon” kơ bơngai M’Nông tơ\ dêh char Đăk Nông hơnơ\ng đei pơgơ\r ăh blu\ng xơnăm, ăh găr [a hơpôm đei tuh [enh xum, ca phê hlôi [enh hnam. ‘Nâu jing tơdrong et xa tih hăm tơdrong vang ako\m đơ\ng lơ pơlei pơla, noh athei đơ\ng 2 truh 3 xơnăm ‘mơ\i mă ke\ pơgơ\r minh ‘măng đei đơ\ng 5 truh 6 pơlei truh hơko\m.

{ok Điểu N’Glơr (61 xơnăm) tơ\ pơlei Bu Ndrunglu, xăh Dăk Ndrung, apu\ng Đak Song, dêh char Đak Nông ăn tơbăt “Rnglăp bon” jing tơdrong et xa tih kơ bơngai M’Nông noh tơdrong hơmet tôch kơchăng, tơnăp. Adrol kơ pơgơ\r et xa, [ok dơnơm kơ dôm pơlei pơla hop ko\m dih băl, drơ\ng nơ\r anih pơgơ\r, tơdrong pơgơ\r et thoi yơ. Rim pơlei vang pơgơ\r et xa duh hơmet tôm tơmam drăm nhen nhu\ng, ier, phe [a, xik tơm. Păng pơlei tơ ‘ngla pơgơ\r duh athei hơmet nhen thoi noh vă jong ăn tơmoi: “’Nâu jing tơdrong et xa tih kơ pơlei pơla, ako\m đơ\ng 4 truh 5 pơlei lơ\m tơring, pho\ oei hơvơn đơ\ng tơring nai dơ\ng truh ako\m. Hơnơ\ng pơgơ\r ăh khei 2 dăh mă khei 3, pơlơh băl kơ dôm pơlei pơla, yuơ dôm kră pơlei rơih pơlei yơ pơgơ\r adrol. Adrol kơ pơgơ\r et xoi noh pơlei io\k pơgơ\r et xa gô ako\m đe hơdruh tơdăm lơ\m pơlei năm păh ‘long unh tơ\ bri, peh [a tơyông, pai xik tơm, hơmet nhu\ng, ier... adrol kơ pơgơ\r pơhlom 2 khei, vă xơng tơmoi đơ\ng dôm pơlei nai vih hơku\m et xa”.

Lơ\m tơdrong et hơku\m “Rnglăp bon” găh khôi xơng tơmoi noh kăp g^t hloh, hăm đon lui “tơmoi truh pơlei nhen kon mơ\t lơ\m pơdu\k” noh ưh đei tơklăh drăkăn păng dro\nglo, pơdro\ng hin dơnuh, ưh đei tơklăh kiơ\ tơdrong khop kiơ, tôm đei pơlei dơnơm pơgơ\r et xa xơng drơ\ng chơt hơ iă. Mă kăl, lơ\m khôi xơng boăl, tơdra ch^ng chêng kơ pơlei pơgơ\r et xa đei tôn [ai chêng xơng tơmoi. Đe hơdruh tơdăm krôp ti dih băl hri hơxuang buang buây tăp dăr ‘long gơ\ng, vă tơ[ôh um ai grasia kơ tơdrong et xa păng pơg^t kơ tơmoi. Lơ\m noh ưh gơh hiơt [ai chêng Ching ngăn (xơng tơmoi), hăm tơdra xo# xôn vă xơng tơmoi đơ\ng pơlei ataih je# truh hơku\m et xa hăm pơlei pơla. Kră pơlei Ma Rin (Điểu Njrah) tơ\ pơlei Bu Prâng xăh Đak Ndrung, apu\ng Đak Song, dêh char Đak Nông ăn tơbăt, găh tơdrong xơng drơ\ng tơmoi lơ\m et xoi “Rnglăp bon” duh đei hơmet tơnăp ngăl: “Pơlei pơgơ\r et xoi gô axong khul tôn ch^ng chêng, tơmam xoi tơbeh păng axong băt pơma hơbal, băt hri tơtơl atu\m hăm kră pơlei dơ\ng xơng tơmoi ăh kơ\l pơlei. {ơ\t khul tơmoi pơlei boăl  truh, pơlei pơgơ\r et xa hri tơtơl, găh tơmoi tơl, khul tôn ch^ng chêng drăkăn păng dro\nglo dơ\ng ăh [ar păh ‘măng jang pơlei tôn ch^ng chêng xơng tơmoi, pơlei pơgơ\r et xa axong tơmam ăn tơmoi nhen chơmai, kong, hơ\t hla... vă tơ[ôh đon tơguăt tơguăl”.

Vă hơmet ăn tơdrong et xa “Rnglăp bon”, pơlei pơgơ\r et xa bơ\ gơ\ng ăh tong ane# cham hnam hơku\m tơpôl, anih pơgơ\r et xa tơm. ‘Nâu jing tơdrong et xa tih kơ tơpôl noh gơ\ng duh đei rơih io\k ‘long tih păng kơjung, tơmam xoi plang lơ\m et xa âu noh kơpô tơno. Khôi dơnơm pơtơm [ơ\t tơmam xoi đei ‘măn lơ\m kơsêng tanh ăh tong ane# gơ\ng noh đei kơ\l kơpô, ‘nhe\m ier, por păng plui tơdrô ge, tơ\ hơla gơ\ng noh đei mơj^t to\ ge xik tơm vă tơ ‘ngla pơgơ\r păng tơmoi atu\m et tơdrô, xa ‘nhe\m kơpô đei pai vă jong ăn tơmoi, minh păh noh đei axong ăn rim bơngai lơ\m pơlei ‘nhăk vih, bơngai ưh đei năm duh đei axong ăn.

Tăp dăr gơ\ng noh bơ\ [ar to\ hơdrơ\n kơjung bơbu\ng hla ‘long, jing anih vă rim bơngai ako\m pơma dơnuh pơdơh pơdei. Yuơ tơdrong et xa pơgơ\r đunh păng lơ tơdrong pơwih noh tơmoi đơ\ng dôm pơlei nai truh gô dăng oei lơ\m hnam kơjung hăm pơle âu truh đ^ năr et xa. Hơnơ\ng thoi noh, rim bơngai et xa răh, ako\m hri hơsuang tơtơl băl. Rim nge# nhơ\n hri Ot ndrong (hơnhông) tăp dăr jơmu\l unh khơ\ng pơdui măh 3 năr 3 măng, pho\ noh pơdui đunh truh minh gie\ng. ‘Nâu đei lăng jing  “tơdrong et xa tih lơ\m xơnăm yăm kơ khei” kơ kon pơlei  M’nông xơ\ ki.

Kră pơlei Ma Rin (Điểu Njrah) tơ\ pơlei Bu Prâng xăh Dăk Ndrung, apu\ng  Đak Song, dêh char Đak Nông ăn tơbăt: dang ei, yuơ tơdrong hơto\k tơ iung kơ tơpôl, pă đei ke\ pơgơ\r tơdrong hơko\m lơ pơlei pơla nhen xơ\ ki. Mă lei, [ơ\t dôm tơdrong kăp g^t kơ tơring, jơnu\m pơgơ\r tơring păng anih jang kơpal duh oei hơmet pơgơ\r Tơdrong Et hơku\m (Rnglăp bon) vă vih tơbăt khôi juăt joh ayo\ kơ kon pơlei M’Nông: “Dang ei vă pơgơ\r tơdrong et hơku\m pơlei pơla noh tơnap păng ưh ke\ đei bơih, mưh pơgơ\r et xa noh ‘măn ăn tơdrong hơmet hơto\k um ai joh ayo\ kơ jơnu\m pơgơ\r tơring đe\ch, dôm khôi koh kơpô noh pă đei oei, pơm tơjur khôi juăt pă đei [lep hăm tơdrong erih ‘nao dang ei, mă lei duh oei vei tôm kơjă kăp g^t kơ tơdrong et xoi jing tơdrong tơguăt tơguăl tơpôl kon pơlei”

Et xoi hơku\m pơlei pơla “Rnglăp bon” jing minh tơdrong et xa tih hloh kơ bơngai M’nông. Lơ\m tơdrong et xoi tơbang đon hơpơi đơ\ng kon pơlei, jơnu\m tơpôl apinh yang hơpang tơgu\m ăn ‘mi kial ‘lơ\ng xơđơ\ng, ‘long pơtăm giơ\ng pran, pơyan jang đei yua ph^ tơto\, tơpuh kie\k kơne#, kon bri khenh... vei xơđơ\ng ăn pơlei pơla, unh hnam ph^ tơto\. Oei găh pơchơt noh jing minh tơdrong tơguăt rim pơlei pơla, hơto\k đon tơguăt, hlôh vao lơ\m pơm jang, pơjing, vei lăng pơlei pơla păng vei xơđơ\ng um ai joh ayo\ kơ tơpôl pơlei pơla.

Lan chih păng rapor